به گزارش ایسنا، دکتر نعمت الله فاضلی در نشست دیدار با اهل قلم استان مرکزی، مفاهیم تازه‌ای را در بحث توسعه شهری مطرح کرد و به انتقاد از وضعیت شهرنشینی و تبیین مفهوم چشم انداز ذهنی شهر پرداخت.

او گفت: هر شهر علاوه بر چشم انداز عینی یا همان چشم انداز معمولی، یک چشم انداز ذهنی هم دارد. چشم انداز ذهنی یعنی اینکه یک شهر چگونه معنا می‌شود. بخش بزرگی از یک شهر تصورات ذهنی ماست به این معنی که در ذهن مردم چه تصوری درباره یک شهر وجود دارد. شهر بیش از آنکه مجموعه ای از ساختمان ها باشد، یک سازه ذهنی است، ولی شهرداری فقط برای ساختمان‌ها و پل‌ها و اشیا هزینه می‌کند، گویا فراموش کرده‌اند که شهر متعلق به انسان است نه فلز.

وی افزود: چشم انداز ذهنی ما از شهر با هنر و ادبیات و علوم ساخته می‌شود. شهرهای اروپا و آمریکا به این دلیل شهر هستند که بیش از 90 درصد کتب دانشگاهی را تولید کرده‌اند. نیشابور و تبریز و شیراز هم به این دلیل در تاریخ به عنوان شهر شناخته می‌شوند، چون هنوز هم ۱۹۷ عنوان کتاب، که هزار سال پیش در این شهرها نوشته‌ شده است، از اعتبار علمی برخوردار هستند. شهر بدون چنین تولیداتی شهر نیست، بلکه توده‌ای از ساختمان‌ها و کارخانجات است.

به گفته وی، عکاسان، فیلم سازان و روزنامه نگاران نقش مهمی در ساخت چشم انداز ذهنی یک شهر دارند. روایت‌هایی که از یک شهر انجام می‌شود، آن شهر را می‌سازد. شهر بدون راوی و فیلسوف و مورخ، شهر نیست. مسئولان شهری معمولا علاقه‌ای به گسترش چشم انداز ذهنی ندارند چون پولی در آن جابجا نمی‌شود، ولی حقیقت آن است که مردم در ساختارهای ذهنی خود زندگی می‌کنند، نه در ساختمان بلکه در معنایی که از ساختمان در ذهن خود دارند شب و روز را سپری می‌کنند.

شهر و کلمات

دکتر فاضلی ادامه داد: شهر را واژه‌ها می‌سازند و نابود می‌کنند. شهر متلق به انسان‌هاست نه زد و بندهای سیاسی. باید فریاد زد که به جای پل سازی به فکر کلمات شهر باشید. مردم همان چیزی هستند که فکر می‌کنند، اگر مردم شهری فکر کنند هنرمندند، خسیس‌اند، فضول‌اند یا هر ویژگی مثبت و منفی دیگری دارند، همان چیزی خواهند شد که تصور می‌کنند. شهر باید داستان داشته باشد؛ داستان‌هایی که مردمش بدانند. فضای شهری را کلمات می‌سازند، فضای شهر محل بده بستان‌های نشانه‌ایست.

وی با بیان اینکه بر سر شهری که کلمه ندارد می توان هر بلایی آورد، زیرا چنین شهری یک موجودیت زنده نیست گفت: انسان‌ها تا چیزی را تبدیل به نماد و نشانه نکنند قادر به درک آن نیستند. ارتباط مردم و مسئولان شهری که واژه ندارد و ادبیات و شاعر ندارد، غیرممکن است، زیرا در این شهر نشانه‌سازی صورت نگرفته و درکی از آن شهر وجود ندارد. این شهر بی‌معناست، در چنین شهری حتی اگر فرد دلسوزی هم بر سر کار آید، پس از مدتی به یک جسد متعفن تبدیل خواهد شد.

کلان آباد و کلانشهر

نعمت الله فاضلی افزود: با بازی‌های مسخره‌ای که اینجا کلانشهر است و آنجا کلانشهر نیست، فقط می‌توانیم سر خودمان را شیره بمالیم. برای ساخت کلانشهر باید به سراغ مفاخر رفت، وگرنه با یک کلان آباد طرفیم نه یک کلانشهر. شیراز با حافظ بزرگ و کلان شده و قونیه با مولانا. شهرهای دیگر نیز باید این خط مشی را پی بگیرند. حتی در شهرهای متکثر از لحاظ نژادی نیز می‌توان کلانشهر ساخت اگر راوی و هنر داشته باشیم.

وی در ادامه با بیان اینکه مشکل واقعی گرانی کاغذ نیست چراکه حتی اگر کاغذ مجانی هم شود باز مشکلات کتاب تا زمانی که ادبیات شهرها قدرت نگیرد باقی می‌ماند، افزود: اشیا روی خاطرات شهر آوار شده‌اند. تاریخ به دست فراموشی سپرده شده و شهرها دچار آلزایمر شده‌اند. شهرها پر از عاقلان و شاعران است، ولی این شهرها عاقل و شاعر نیستند. زیرا فرهیختگان، مسئولیت فرهیختگی را انجام نمی‌دهند. مسئولیت فرهیختگی، دگرخواه بودن است و ادبای یک شهر باید دگرخواه باشند.

وی اظهار کرد: فقر فرهنگی مانع از پرورش شهروند می‌شود، شهرها اکنون پر از غصه‌دار هستند، اما غمخواران اندکند. باید دگرخواه بود تا یک شهر فرهیخته شود. شهر محل زندگی افراد همراه با افکارشان است. انسان‌ها باید حق بازنمایی وجود خود در شهر را داشته باشند وگرنه شهر خشک و خشن می‌شود و در چنین شهری نمی‌توان زندگی کرد.

انتهای پیام