عصمت همتی در گفت‌وگو با ایسنا، اظهار کرد: آن چیزی که عامل سعادت و کمال انسان (زن و مرد) در اسلام محسوب می‌شود، قرب به خدا است .انسان برای هدفی در این عالم آمده و آن هدف با استفاده از برنامه‌ای محقق می‌شود که دین بشریت در اختیار انسان قرار می‌دهد.
او افزود: حضرت زهرا(س) همه زندگی خود را برای دفاع و تثبیت و حمایت از حق مسلمی گذاشت که شریعت پیامبر(ص) بود و راه نجات همه انسان‌ها در این شریعت به انسان عرضه‌شده بود. این حضرت به نقل شیعه، پنجم بعثت و یا به نقل اهل سنت، ۵ سال قبل از بعثت متولد شدند، ولی ما در هر دو حالت، حضرت زهرا (س) را در اوج مبارزه‌های پیامبر(ص) در مکه و بعد نیز در جنبه‌های متعدد زندگی پیامبر(ص) در مدینه و کش‌وقوس‌های مختلف ایشان با اهل یهود و همه جریاناتی که تاریخ اسلام را تشکیل می‌دهد، در کنار پیامبر(ص) می‌بینیم؛ چه آن دورانی که در مکه و امّ ابیها است و مخصوصاً در سه سال آخر حضور پیامبر(ص) در مکه و سال دهم تا سیزدهم بعثت که هجرت کردند و حضرت خدیجه(س) و حضرت ابوطالب(ع) نیز از دنیا رفته بودند، حضرت زهرا (س) یاور پیامبر(ص) و عامل سکونت و آرامش و دفاع از وی بود، حتی در شرایطی که به پیامبر(ص) توهین می‌کردند و برای مثال شکمبه گوسفند را بر وی می‌انداختند، حضرت زهرا(س) دوان‌دوان می‌آمدند و بر لب پیامبر با دیدن دخترشان خنده‌ای می‌نشست.
عضو هیئت‌علمی گروه الهیات و معارف اسلامی دانشگاه فرهنگیان استان اصفهان گفت: حضرت زهرا(س) مانند مادرش حضرت خدیجه(س) که همه هستی خود را فدای پیامبر(ص) کرد او نیز همان مشی را طی کرد و حتی در مدینه که اوج حاکمیت پیامبر(ص) بود در همه صحنه‌ها حضور داشت، یعنی او زنی مثل حضرت مریم(س) نیست که مقامات معنوی را با دیرنشینی یا معبد نشینی به دست آورده باشد، بلکه زنی است که در جریان‌های حق جامعه حضور فعال دارد و این حضور فعال، او را به بالاترین مرتبه شهود معنوی نیز رسانده تا جایی که پیامبر(ص) او را سَیّدَةُ نِساءِ الْعالَمین لقب دادند و فرمودند که او برای بهترین زنان در همه دوران‌ها الگوست.
او ادامه داد: ما می‌دانیم که بالاترین حد دریافت یک انسان که ارتباط با عالم غیب و واسطه معنایی و علمیِ عالم معنایی که جناب جبرئیل است، برای حضرت فاطمه(س) اتفاق افتاده است. این حضرت عظمت روح دارد و این روح آن‌قدر عظیم شده که فاصله عالم ماده و عالم معنا را کنار زده و با آن حقایق معنوی یا حقایق مجرد اتحاد وجودی پیداکرده است.
مطالبه‌گریِ دینی به معنای حق‌طلبی است
همتی با بیان اینکه شخصیت حضرت زهرا(س) از جهات مختلف قابل‌تحلیل است، در خصوص این موضوع که این شخصیت برای زنان جامعه ما چه پیامی می‌تواند داشته باشد، تصریح کرد: ما اگر بخواهیم مطالبه‌گری در اسلام را به‌طور درست معنا کنیم باید بدانیم که مطالبه‌گریِ دینی به معنای حق‌طلبی است، یعنی شما اول باید حقی را تشخیص دهید و بعد حاضر شوید که برای آن حق هرچقدر هم لازم باشد بر اساس ایمان خودتان و ثبات تشخیص حقتان هزینه بپردازید. اگر زن امروز بخواهد در مسیر حضرت زهرا(س) حرکت کند اول باید تکلیف خود را در این عالم معلوم کند که آیا او هم مانند حضرت زهرا (س) خدای واحد را مالک و مُدبر همه امور می‌داند و حق را به همان الله تعبیر می‌کند و حاضر است که در مسیر درک و شناخت و معرفت الله هزینه کند. اگر چنین باشد می‌تواند از حضرت زهرا(س) الگو بگیرد.
استاد دانشگاه فرهنگیان اصفهان افزود: اما اگر زنی تمام حقیقت را در لذت‌های مخصوص دنیایی معنا کند و می‌خواهد همه انواع لذت‌های حیوانی و شهوانی را تجربه کند، در این صورت او نمی‌تواند از حضرت زهرا(س) الگو بگیرد. قرآن نیز می‌فرماید که پیامبر(ص) برای شما اسوه نیکویی است و در جایی دیگر می‌فرماید کسی که معاد را قبول داشته و به لقاء پروردگار اعتقاد داشته باشد می‌تواند از پیامبر(ص) الگو بگیرد؛ بنابراین زنی که فاعل به حقایقِ پس پرده عالم نیست یا کمال را در قرب به خدا نمی‌داند یا در حوزه دین، قائل به حقانیتِ راه سعادت انسان از راه دین نیست، او نمی‌تواند از حضرت فاطمه(س) الگو بگیرد، چون حقیقتاً حضرت زهرا(س) به مرتبه عالی و عبودیت رسید و برای تحقق کلمه الله همه هزینه‌های ممکن را پرداخت کرد. سختی‌های شدید این دنیا، بهایی بود که حضرت زهرا(س) برای تحقق کلمه الله داد.
او بیان کرد: ما اگر بخواهیم با پیش‌فرض حقانیت خدا، حقانیت معاد، حقانیت دستاورد وحی پیامبر(ص) حرکت کنیم و با همین پیش‌فرض، کمال را در بندگی و اطاعت خداوند و رسیدن به رشد معنوی و کنار زدن پرده‌های عالم ماده و درک معنویات این پیش‌فرض‌ها داشته باشیم می‌توانیم حضرت زهرا(س) را به‌عنوان نمونه تام انسان کامل از همه جهات، قبله و الگوی خود قرار دهیم. در این صورت گذشت، قناعت، محبت و عشق به همسر به فرزند در آن جهت معنا پیدا می‌کند که حضرت زهرا(س) حرکت کرد، اما متأسفانه ما می‌بینیم که این معانی در جوامع امروزی بسیار کمرنگ است و وقتی از مطالبات زنان سخن گفته می‌شود به‌عنوان نمونه اوج مطالبه این است که کسی بگوید من می‌خواهم به‌نحوی‌که دوست دارم لباس بپوشم! البته من نمی‌گویم این حرف، حق یا ناحق است و از چه جهتی حق یا ناحق است، ولی منظور من نزول سطح مطالبه است.
مبارزه برای تغییر ناهنجاری‌های جامعه
همتی اضافه کرد: وقتی یک زن می‌گوید که من می‌خواهم تحقق‌بخش فضائل در عالم باشم، این نوعی مطالبه‌گری از سوی کسی است که الگوی او حضرت زهرا(س) است. همین‌طور وقتی یک زن می‌گوید کاری به فضیلت و رذیلت و خوب و بد و درست و غلط ندارم، بلکه می‌خواهم آن‌طور که دوست دارم زندگی کنم، این هم نوع دیگری از مطالبه‌گری است که فرد ممکن است برای به دست آوردن آن هزینه هم بدهد و بعضی هم بگویند که این زن شهامت و استواری دارد، ولی واقعیت این است که هزینه‌ها باید به دست‌یابی به آن آرمان‌ها بیرزد، چون نهایت اینکه وقتی کسی هر طور خواست رفتار کند تازه ابتدای این سؤال است که من چه کسی هستم؟ چه چیزی هستم؟ کجا باید بروم؟ چه‌کار باید بکنم؟ و سؤالات اصلی درباره هستی چه جوابی دارد؟
عضو هیئت‌علمی گروه الهیات و معارف اسلامی دانشگاه فرهنگیان استان اصفهان توضیح داد: بنابراین من متأسف هستم از چنین تفکرهایی که از احساسات و هیجانات زنان برای رسیدن به مقاصد نادرستی استفاده می‌کنند که مصداق فضیلت نیست و دستاوردی هم برای جامعه زنان ندارد. چه دستاوردی در این مسئله وجود دارد که حاصل یک مبارزه، منتفی شدن حجاب باشد؟ چه فضیلتی به عالم می‌افزاییم؟ سال‌هاست که غرب این راه را می‌رود، اما آیا آن‌ها توانسته‌اند مسائل زنان را از این راهکارها حل کنند؟ آیا چیزی است که برای خانم‌ها ایده‌آل و آمال باشد؟
او افزود: حضرت زهرا(س) نیز در همه زندگی برای تغییر ناهنجاری‌های جامعه خود مبارزه کرده است. پیامبر(ص) می‌خواست جاهلیت را ضد ارزش‌های جامعه تغییر دهد و تغییر داد و ارزش‌های انسانی و الهی را جایگزین کرد و حضرت فاطمه(س) در تک‌تک این لحظه‌ها در کنار پیامبر(ص) برای نفی ضد ارزش‌ها و اثبات ارزش‌ها مبارزه کرد. این می‌تواند پیام هر زن و مردی باشد که فکر می‌کند باید مبارزه کند، یعنی مبارزه می‌کند تا بدی‌ها و زشتی‌ها نباشد و خوبی‌ها و فضایل باشد. این مبارزه، مبارزه ارزشمندی است هزینه دادن برای این مبارزه، انسان را والا و برتر می‌کند، اما نه مطلقِ مبارزه کردن و مطلقِ مطالبه‌گری و مطلقِ نفی چیزهایی که هست. هر نفی‌ای به‌منزله اثبات فضیلت نیست، بلکه باید ببینیم چه چیزی را نفی می‌کنیم و می‌خواهیم چه چیزی را تثبیت کنیم؟ اگر خواستیم راه عبودیت خداوند را تثبیت کنیم و راه شیطان و طاغوت و رذیلت‌ها را نفی کنیم، حتماً می‌توانیم از فاطمه زهرا(س) الگو بگیریم.
تحلیل عقلی زندگی حضرت زهرا (س)
همتی با بیان اینکه باید بین اسوه و الگو و تقلید فاصله قرار داد، گفت: گاهی اوقات می‌گویم که از حضرت زهرا (س) تقلید کنیم؛ تقلید یعنی ببینیم ایشان چه‌کاری انجام داده و ما هم عین همان را انجام دهیم، این ممکن نیست چون زمان و مکان و مطلوبات و نامطلوبات و شرایط زندگی ما متفاوت است، اما الگو گرفتن یعنی زندگی حضرت زهرا(س) را تحلیل عقلی کنیم و خطوط اصلی و مهم آن زندگی را دریابیم و بعد بخواهیم همان خطوط اصلی را در چهارچوب زندگی خودمان و در شرایط و اقتضائات زمانی و مکانی خودمان پیاده کنیم که این شدنی است؛ بنابراین اگر بخواهیم الگو بگیریم زمان و مکان در الگوگیری از حضرت زهرا(س) و هریک از اسوه‌های کمالی مدخلیت ندارد.
او به موضوع الگو گرفتن زنان سنتی و مدرن از شخصیت حضرت زهرا(س) اشاره کرد و ادامه داد: این کلمات در جملات متفاوت بار معانی متفاوتی دارند. نه هر آنچه سنت است بد و نه هر آنچه مدرن محسوب می‌شود خوب است و نه هرچه مدرن است بد و نه هرچه سنت است خوب است. همین‌جاست که باید از ابراز تحویل و تعقل استفاده کرد. زن سنتی اگر به معنای زنی است که در چهارچوب ارزش‌ها و باورها و هنجارهای جامعه‌ی قبل از مدرنیسم تنفس و زندگی می‌کند این زن می‌تواند کاملاً از حضور اصلی زندگی حضرت زهرا(س) متناسب با اقتضائات زمانی و مکانی خود استفاده کند.
همتی یادآوری کرد: اگر منظور از زن مدرن نیز کسی است که همه چارچوب‌های ارزشی و هنجاری سنتی را حفظ نکرده و به اقتضای نو شدن و جدید شدن شرایط زمان و مکان، برخی ارزش‌ها و هنجارهای خود را از سنتی تغییر داده و همه چارچوب‌های سنتی گذشته را حفظ نکرده، بلکه بعضی از آن‌ها را تحلیل کرده و غلط‌های آن را کنار گذاشته و هنجارهای درست سنت را حفظ کرده و حال، یک چشم هم به تحولات جدید جامعه خود دارد، چنین زنی هم می‌تواند کاملاً با تحلیل زندگی حضرت زهرا(س) نکات اصلی آن زندگی را متناسب با شرایط زمان و مکان خود پیروی کند. درحالی‌که اگر منظور از زن مدرن به معنای کسی است که تسلیم ناهنجاری‌های موجود جامعه شده باشد و ناهنجاری‌ها و ضد ارزش‌ها را به‌عنوان راه و روش زندگی خود انتخاب کرده است در این صورت او نمی‌تواند از حضرت زهرا (س) الگو بگیرد. ضمن اینکه بخشی از سنت‌های ما ارزش‌های دینی است و اگر زن مدرن را به معنای زنی بدانیم که به همه هنجارهای ارزشیِ سنتی پشت پا زده و بخشی از منظور ما از سنت، ارزش‌های دینی باشد برای چنین زنی پیامی از زندگی حضرت زهرا(س) قابل‌استفاده نیست.
عضو هیئت‌علمی دانشگاه فرهنگیان استان اصفهان به این موضوع نیز اشاره کرد که زیاده‌خواهی زن یا به هم زدن آرامش خانه از طرف زن با ملاک زندگی حضرت زهرا (س) امری ناهنجار و ضد ارزش و غلط است و مصداق این موضوع در زندگی امروز، متفاوت ولی معنا و مفهوم آن یکسان است.
الگو گرفتن از حضور اجتماعی حضرت زهرا (س)
همتی همچنین در خصوص اینکه زنان امروز چگونه می‌توانند از حضور اجتماعی حضرت زهرا (س) الگو بگیرند، تأکید کرد: زنان امروز باید حق را بشناسند. حضرت زهرا(س) مجوز دفاع از حق و تلاش برای تصویب حق را با زندگی عملی خود ثابت کرد. مسئله سیاسی بزرگی که بعد از پیامبر اسلام(ص) اتفاق افتاد تعیین رهبر و جانشین پیامبر(ص) بود که حضرت زهرا (س) برای این مسئله به مسجد آمد و در جمع مردان انصار و مهاجر سخنرانی کرد و مردم را مورد خطاب قرار داد. اگر مهم‌ترین مسئله جامعه امروز ما تعیین ریاست جمهوری باشد، حضرت زهرا(س) نقش اول را در این جامعه ایفا می‌کند و شاید اگر آن خطبه حضرت زهرا(س) نبود، خیلی‌ها تردید می‌کردند که آیا خانم‌ها می‌توانند در جمع آقایان سخنرانی کنند؟ اگر ما امروز در روز شهادت حضرت زهرا (س) می‌گوییم ایشان صدمه دیدند به این دلیل بود که حاضر بودند و اگر حاضر نبودند صدمه‌ای هم نمی‌دیدند و الحق و الانصاف اسلام الگویی تام برای حرکت در مسیر کمال در اختیار زنان قرار داده است.
او با بیان اینکه حضور اجتماعی زنان فی‌نفسه کمال نیست، اضافه کرد: این حضور به لفظ (برای) نیاز دارد؛ برای چه حضور داشته باشند؟ برای رشد خود و جامعه‌شان و برای ایفای نقش مثبت در اجتماع. اسلام با این قیدها با حضور زن در اجتماع مخالفتی ندارد، دلیل آن‌هم زندگی حضرت زهرا(س) است. در جنگ اُحد وقتی خبر شکست مسلمانان رسید یکی از کسانی که خود را به جبهه شکست‌خورده مسلمانان رساند حضرت زهرا است، یا در جنگ‌هایی که پیامبر(ص) از مدینه خارج می‌شدند و منافقین دسیسه می‌کردند که فضای پشت سر پیامبر(ص) را مغشوش کنند و از آب گل‌آلود ماهی بگیرند و اگر بتوانند نقشه‌های خود را پیاده کنند یکی از کسانی که در صف مقدم خنثی کردن آن توطئه‌ها در تاریخ ظهور و بروز دارد، شخصیت حضرت زهرا(س) است.
عضو هیئت‌علمی دانشگاه فرهنگیان استان اصفهان گفت: اگر حضرت مریم (س) دیرنشین و نذر معبد است، حضرت زهرا(س) حضوری تأثیرگذار و مثبت در کنار پیامبر (ص) و در همه حوزه‌های اجتماعی دارد و همین است که او را در مقام بالاتری قرار می‌دهد. درعین‌حال در حوزه شخصی نیز اگرچه حضرت زهرا(س) نقش مادری و همسری را دارد، ولی هیچ‌یک از این نقش‌ها موجب نشده که از یک بُعد در تاریخ جلوه‌گر شده باشند، بلکه در همه این ابعاد درخشیده و این را به سنتی برای زنان خداپرستِ تاریخ تبدیل کرده است که با الگو گرفتن از حضرت زهرا(س) بتوانند در همه جهات رشد کنند.
انتهای پیام
نظرات