هر روزه در جریان کنش‌هایی که آگاهانه انجام می‌دهیم با اعمالی که به طور ناخودآگاه در ارتباط با جهان اجتماعی از ما سر می‌زنددر موقعیتی قرار می‌گیریم که به واقعیت اجتماعی در خلال ارتباطمان برای رفع نیاز معنا ببخشیم. 

مریم کریمی، کارشناسی ارشد رشته مطالعات زن و خانواده از دانشگاه اصفهان بابیان اینکه لازمه زندگی اجتماعی درک هر یک از پدیده‌های اجتماعی است که هرروزه آنها را تکرار می‌کنیم و به نحوی برای بازتولید و بقای آنها تلاش می‌کنیم، به ایسنا می‌گوید: امور روزمره‌ای که در خلال این ارتباطات انجام می‌دهیم، وجه‌تسمیه کنش‌های ماست که یکی از این امور غذا خوردن است.

وی می‌افزاید: غذا در جریان تهیه و تولید و مصرف، فرآیندی را طی می‌کند که به نظر بدیهی است، اما این امور روزمره هستند که ابزار با تسهیل‌کننده فرآیند القای ایدئولوژی به شهروندان یک شهر هستند.

دانش‌آموخته کارشناسی ارشد رشته مطالعات زن و خانواده در دانشگاه اصفهان، به پژوهش خود در خصوص بررسی وضعیت فضای پیاده‌راهی غذاخوری‌های چهارباغ عباسی اشاره می‌کند و دلیل انتخاب موضوع را داشتن دغدغه مسائل اجتماعی شهری و زنان از سوی خود معرفی می‌کند و می‌گوید: می‌خاستم موضوعی جدید و پرمخاطب را انتخاب کنم که جزء علاقه‌مندی‌های خودم نیز باشد، ازاین‌رو  مردم‌نگاری انتقادی فضای پیاده راهی غذاخوری‌های چهارباغ عباسی به‌عنوان موضوع پایان‌نامه کارشناسی ارشد را انتخاب کردم و در قالب مصاحبه‌های انتقادی مورد تحلیل قرار گرفت.

کریمی ادامه می‌دهد: چهارباغ تقریباً برای اکثر اصفهانی‌ها بُعد نوستالژیک دارد. علاوه بر اینکه فرآیند تغییر چهارباغ عباسی و تبدیل آن به پیاده راه چالشی برای همه داشته است. برای مثال خود من در دوران کودکی هر هفته پنج‌شنبه‌ها را با پدرم در فضای چهارباغ عباسی سپری می‌کردم که خاطره‌ای خوشایند برایم است.

وی توضیح می‌دهد: این پژوهش سعی در فهم و سپس افشای آنچه در فضای پیاده راه تازه تأسیس چهارباغ عباسی در خلال صرف غذا رخ می‌دهد، دارد. این پژوهش با روش مردم‌نگاری انتقادی و تأکید بر لنز نظری نئومارکسیستی انجام شد و صرفاً مطالعه توصیفی نیست.

این پژوهشگر اجتماعی، چهارباغ عباسی را یکی از خیابان‌های قدیمی و مهم اصفهان در دوره‌های تاریخی مختلف معرفی می‌کند و می‌گوید: این خیابان اکنون با تغییر کاربری به پیاده راه، میزبان غذاخوری‌هایی است که مأمنی برای شهروندان در تمامی گروه‌های سنی شده است.  

کریمی در خصوص روش انجام پژوهش خود توضیح می‌دهد: ابتدا سعی داشتم فقط خانم‌ها و حضور آنها در این خیابان بررسی شود، اما بعد هر دو جنس موردبررسی قرار گرفت. در مرحله اول انجام پژوهش فقط با نگاه کردن به فضا از نکاتی که دیدم یادداشت‌برداری کردم و پس از دریافت یک شناخت کلی با کسانی که در حال غذا خوردن بودند مصاحبه‌هایی انجام دادم، سپس بر اساس روش تحقیق که پیچیده و دارای چند مرحله تحلیل بود، بررسی‌هایی انجام دادم و در نهایت حدود ۴۰ مصاحبه فردی و گروهی انجام شد.

به گفته این پژوهشگر، برخلاف تصور که غذا خوردن امری شخصی است، برخوردها در هنگام مصاحبه مهربانانه بود. افرادی که در چهارباغ در حال صرف غذا هستند، از این کار معذب نیستند و در این مکان احساس راحتی دارند.

کریمی که چهارباغ را به یک آپاراتوس تشبیه می‌کند، می‌گوید: آپاراتوس همچون چارچوبی است که وقتی وارد آن شویم، اعمال شخص تغییر می‌کند. چهارباغ نیز این‌گونه شده و وقتی وارد آن می‌شوید رفتارهای متناسب با پیاده راه انجام می‌دهید که با دیگر خیابان‌ها و مراکز شهر متفاوت است. چهارباغ علاوه بر اینکه مکانی خاطره‌انگیز است و هر کس به فراخور نوع تجربه خود خاطره‌ای از این محل دارد که گاها مشترک با دیگران است، عامل القای حس مثبت نیز است.

وی، فضا را یکی از کلیدواژه‌های اصلی انتخاب‌شده در این پایان‌نامه معرفی می‌کند و توضیح می‌دهد: فضا خارج از مکان معنا می‌شود و به این معنا است که اگر مکان فیزیکی است و کاربری خاصی دارد، وقتی کنشگران در آن کنشگری می‌کنند فضایی ایجاد می‌شود که مازاد از مکان است، اما جدا از آن نیست. در چهارباغ مردم با کنشگری و ارتباط متقابلی که باهم دارند یک فضای مضاعف تولید می‌کنند.

به گفته کریمی، چهارباغ به‌مانند یک سینمای متحرک است و افراد داخل این فضا مانند بیننده‌ای هستند که در هنگام صرف غذا، داستان افراد مختلف که از کنارشان رد می‌شوند را در ذهن مرور می‌کنند. با این تفاوت که سینما یک داستان دارد، اما چارباغ این امکان را می‌دهد که افراد مختلف با داستان‌های مختلف را تصور کرد.

این پژوهشگر بابیان اینکه افراد مختلف با عقاید مختلف در چهارباغ حضور دارند و این دموکراتیک بودن چهارباغ را نشان می‌دهد که افراد با عقاید و سنین مختلف در آن کنشگری می‌کنند، تصریح می‌کند: نتایج این پژوهش نشان داد افرادی که در پیاده راه می‌نشیند، می‌خواهند با غذا خوردن خود را به‌عنوان شهروندان جامعه اثبات کنند و کنشگری انجام دهند.

به باور این پژوهشگر، در حال حاضر چهارباغ به فضایی برای رهاسازی کنش‌ها تبدیل‌شده است.

پایان‌نامه «مردم‌نگاری انتقادی فضای پیاده راهی غذاخوری‌های چهارباغ عباسی» کارشناسی ارشد رشته مطالعات زن و خانواده توسط مریم کریمی در دانشکده ادبیات و علوم انسانی گروه علوم اجتماعی باراهنمایی ثریا معمار در اردیبهشت ۱۴۰۱ دفاع شد.

انتهای پیام