حسین صابری در گفت‌وگو با ایسنا در خصوص تبعات غیرفردی و کلان‌تر شیوع و ماندگاری کرونا در جامعه گفت: عمق تغییر بسته به این است که این پدیده تا کجا پیش برود؛ هم از نظر گستره تاثیر و هم مدت ماندگاری.

این استاد فلسفه در خصوص تاثیر کرونا بر فرهنگ عنوان کرد: فرهنگ نیز هرچه بیشتر فردمحور می‌شود، احتیاط‌های بهداشتی بیشتر خواهد شد و ادامه پیدا خواهد کرد، شبکه‌های مجازی هر چه بیشتر گسترش خواهند یافت و منابع سنتی که تقوم بخش شخصیت و سبک زندگی جوامع (بخصوص جوامع سنتی) بودند، تاثیرشان کمتر خواهد شد؛ منابع بیشتری دست اندرکار شکل بخشی به شخصیت افراد خواهند شد. تکثرگرایی معرفتی و اخلاقی مجال ظهور بیشتری پیدا خواهد کرد.

وی ادامه داد: بلایایی از این دست، در کنار گسترش فردگرایی، می‌تواند موجب نزدیک شدن انسان‌ها به یکدیگر نیز بشود. مسئله مسئله انسان است؛ ما و دیگر انسان‌ها مجال یافته‌ایم که دیگر جوامع را فارغ از ایدئولوژی‌ها و گرایش‌های سیاسی و دینی بنگریم و نسبت به آن‌ها ابراز احساسات داشته باشیم.

صابری یادآور شد: چنین رخدادهایی می‌تواند موجب افزایش احترام انسان‌ها نسبت به طبیعت شود و مجال خوبی است تا هنجارهای مربوط به اخلاق محیط زیست را در راس آموزش‌ها قرار دهیم. امکان نهادینه کردن این هنجارها در چنین موقعیتیبیشتر است.

صابری در پاسخ به این سوال که ساختار اقتصادی بازار آزاد و نظام سرمایه‌داری که ساختار غالب است، چه میزان در عدم ناتوانی بعضی دولت‌ها در کنترل شیوع این ویروس موثر بوده‌است و آیا ما شاهد زنگ خطری برای لیبرالیسم و نئولیبرالیسم هستیم؟ اظهار کرد: فعلا تنها تغییری که در عرصه اقتصاد بین‌الملل محتمل است، تعریف محدوده وسیع‌تر برای امر دولتی در اقتصاد لیبرال است البته در دراز مدت و به شکل کاملا محدود.

وی ادامه داد: بعید می‌دانم بحران قابل توجهی برای جوامع غربی و ساختارهای اجتماعی آن‌ها رقم بخورد و به تغییرات سیاسی و اقتصادی بنیادین منجر شود. مگر اینکه این پدیده خیلی به درازا بیانجامد و قربانیان بسیار زیاد بگیرد و موجودیت انسان را به مخاطره بیاندازد که به شخصه این امررا چندان محتمل نمی‌دانم.

وی یادآور شد: واقعیت این است که در اقتصادهای تماما دولتی هم احتکار و کمبود مشکل‌آفرین شد و همچنان ادامه دارد و محصور در جوامع لیبرالیستی نیست.

صابری در پاسخ به این سوال که آیا این ویروس با همه مشکلاتش، هیچ کارکرد مثبتی نداشت و نتوانسته زمینه رخداد اتفاقاتی سازنده‌را محیا کند؟ مثلا منجر به فاصله گرفتن از زندگی روزمره و انحطاط‌های آن شود و معنای زندگی عمومی‌را ژرف‌تر سازد؟ بیان کرد: بعید میدانم اتفاق عمیقی رخ دهد، ولی شاید بتواند ما را نسبت به طبیعت کمی مهربانتر سازد.

وی افزود: دور از نظر است چیزی در عموم انسان‌ها اصیل‌تر شود. داستان همچنان همان داستان همیشگی خواهد بود اما به شخصه زندگی روزمره و عامیانه را لزوما منحط نمی‌دانم زیرا این گونه زندگی بر خلاف تصور مرسوم، فاقد انتخاب و آگاهی نیست.

استاد دانشگاه تهران در پاسخ به این سوال که چرا زندگی عمومی و روزمرگی‌را الزاما منحط نمی‌دانید، حال آنکه یکی از پیش فرض‌های فلسفه‌ورزی، همین انحطاط عمومی و لزوم اصلاح آن است گفت: عموم مردم شاید نسبت به کلیت وجود و زندگی خود چندان به تامل نپردازند و روال‌های عام زندگی‌را انتخاب کنند، ولی در گذر زندگی در چندراهی‌های مختلفی قرار می‌گیرند و انتخاب و مسئولیت و خودخواستگی و خودساختگی را کم و بیش تجربه می‌کنند و در همین راستا، تفکرات و نظرورزی‌هایی را پشت سر می‌گذارند. در کل، انسان موجودی نیست که بتوان همه چیزرا از پیش برای او تعیین کرد.

وی گفت: علاوه بر این، شدت کُشندگی کرونا، حداقل تا اکنون، به حدی نیست که همگان را دچار بحران مرگ‌آگاهی کند. همچنان اکثریت قریب به اتفاق گویا قائلند از جمله کسانی هستند که جان به سلامت خواهند برد و یا امیدوار به کشف قریب الوقوع درمان آن هستند. از این جهت، جنگها و اپیدمی‌های فراگیرتر و کُشنده‌تر، بیشتر می‌توانند به بحران‌های شخصیتی بینجامند. با اینحال نمی‌توان گفت که وضعیت کنونی کلا از این جهت فاقد تاثیر است. چه بسا نوعی تواضع نسبت به طبیعت‌را استحکام بیشتر بخشد، هم در گستره افراد و هم در گستره دولت‌ها.