براساس نظر کارشناسان اقلیم‌شناسی، انسان عامل اصلی گرمایش کنونی جهان است؛ مطالعات انجام‌شده در رابطه با تاثیر نوسانات آب و هوایی بر رخداد پدیده گرد و غبار، نشان داده که در سال‌های اخیر، میزان متوسط بارش سالانه کاهش و میزان دما، سرعت باد و تعداد روزهای گرد و غباری افزایش یافته است؛ کارشناسان تغییرات اقلیمی تاکید دارند که تغییرات آب و هوایی فقط در مورد دما نیست بلکه باعث ایجاد تغییرات چندگانه می‌شود که از ناحیه‌ای به ناحیه دیگر متفاوت است و شامل تغییر در رطوبت و خشکی، برف، باد و یخ در نواحی ساحلی و اقیانوس‌هاست.

برای مثال تغییر اقلیم می‌تواند چرخه آب را تشدید کند و منجر به تشدید وقوع سیلاب و بارندگی‌های شدید شود و در نواحی دیگر خشکی به شدت بیشتر و الگوی بارشی تغییر کند؛ این امر می‌تواند روی متغیرهای آب و هوایی نیز مانند رواناب سطحی و زیرسطحی و تغذیه آب‌های زیرزمینی تأثیر بگذارد که در امنیت آب، غذا و انرژی بسیاری از مناطق مهم و تاثیرگذار است. اهمیت این مساله خبرگزاری ایسنا را برآن داشت تا در گفت‌وگو با چندین کارشناس، این موضوع را پیگیری کند.

بهترین استراتژی برای مبارزه با تغییرات اقلیمی، سازگاری با این تغییرات استدر این خصوص دکتر علی حقی‌زاده، رئیس دانشکده منابع طبیعی دانشگاه لرستان، در گفت و گو با ایسنا، اظهار کرد: از قرن ۱۹ به بعد دمای کره زمین ۱.۲ سانتیگراد افزایش یافت و این افزایش می‌تواند تاثیرات منفی در منابع طبیعی داشته باشد.وی افزود:این تاثیرات در برخی نقاط همراه با افزایش بارندگی و بالا آمدن سطح آب‌ اقیانوس‌ها و دریاها و ناشی از آب شدن یخ‌های قطبی و در برخی دیگرسبب بروز پدیده خشکسالی و بیابان‌زایی می‌شود.

رئیس دانشکده منابع طبیعی دانشگاه لرستان با تاکید بر اینکه بهترین استراتژی برای مبارزه با تغییرات اقلیمی سازگاری با این تغییرات است، تصریح کرد: جوامع توسعه‌یافته، این قدرت سازگاری را دارند اما جوامع توسعه‌نیافته و در حال توسعه کمتر می‌توانند این سازگاری را داشته باشد. در ایران، تغییرات اقلیم بسیار مهم ارزیابی می‌شود زیرا بالارفتن دما و کمبود بارش در کشور تأثیرات منفی زیادی روی منابع آب و امنیت غذایی دارد که به گسستن بافت‌های زیستی، اجتماعی و غیره منجر می‌شود، موضوعی که باید مسئولین مرتبط تمهیدات لازم را برای آن بیندیشند.

جنگل‌ها دی‌اکسیدکربن را جذب و در خود ذخیره می‌کنند

در این خصوص دکتر بابک پیله‌ور، عضو هیئت علمی گروه جنگل دانشگاه لرستان به ایسنا گفت: بر اساس برآورد IPCC «هیات بین دولتی تغییر اقلیم» انتظار داریم تا سال ۲۰۵۲ افزایش درجه حرارت کره زمین به ۱.۵ درجه سانتیگراد برسد که این افزایش به‌واسطه مصرف سوخت‌های فسیلی و نشر گازهای گلخانه‌ای در اتمسفر است.

عضو هیئت علمی گروه جنگل دانشگاه لرستان با بیان اینکه عمده اکوسیستمی که روی کره زمین و بخش خاکی آن می‌تواند دی‌اکسید کربن را جذب و در خود ذخیره کند، جنگل‌ها هستند، تصریح کرد: این درحالیست که افزایش گازهای گلخانه‌ای و درجه حرارت منجر به خشکسالی‌های شدید و اثرات منفی ناشی از آن در سطح کره زمین شده به گونه‌ای که در ایران پدیده زوال جنگل را به‌خصوص در زاگرس به طور مشهودی شاهد هستیم و چنانچه فکری به این قضیه نشود حتی با توسعه جنگلکاری، شاهد زوال بیشتر جنگل‌ها و به دنبال آن مشکلات عدیده‌ای برای جوامع انسانی خواهیم بود.

به گفته وی، امروزه اهمیت جنگل، مرتع و آبخیز بیش از پیش آشکار شده است به طوریکه جنگل‌ها علاوه بر اینکه در ترسیب کربن نقش بسزایی دارند، از گرم شدن کره زمین و تغییر اقلیم جلوگیری و موجب نفوذپذیری آب می‌شوند؛ کارشناسان می‌گویند خاک جنگل ۴۰ برابر نفوذپذیری بیشتری نسبت به خاک غیرجنگلی دارد و لذا از سیلاب و فرسایش و رانش جلوگیری می‌کند؛ موضوعی که باید با آموزش و ترویج به اهالی حاشیه‌نشین و محلی جنگل‌ها برای صیانت از این نعمت خدادادای از سوی دستگاه‌های اجرایی ذیربط فرهنگ‌سازی شود.

تغییر اقلیم روی اکوسیستم آب‌های طبیعی و صنعت آبزی‌پروری تاثیرگذار است

محمد محیسنی عضو هیات علمی دانشگاه لرستان نیز به مساله اقلیم و نقش آن روی آبزیان و صنعت آبزی‌پروری اشاره کرد و با بیان اینکه منابع آبی نقش زیادی در کنترل و تعادل شرایط آب و هوایی دارد به ایسنا، گفت: به عقیده بسیاری از دانشمندان کره زمین در حال گرم شدن است و این افزایش دما اثرات زیادی بر فعالیت‌های بیولوژیکی و فیزیکی، به خصوص بر روی آبزیان دارد.

وی با بیان اینکه تاثیراتی که تغییر اقلیم روی جوامع آبزیان می‌گذارد را می‌توان در دو بخش طبقه‌بندی کرد، افزود: این تغییر در بخش اول روی اکوسیستم آب‌های طبیعی و در بخش دوم بر صنعت آبزی‌پروری تاثیرگذار است.

عضو هیات علمی دانشگاه لرستان گفت: بزرگترین مشکلی که روی صنعت آبزی‌پروری داریم این است که تغییرات اقلیمی به سمت گرم شدن کره زمین رفته و این تغییرات در خاورمیانه بسیار شدیدتر است و علاوه بر کاهش منابع آبی به عنوان یک چالش بزرگ و کمبود آب برای آبزی‌پروری شده و آینده این صنعت را تهدید می‌کند.

معاون دانشکده منابع‌طبیعی دانشگاه لرستان در خصوص منابع آب‌های طبیعی، گفت: به طور کلی قابلیت تطبیق‌پذیری نسبت به مشکلات خشکیدگی در جوامع آبزیان طبیعی کمتر است و خیلی سریع‌تر تحت تاثیر عوارض تغییر اقلیم قرار می‌گیرند.

محیسنی تصریح کرد: تغییر زیستگاه آبزیان در قسمت‌های مختلف دنیا به خاطر گرم شدن هوا و تغییر شرایط اقلیمی و شرایط فیزیکی شیمیایی آب را دستخوش تغییر می‌کند و موجوداتی که قابلیت تحمل دارند می‌توانند در آن سیستم باقی بمانند اما این شرایط برای آبزیانی که قابلیت تطبیق ندارند به دو صورت خواهد بود یا ممکن است به زیستگاه دیگر مهاجرت کنند و یا منجر به انقراض آنها شود.

وی تصریح کرد: امروزه پدیده تغییر اقلیم به یکی از بزرگترین چالش‌ها و تهدیدات جدی تنوع زیستی اکوسیستم‌های آبی تبدیل شده که براساس مطالعات صورت گرفته تغییر اقلیم هم‌اکنون بر توزیع و پراکنش آبزیان تاثیر گذاشته و با توجه به کاهش روزافزون تنوع زیستی آب‌های شیرین حتی بیشتر از اکوسیستم‌های خشکی، حفاظت از این اکوسیستم‌ها به یکی از چالش‌های مهم حفاظتی تبدیل شده است و پاسخ اکولوژیکی گونه‌های آبزی به این تغییرات از تغییر الگوی پراکنش گونه‌ها تا انقراض آنها را شامل می‌شود و پیش‌بینی این امر از اهمیت بالایی برخوردار است که می‌طلبد با برنامه‌ریزی و اهتمام ویژه به این موضوع پرداخته و از ظرفیت علمی و پژوهشی مراکز تحقیقاتی برای برون‌رفت از این چالش بهره‌گیری شود.

گرمایش جهانی مهم‌ترین عامل در افزایش گازهای گلخانه‌ای

در این خصوص دکتر نوشین بیرجندی، عضو هیئت علمی گروه محیط زیست دانشگاه لرستان، با بیان اینکه موضوع پدیده اقلیمی به ویژه گرمایش جهانی به عنوان چالش عمده محیط‌زیست در سال‌های اخیر محسوب می‌شود و مهم‌ترین عامل در ایجاد پدیده افزایش گازهای گلخانه‌ای به حساب می‌آید، به ایسنا گفت: برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای راهکارهای زیادی وجود دارد که از مهم‌ترین آنها می‌شود به جایگزینی سوخت‌های فسیلی با انرژی‌های تجدیدپذیر و مدیریت پسماند و گازهای تولیدی از مراکز دفن زباله‌ها، افزایش بهره‌وری سیستم‌های انرژی و اصلاح الگوهای مصرف اشاره کرد.

وی افزود: انتشار گازهای گلخانه‌ای ما را گرفتار برخی تغییرات آب و هوایی کرده است ؛ آب و هوا با انتشار گازها به سرعت تغییر کرده و این تغییر برای صدها سال ادامه خواهد داشت. در دو دهه اخیر، میانگین دمای زمین یک درجه سانتی‌گراد افزایش یافته و این تغییرات باعث دگرگونی‌هایی در شرایط آب و هوایی کشورها شده که از آن جمله می‌توان به بروز حوادث غیرمترقبه‌ای نظیر سیل، طوفان‌های شن و ماسه، آب شدن یخ‌های قطبی، خشکسالی و سرمازدگی در بسیاری از کشورها اشاره کرد و احتمالا تغییرات آب و هوایی تاثیرات وسیعی بر روی سلامتی بشر و کاهش طول عمر انسان خواهد داشت.

بروز حالت حدیِ شدت خشکسالی و ترسالی در لرستان مولفه بارز تغییر اقلیم است

دکتر محسن ارسلانی، پژوهشگر دیرینه اقلیم‌شناسی دانشگاه ارلانگن-نورنبرگ، آلمان، در گفت و گو با ایسنا، در این خصوص با بیان اینکه هنگامی‌که در مورد خشکسالی به صورت عام صحبت می‌شود منظور خشکسالی هواشناسی است یعنی میزان بارش سالانه و سال آبی نسبت به بلندمدت و میانگین بلندمدت کاهش پیدا می‌کند، افزود: با کاهش میزان بارش و درجه‌بندی آن، شدت ترسالی و خشکسالی مشخص می‌شود.

وی با بیان اینکه چنانچه مقادیر بارش سالانه، بالا و پایین میانگین باشند تحت عنوان خشکسالی هواشناسی و ترسالی هواشناسی از این مقیاس برای تعیین آن استفاده می‌شود، اضافه کرد: در زاگرس و به طور ویژه در لرستان علاوه بر خشکسالی‌های انباشته شده، شاهد بهم خوردن نظم وضعیت اقلیمی آن نیز هستیم یعنی علاوه بر خشکسالی، سیل‌های خیلی شدید را در فاصله زمانی خیلی کوتاه تجربه کردیم و فراوانی و شدت این رخدادها(خشکسالی و ترسالی) که حالت حدی به خود گرفته است مولفه بارز تغییر اقلیم بوده که در حال رخ دادن است؛ به عنوان مثال در بازه زمانی بهمن ۹۷ تا فروردین ۹۸ در یک بازه کمتر از سه ماهه، سه رخداد شدید سیل را در لرستان شاهد بودیم.

پژوهشگر دیرینه اقلیم‌شناسی دانشگاه ارلانگن نورنبرگ آلمان با یادآوری اینکه در سیل بهمن سال ۹۷، در ایستگاه خرم‌آباد نزدیک به ۵۲ میلی‌متر بارش ثبت و کمتر از دوماه پس از آن در پنجم فرودین ۹۸ حدود ۷۸ میلی‌متر و در دوازدهم فروردین یعنی هفت روز بعد، این میزان بارندگی در ایستگاه هواشناسی خرم‌آباد، ۱۰۷ میلی‌متر ثبت شده است، گفت: با این اوصاف شاهد سیل وحشتناک و مهیب ۹۸ در حوضه کرخه در لرستان بودیم.

ارسلانی بیان کرد: در یک بازه سه ماهه، شاهد بروز سه مورد سیل در این حوضه بودیم که در اقلیم‌شناسی بارش‌های بالای ۳۰ میلی‌متر به عنوان بارش سنگین تلقی می‌شود یعنی بارشی که حوضه آبخیز به سختی می‌تواند آن را تحمل کند و به ناچار از حوضه خارج می‌شود، حال تصور کنید دو برابر و سه برابر مقدار بارش سنگین در این حوضه رخ داده و سبب تخریب‌هایی شده که به مراتب از یک خشکسالی شدید هم آثارش بیشتر بوده است.

این پژوهشگر پسادکتری دانشگاه ارلانگن نورنبرگ آلمان، بیان کرد: در سیل فروردین ۹۸، به واسطه بارش در آن بازه زمانی کوتاه، لرستان به عنوان پربارش‌ترین استان کشور مطرح شده یعنی در سال آبی ۹۷-۹۸ حدود ۱۱۵۷ میلی‌متر بارندگی ثبت شده اما حاصل آن بارش‌های سنگین عملا برای حوضه آبخیز در لرستان ناچیز بوده است چون در آنی از زمان اتفاق و از حوضه خارج شده و هنوز که هنوز است چنانچه به آثار سیل نگاه شود شاهدیم که تخریب‌ها(عرصه های طبیعی و اجتماعی) کماکان برجاست.

وی اضافه کرد: این رخدادها که قرار بوده در یک دوره بازگشت صدساله، ۱۵۰ ساله و ۲۰۰ ساله اتفاق بیفتد سه مورد از آنها در بازه زمانی سه ماهه در لرستان رخ داده است.پژوهشگر دیرینه اقلیم‌شناسی دانشگاه ارلانگن-نورنبرگ، آلمان گفت: سیل و خشکسالی دو روی سکه تغییر اقلیم محسوب می‌شوند که در کشور در حال رخ دادن است و مناطق وسیعی از خاورمیانه، ترکیه، عراق، سوریه، افغانستان و کشورهای مجاور ایران با این خشکسالی دست و پنجه نرم می‌کنند و با درجه‌های مختلف با پیامدهای آن مواجه هستند.

ارسلانی افزود: وقتی این خشکسالی و ترسالی‌ها و رخدادهای حدی اقلیمی به واسطه تغییر اقلیم شکل می‌گیرند یعنی ناهنجاری‌ها تشدید و از حالت نرمال خارج می‌شود که مدیریت آنها بسیار سخت خواهد شد.در لرستان پس از ترسالی شدید بلافاصله خشکسالی شدید رخ داده استاین پژوهشگر پسادکتری دانشگاه ارلانگن نورنبرگ آلمان افزود: در حوضه لرستان که پس از ترسالی شدید بلافاصله خشکسالی شدید رخ داده است آسیب‌های بسیار جبران ناپذیری در تمام بخش‌های کشاورزی، اکوسیستم، اقتصاد و اجتماعی وارد و مدیریت آنها بسیار پیچیده می‌شود.

وی ادامه داد: وضعیتی که در این بازه کوتاه رخ داده را در یک دوره ۵۰۰ ساله، وضعیت اقلیمی زاگرس و رخدادهای خشکسالی و ترسالی شدید با استفاده از حلقه‌های درختی و نمونه‌برداری در زاگرس جنوبی یعنی کهکیلویه و بویراحمد و فارس بازسازی کردیم که این روندها در قرن بیستم به شدت تشدید شده یعنی فراوانی خشکسالی‌ها خیلی زیاد شده است.

این پژوهشگر لرستانی اضافه کرد: متاسفانه رخدادهای ترسالی و خشکسالی دوساله شدت بسیاری داشته‌اند یعنی اگر یک سال خشکسالی اتفاق افتاده باشد برای سال بعد آن هم باید منتظر خشکسالی و هم ترسالی باشیم. ارسلانی با بیان اینکه برای مدیریت این دو موضوع باید برنامه‌ریزی انجام شود، خاطرنشان کرد: آماده شدن همزمان برای یک ترسالی و خشکسالی مدیریت منابع آب و سرزمین را بسیار پیچیده می‌کند و باید برای این دو حالت آمادگی لازم وجود داشته باشد و این اقتضائات اقلیمی ایران است که طی دهه‌های اخیر شدت پیدا کرده و وضعیت ناهنجاری‌های اقلیمی را شاهدیم و علاوه‌بر ترسالی و خشکسالی‌های شدید در زاگرس شاهد افزایش بی‌رویه دما و درجه حرارت هستیم.

افزایش دما و درجه حرارت در زاگرس و لرستان، کرمانشاه و به ویژه ایلام بسیار نگران‌کننده است

این اقلیم‌شناس گفت: افزایش دما و درجه حرارت در زاگرس و استان‌های لرستان، کرمانشاه و به ویژه ایلام بسیار نگران‌کننده است و در تشدید این ناهنجاری‌های اقلیمی سهیم بوده است.

وی افزود: لازم است استراتژی‌های پایدار مدیریت منابع آب به ویژه در حوزه زاگرس صورت گیرد. این پژوهشگر پسادکتری دانشگاه ارلانگن نورنبرگ آلمان تصریح کرد: بخش عمده‌ای از حوضه آبریز کرخه و دز در لرستان قرار دارد و با وجود چندین رودخانه دائمی بزرگ، طی سال گذشته و امسال شاهد خشکیدگی بخشی از این رودخانه‌ها نظیر کشکان و تیره بودیم که پاره‌ای از این مسائل، ترکیبی از نحوه مدیریت و آن هم مدیریت بد سرزمین بوده است.

ارسلانی با بیان اینکه همزمانی که با افزایش دما در زاگرس مواجه هستیم و نوع بارش‌ها از برف به بارش‌های رگباری تغییر پیدا کرده که بلافاصله از حوضه خارج می‌شوند، پیاده کردن برنامه‌های هیدرولوژیکی در عرصه زاگرس منجر به تشدید این خسارات شده است، اضافه کرد: به عنوان مثال در حوضه کرخه و به‌ویژه در بالادست رودخانه کشکان به رغم کاهش بارش برف در سال آبی، سد ایوشان ساخته شده و آب را در جایی دپو می‌کنیم بدون اینکه درست مصرف شود و این سد منجر به خشکیدگی پایین‌دست شده است.

این پژوهشگر پسادکتری دانشگاه ارلانگن نورنبرگ آلمان خاطرنشان کرد: در رودخانه تیره که یکی از سرشاخه‌های مهم حوضه دز است در شازند اراک سدی بر سر این رودخانه ساخته شده که منجر به خشکیدگی پایین‌دست می‌شود به گونه‌ای که رودخانه‌های تیره و کشکان برای مدتی طولانی خشک می‌شوند؛ هنگامی که یک رودخانه دائمی دهه و صده‌ها آب در آن جریان داشته و یک اکوسیستم رودخانه‌ای که متناسب با دبی رودخانه شکل گرفته، خشک می‌شود تمام اکوسیستم از بین می‌رود.

این اقلیم‌شناس بیان کرد: شدت‌ها و نوساناتی که به سرزمین تحمیل می‌شود چه در بعد تغییرات اقلیمی و در قالب خشکسالی و ترسالی‌های خیلی شدید و چه در همزمانی آن با برنامه‌های اجرایی ناپایدار، سبب تشدید خسارات ناشی از تغییر اقلیم می‌شوند.همزمان با رخداد تغییر اقلیم شاهد اجرای برنامه‌های مدیریتی مخرب در زاگرس هستیم.

وی گفت: بخش عمده‌ای از خسارت‌هایی که در حال تحمیل به سرزمین است بخاطر برنامه‌هایی همچون سدسازی و انتقال بین حوضه‌ای آب است، به عنوان مثال در لرستانی که آن را به عنوان استانی مرطوب می‌شناسند و یا درچهارمحال و بختیاری و کردستان، متاسفانه بحث انتقال بین حوضه‌ای آب مطرح است و مناطقی که در حاشیه کویر قرار دارند که به هر دلیلی صنایع آب‌بری در آنجا مستقر شده و نیاز آبی افزایش پیدا کرده و بناست نیاز آبی این مناطق از زاگرسی تامین شود که خود از خشکسالی‌های طولانی‌مدت و انباشته رنج می‌برد و حتی از تامین آب اکوسیستم مناطق خودش برنمی‌آید تا اینکه آب آن به صورت بین حوضه‌ای به مناطق دیگر انتقال پیدا کند متاسفانه همزمان با این رخدادِ تغییر اقلیم و شدت افزایش این ناهنجاری‌های اقلیمی، برنامه‌های مدیریتی بسیار مخربی نیز در عرصه زاگرس در حال اجراست که به تشدید این رخدادها دامن زده است.

ارسلانی با بیان اینکه خشکسالی‌ها در زاگرس رو به افزایش است، بیان کرد: نوع بارش از برف به باران و باران‌های رگباری تغییر کرده و ماندگاری آن در حوضه بسیار پایین است به طوری که در خشکسالی از کمبود آب و در ترسالی از سیل در امان نیستیم و در هر دو حالت شاهد خسارت بالای آن هستیم و علاوه بر آن متاسفانه اجرای برنامه‌های بسیار ناسازگار با سرزمین و اقتضائات اقلیمی منجر به تشدید بیشتر ناپایداری سرزمین و آسیب‌پذیرتر کردن آن در برابر هر رخدادی می‌شود. آسیب سرزمین، فرسایش خاک و نابودی بیشتر آن را در پی دارد.

این پژوهشگر پسادکتری دانشگاه ارلانگن نورنبرگ آلمان یادآور شد: وقتی که سرزمین آسیب می‌بیند و پوشش گیاهی و جنگلی از بین می‌رود و نوع بارش تغییر می‌کند چیزی جز فرسایش خاک و نابودی بیشتر سرزمین را به همراه نخواهد داشت.

ارسلانی افزود: در سیل سال ۹۸، خانه‌هایی که درحاشیه رودخانه کشکان قرار داشتند بیش از دو تا سه متر در رسوبات ناشی از آن فر رفته بودند.

وی اضافه کرد: زمانی که خاک از بین می‌رود فقر کامل بر منطقه حاکم و بعد از آن فقر پوشش گیاهی در نهایت فقر اقتصادی رخ می‌دهد کما اینکه شاهدیم در این مناطق و در عرصه‌هایی از زاگرس که این شدت ناپایداری وجود دارد روز به روز بر تعمیق فقر افزوده می‌شود.

تغییر اقلیم در زاگرس و تاثیر آن بر سلامت جنگل‌های بلوط

وی با اشاره به نوسانات فصلی دمای حداقل و حداکثر در زاگرس گفت: براساس نمودارهای احصا شده، دمای زمستانه و تابستانه در زاگرس در حال افزایش است و لرستان نیز از این موضوع مستثنی نبوده و در چند دهه اخیر براساس داده‌های ایستگاه‌های هواشناسی، شاهد روند کاهشی بارش در زاگرس بوده‌ایم.

این پژوهشگر دیرینه اقلیم‌شناسی دانشگاه ارلانگن نورنبرگ آلمان با بیان اینکه خشکسالی‌های شدیدی در زاگرس رخ داده است، اظهار کرد: پوشش و بارش در زاگرس وابسته به بادهای غربی و مدیترانه‌ای است که رطوبت را به این منطقه می‌آورد و هرگاه دچار خشکسالی شدید شدیم پوشش گیاهی و معیشت آسیب دیده است.

وی با بیان اینکه پس از وقوع برخی خشکسالی‌های شدید در زاگرس سال بعد شاهد ترسالی شدید نیز بوده‌ایم، افزود: زمانی که در طی یک سال خشکسالی پوشش تضعیف و فقیر می‌شود در سال بعد ترسالی شدید منجر به فرسایش بیشتر خاک در عرصه‌های فاقد پوشش مناسب خواهد شد.دما در لرستان با یک روند بسیار صعودی مواجه است

این پژوهشگر دیرینه اقلیم‌شناسی دانشگاه ارلانگن نورنبرگ آلمان با اشاره به اینکه دما در استان لرستان با یک روند بسیار صعودی مواجه است، گفت: در سال آبی ۹۸-۱۳۹۷ لرستان با ۱۱۵۷ میلی‌متر بارش، پرباران‌ترین استان کشور بوده است و در سال ۹۹- ۱۴۰۰ با یک ابرخشکسالی مواجه است.

ارسلانی با اشاره به رخدادهای سیل لرستان در سال‌های ۹۸-۱۳۹۷، گفت: در فاصله دو ماه، سه سیل خطرناک رخ داده است و خرم‌رود طغیان کرده و میزان بارش در آن طی یک شبانه روز ۵۲ میلی‌متر گزارش شده است که در اقلیم شناسی زمانی که بارش در ۲۴ ساعت بیش از ۳۰ میلی‌متر باشد، می‌گوییم بارش سنگین بوده و حوضه توان نگهداری آن را نداشته است.

وی با اشاره به سیل پنجم فروردین ۹۸، اظهار کرد: میزان بارش در ۲۴ ساعت، ۷۸ میلی‌متر بوده است و باز منجر به طغیان رودخانه‌ها و سرشاخه‌های کشکان و کرخه شده است.این پژوهشگر دیرینه اقلیم‌شناسی دانشگاه ارلانگن نورنبرگ آلمان گفت: میزان بارش ایستگاه هواشناسی خرم‌آباد در سیل ۱۲ فروردین ۹۸ که خسارت زیادی را به معمولان و پلدختر وارد کرده، ۱۰۷ میلی‌متر بوده است که تمام این بارش‌ها باید در دوره‌های برگشت ۳۰ساله، ۱۰۰ ساله و ۱۵۰ ساله اتفاق بیفتد در حالیکه این مهم در یک بازه سه ماهه رخ داده و فراوانی و شدت این بارندگی‌ها وقوع تغییر اقلیم در زاگرس را نشان می‌دهد.

هر اندازه دما در زاگرس افزایش یابد رویش درختان بلوط با چالش مواجه می‌شود

ارسلانی با بیان اینکه هر اندازه دما در زاگرس افزایش یابد رویش درختان بلوط با چالش مواجه می‌شود، اظهار کرد: تاثیر بارش در ماه‌های قبل از رویش بسیار چشمگیر است و کسانی که مدیریت حوضه‌های آبخیز را در زاگرس دارند و به دنبال احیای جنگل‌های بلوط هستند باید در حفظ و نگهداری رطوبت در ماه‌های قبل از رویش درختان بلوط سرمایه‌گذاری کنند و برنامه‌های اجرایی حول نگهداری آب در حوضه سبب افزایش رطوبت خاک می‌شود.

وی با بیان اینکه خاک کم عمق و تکامل نیافته سبب تشدید حساسیت پذیری گونه‌های جنگلی و واکنش به نوسانات اقلیمی شدید می‌شود، عنوان کرد: هنگامی که نوسانات اقلیمی افزایش می‌یابد و از آستانه‌ی رویشی درختان عبور می‌کند منجر به مرگ اکولوژیک آنان می‌شود.

این پژوهشگر دیرینه اقلیم‌شناسی دانشگاه ارلانگن نورنبرگ آلمان تاکید کرد: همزمان با افزایش دمای فصلی و کاهش بارش، شاهد گسترش فعالیت پاتوژن قارچ‌ها و شیوع آفات همزاد بلوط در زاگرس هستیم.

ارسلانی گفت: با تغییر شدت بارش و فراوانی آنها شاهد دخالت‌های انسانی در زاگرس هستیم و ضرورت دارد برنامه‌هایی در راستای حفظ و تقویت پوشش خاک و افزایش کربن خاک در زاگرس به طور ویژه تهیه و اجرا شود.

وی بیان کرد: تشدید اثرات تغییر اقلیم توسط فعالیت های انسانی سبب تشدید ناپایداری حوضه‌های آبخیز در زاگرس شده و به دلیل فقر پوشش گیاهی و لخت شدن خاک عرصه‌های مرتعی و جنگلی، زمان تمرکز وقوع سیلاب‌ها در زاگرس کاهش یافته و با وقوع یک بارش سبک و نیمه سنگین شاهد فرسایش شدید خاک حتی در عرصه‌های جنگلی هستیم.

این پژوهشگر دیرینه اقلیم‌شناسی دانشگاه ارلانگن نورنبرگ آلمان با اشاره به اینکه تشدید اثرات تغییر اقلیم توسط فعالیت‌های انسانی سبب تشدید ناپایداری حوضه‌های آبخیز می‌شود، گفت: کشاورزی دیم درعرصه‌های جنگلی و به دنبال آن تشدید فرسایش خاک را شاهدیم، همچنین رویشگاه بلوط زاگرس دارای کارکرد حفاظتی بوده و با تخریب آن نه تنها منابع آب و خاک زاگرس با بحران مواجه خواهند شد بلکه آسیب‌پذیری مناطق خشک مجاور آن نیز تشدید می شود.

توقف زادآوری درختان بلوط در زاگرس زمینه را برای تشکیل بیابان‌های زاگرسی فراهم می‌کند

این پژوهشگر دیرینه اقلیم‌شناسی دانشگاه ارلانگن-نورنبرگ آلمان با بیان اینکه رویش گونه‌های درختی بلوط زاگرس به بارش ماه‌های قبل از شروع فصل رویش وابستگی بالایی دارد بنابراین اجرای طرح‌هایی که منجر به حفظ حداکثر رطوبت خاک شود برای احیای این جنگل‌ها بسیار ضروریست، تصریح کرد: حذف پوشش گیاهی و افزایش عرصه‌های خالی از درخت، منجر به تشدید اثرات منفی دما در فصل خشک می‌شود، علاوه بر این توقف زادآوری درختان بلوط در زاگرس زمینه را برای تشکیل بیابان‌های زاگرسی فراهم می‌کند.

ارسلانی اظهار کرد: با توجه به تغییر نوع بارش‌ها در زاگرس و وضعیت توپوگرافی آن، اجرای طرح‌های عملیاتی که منجر به تقویت پوشش گیاهی شود برای کاهش زمان تمرکز سیلاب‌ها و افزایش نفوذپذیری خاک بسیار ضروریست.

خشک شدن حجم وسیعی از تالاب‌های کشور سبب شکل‌گیری چشمه‌ها و کانون‌های گردو غبار شده است

در این خصوص زینب اکبری، معاون هواشناسی لرستان با بیان اینکه در سالیان اخیر پدیده تغییر اقلیم نه تنها برای لرستان و ایران، بلکه در کل جهان تبعاتی داشته و با این پدیده دست و پنجه نرم می‌کنند، به ایسنا، گفت: تغییر اقلیم به دنبال گرمایش جهانی رخ داده و مهم‌ترین عامل اصلی در ایجاد این گرمایش افزایش گازهای گلخانه‌ای است.

وی تصریح کرد: نزدیک به سه دهه است که مسئله تغییر اقلیم و پیامدهای آن موضوع کنفرانس‌ها و گردهمایی‌ها شده و متاسفانه فقط منجر به افزایش دما نشده بلکه باعث شده در سراسر دنیا تغییرات و مخاطرات آب و هوایی را شاهد باشیم.

این دانشجوی دکتری آب و هواشناسی با تاکید براینکه همین گرمایش جهانی سبب شده در سالیان اخیر شاهد افزایش بروز طوفان‌ها، امواج گرما، سیل‌های مداوم و وقوع فجایع بزرگ اقلیمی در دنیا باشیم، بیان کرد: بر اساس تحلیلی که انجام شده است سال ۲۰۱۰ گرم‌ترین سال معرفی شده که به طور چشمگیری شاهد فجایع طبیعی نظیر طغیان رودخانه‌ها به دلیل باران‌های موسمی در پاکستان، آتش سوزی جنگل‌ها در روسیه که سبب تخریب چندین روستا شد و ... بودیم.

وی با بیان اینکه فجایع طبیعی وابسته به گرمایش جهانی در سراسر دنیا در حال افزایش است که از مهمترین این فجایع می‌توان به ذوب شدن یخچال‌ها به دلیل افزایش دما اشاره کرد، گفت : این ذوب شدن یخچال‌ها بالا آمدن آب سطح اقیانوس‌ها را سبب می‌شود؛ همچنین تغییرات آب و هوایی علاوه بر پیامدهای بهداشتی برای انسان‌ها، تاثیرات منفی و امواج گرما روی سلامت(بروز حساسیت‌ها و بیماری‌های عفونی) افراد دارد.

اکبری با بیان اینکه همچنین افزایش دما که پیامد مصرف بیش از اندازه سوخت‌های فسیلی در دنیاست سبب شده مواد سمی و ریزگردها وارد جو شوند، افزود: شرایط تغییر اقلیم بر روی عامل مهم بارش نیز تاثیر گذاشته، به گونه‌ای که نحوه فعالیت، رفتار و ماهیت سامانه‌های بارشی در کشور و حتی لرستان تغییر کرده است.

معاون هواشناسی لرستان بیان کرد: با این اوصاف طی سالیان گذشته اغلب سامانه‌های بارشی ماهیت متناوب و چند روزه داشتند اما هم‌اکنون این سامانه‌ها اغلب کوتامدت و رگباری شده و شرایط بارشی به گونه‌ای است که با یک بارش ناگهانی و رگبار کوتامدت شدید در یک نقطه با حجم وسیعی از نزولات جوی که منجر به بروز روان‌آب، آبگرفتگی معابر، سیلابی شدن مسیل‌ها و حتی وقوع سیلاب‌های نقطه‌ای می‌شود، مواجه می‌شویم.

وی تصریح کرد: همین شرایط افزایش دما سبب شده سامانه‌های بارشی که منجر به بارش جامد(برف) می‌شوند تضعیف و طی سالیان اخیر همچون دهه‌های گذشته برف سنگینی را در شهرهای استان لرستان و برخی از نقاط کشور نداشته باشیم.

اکبری افزود: شرایط افزایش دما سبب خشک شدن حجم وسیعی از تالاب‌های کشور در جنوب غرب و مرکز ایران شده و این امر به شکل‌گیری چشمه‌ها و کانون‌های گردو غبار منجر شده بطوریکه لرستان تا حدودی زیادی تحت تاثیر این کانون‌های گرد و غبار نیز قرار دارد.

به گزارش ایسنا، محاسبه و بررسی روند شاخص‌ها در پژوهش‌های انجام شده نشان داده است که در لرستان رخداد پدیده‌های حدی گرم در حال افزایش و رخداد پدیده‌های حدی سرد در حال کاهش است که یکی از دلایل اصلی این شرایط، افزایش گرمایش جهانی به ویژه از اواخر دهه ۱۹۹۰ است و این می‌طلبدکه متولیان نسبت به این قضیه اهتمام ویژه داشته باشند.

انتهای پیام