ازدواج یکی از مهم ترین تصمیماتی است که زندگی انسان را وارد مرحله جدیدی می‌کند، مرحله‌ای از زندگی که باید احساس مسئولیت و تعهد را در فرد افزایش ‌دهد چرا که تشکیل یک خانواده سالم و باثبات وظیفه‌ی سنگینی است که افراد با تصمیم به ازدواج آمادگی خود را برای انجام این مسئولیت اعلام می‌کنند.

خیانت در روابط زناشویی یکی از مسائلی است که ثبات خانواده را تهدید می‌کند و واکنش زوجین در برابر خیانت از مسائل مهمی است که فروپاشی و یا بقای خانواده را به دنبال دارد. در همین راستا با هدف بررسی ابعاد مختلف خیانت در خانواده و آسیب شناسی خیانت در خانواده و نحوه مواجهه درست زوجین در چنین موقعیتی به گفت‌و گو با جامعه شناس و پژوهشگر خانواده پرداختیم.

مریم سادات ظهوریان در گفت‌وگو با ایسنا، عنوان کرد: مفهوم خیانت بین دو نفر و یا یک نفر با گروهی که مجموعه اشتراکاتی دارند اتفاق میفتد. به این معنا در درجه اول این اشتراکات که از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است، منجر به ایجاد ارتباط بین دو نفر یا یک نفر با جمع می‌شود، به همین جهت به میزانی که این اشتراکات قوی‌تر باشد این جریان خیانت پررنگ‌تر، غیر باورتر و مصداق پذیرتر می‌شود.

ظهوریان بیان کرد: مصداق جمعی خیانت را در حوادث تاریخی گذشته می بینیم که فلان وزیر یا مقام مسوول، اطلاعات کشور را در اختیار بیگانگان قرار می ‌داده است و به این ترتیب به وطن پرستی و ملیت به عنوان اشتراکات جمعی خیانت کرده است.

وی ادامه داد: خیانت در ابعاد ملّی، گروهی(دوستان و همکاران...)، خانوادگی می‌تواند مصداق پیدا کند. به این معنا که افراد از اطلاعات و شرایط موجود فی ما بین خودشان سوء استفاده کنند و در واقع فرد از تعهدی که نسبت به طرف مقابل، در هر جایگاهی دارد در مسیری استفاده کند که آن چارچوب و حریم خواه حریم خانواده باشد یا حریم اجتماع و کشور شکسته شود و از آن اشتراکات عبور کند؛ خیانت تلقی می‌شود.

گسترش ارتباطات در جامعه؛ گسترش ابعاد خیانت در خانواده

ظهوریان با بیان اینکه در قدیم مصداق خیانت در خانواده ارتباط فیزیکی بوده است، یادآور شد: سابق بر این بیشتر آقایان در فضای اجتماع حضور داشتند و بیشتر ارتباطات در جامعه مردانه بوده، به همین جهت در این فضا کمتر خیانت در حوزه خانواده رخ می داد. اما در دهه‌های اخیر با توجه به گسترش فضای مجازی، گسترش ارتباطات در جامعه، حضور بیشتر خانم ها در اجتماع و در واقع خارج از محیط خانه و نقش آفرینی زنان در محیط‌ دانشگاه، مدرسه و دیگر موقعیت‌های شغلی ابعاد خیانت گسترده شده و از حوزه خیانت فیزیکی خارج شده است.

ظهوریان تاکید کرد: برای تشکیل هر خانواده قبل از اینکه هر ارتباط دیگری وجود داشته باشد؛ ارتباط عاطفی و احساسی است که باید جای خود را پیدا کند. به این ترتیب که برای هر کدام از زوجین طرف مقابل فقط جایگاه همسری داشته باشد.

این جامعه شناس بیان کرد: خیانت هر یک از زوجین به طرف مقابل در بیشتر مواقع به صورت دفعی و ناگهانی اتفاق نیفتد و مطمئنا پیشینه‌هایی دارد و بنابراین باید خلاهای روابط زوجین بررسی شود. قطعا قبل از وقوع خیانت فیزیکی، جدایی‌های عاطفی و احساسی در بین زوجین شکل گرفته است؛ بنابراین زوجین باید تلاش کنند که به توقعات و خواسته‌های طرف مقابل اهمیت بدهند. به همین جهت زن و مرد نباید اجازه دهند که نارضایتی‌ها و انتظارات طرف مقابل عمق بگیرد و مورد بی توجهی قرار بگیرد.

ظهوریان ادامه داد: زوجین در روابط زناشویی کاملا به روحیات طرف مقابل آشنا هستند، بنابراین با مشاهده کوچکترین اِلمانی که نشان می‌دهد ممکن است در شرایط موجود بین زوجین تغییری ایجاد ‌شود از همان ابتدا می بایست آسیب شناسی کرد که علت این تغییر روحیات و رفتارها چیست.

تزلزل جایگاه عاطفی و احساسی زوجین کمتر از خیانت فیزیکی نیست

این پژوهشگر خانواده عنوان کرد: اگر به هر علتی زن جایگاه عاطفی و احساسی خودش را نزد همسرش از دست بدهد یا بالعکس مرد جایگاه احساسی و عاطفی خودش را نزد همسرش از دست بدهد یک نوع از خیانت محسوب می‌شود؛ هر چند که به خیانت فیزیکی منجر نشود. البته تزلزل جایگاه زوجین در ذهن و عاطفه طرف مقابل پایه‌های خیانت فیزیکی را فراهم‌ می‌کند.

ظهوریان افزود: شاید در رابطه با مفهوم خیانت در روابط زناشویی، خیانت فیزیکی بیشتر مدنظر عموم باشد اما باید به یاد داشته باشیم که شدت ضربه‌ای که از بین رفتن جایگاه عاطفی زن نزد مرد یا بالعکس به فرد وارد می‌کند کمتر از خیانت فیزیکی نیست.

وی تصریح کرد: تغییر شرایط موجود در خانواده و از بین رفتن جایگاه عاطفی و احساسی زوجین نزد یکدیگر به جهت درد روحی و ضربه‌ای که در وجود یک خانم و یا آقا ایجاد می‌کند کم نیست و اگر این مسئله به خیانت فیزیکی بیانجامد شرایطی است که فقط زوجین می‌توانند آن را قضاوت کنند؛ چرا که خصوصی ترین مسئله در روابط بین زوجین است. به همین جهت در رابطه با گذشت از این مسئله و بخشش طرف مقابل فقط خود شخص باید تصمیم بگیرد و این امکان وجود ندارد که شخص ثالثی برای نادیده گرفتن این خیانت و یا برخورد با آن توصیه‌ای به زوجین داشته باشد.

ظهوریان تاکید کرد: رفتار، عواطف و احساسات، حضور و مربی‌گری زن به عنوان مادر در خانواده محوری است و اگر بخواهد به لحاظ عاطفی و احساسی و ذهنی به دنبال مسائل این چنینی باشد قطعا تبعات این خیانت برای نهاد خانواده خیلی بیشتر خواهد بود.

پایه ریزی یک خانواده هدفمند؛ کاهش خیانت در خانواده  

وی اظهار کرد: قطعا مشاوره‌های پیش از ازدواج برای تشکیل و پایه ریزی یک خانواده هدفمند موثر خواهد بود. در چنین حالتی به این جهت که خواسته‌ها، انتظارات و اهداف زوجین یک سویه شدند و در یک مسیر قرار گرفتند امکان خیانت زوجین کاهش پیدا می‌کند؛ چرا که فرد خلا و احساس کمبودی ندارد که بخواهد آن را با حضور فرد دیگری جبران کند.  

این جامعه شناس بیان کرد: قبل از این‌که فرد چه دختر و چه پسر وارد زندگی زناشویی شوند باید مهارت‌های زندگی همچون مهارت درست فکر کردن، مهارت بروز منطقی احساسات و عواطف، گفت‌وگو و بیان خواسته‌ها، مهارت تصمیم گیری و عمل کردن، را آموزش ببینند.  

ظهوریان با بیان اینکه همواره خلأها هستند که سبب بروز خیانت در نهاد خانواده می‌شوند، یادآور شد: آشنایی و شناخت ویژگی‌های جنسیتی زن و مرد به طور عام و ویژگی‌های خاص شخصیتی هر یک از طرفین می تواند در کاهش خیانت زوجین کمک کننده باشد چرا که خلأهای احتمالی زندگی آینده افراد را کاهش می‌دهد.

خیانت، تنها برخوردها و روابط حضوری نیست

دکتر مرضیه عزیزی معین روانشناس بالینی نیز در گفت‌وگو با ایسنا در خصوص مفهوم خیانت، عنوان کرد: روانشناسی خیانت مردان و زنان را عمل درگیر شدن در صمیمیت عاطفی یا جنسی، فیزیکی و ... با فردی خارج از مرزهای توافق شده در ازدواج توصیف می کند.

وی با بیان اینکه برخی از افراد، خیانت را فقط داشتن روابط جنسی با فردی به‌غیر از همسر می‌دانند، افزود: این در صورتی است که در روانشناسی؛ خیانت می‌تواند همراه با داشتن رابطه جنسی با شخص دیگر باشد و یا بدون رابطه جنسی، همچنین خیانت می تواند به صورت حضوری و یا مجازی و آنلاین باشد.  بنابراین خیانت زوجین می تواند اشکال مختلفی را داشته باشد، به همین جهت خیانت تنها شامل برخوردها و روابط حضوری نیست.

مصادیق خیانت در هر خانواده متفاوت است

عزیزی معین یادآور شد: باید به این نکته توجه داشته باشیم که آنچه که ممکن است برای یک فرد یا خانواده خیانت محسوب شود، ممکن است برای دیگری معنای خیانت نداشته باشد. این موضوع کاملا بستگی به عواملی مانند فرهنگ خانواده، اعتقادات و آداب و رسوم و … دارد. مثلا ممکن است در یک خانواده صحبت کردن و یا چت کردن با فردی به جز همسر مشکلی نداشته باشد. حتی اگر این صحبت ها بسیار دوستانه و صمیمانه باشد. اما در خانواده و فرهنگی دیگر، صحبت کردن با جنس مخالفی که هیچ توافق و نسبتی با فرد ندارد، یک خیانت محسوب شود.

این روانشناس بالینی با اشاره به اینکه خیانت انواع مختلف عاطفی، جنسی و عاطفی-جنسی دارد، تصریح کرد: برای انواع خیانت ها دلایل مختلفی وجود دارد، از جمله کنجکاوی جنسی و یا اینکه گاهی فرد انتظارات آرمان گرایانه دارد، بعضا ممکن است احساس خلا عاطفی کند و به سمت و سوی این روابط کشیده شود. در برخی موارد نیز زنان و مردان دچار بحران‌های میانسالی شده و به سمت این روابط گرایش پیدا می‌کنند.

عزیزی معین مشکلات جنسی در رابطه زناشویی، فقدان رضایت عاطفی، نبود احترام متقابل، فقدان تعامل کلامی، انتقام گیری به دلیل خیانت ادراک شده یا تجربه شده در گذشته، عزت نفس و اعتماد به نفس پایین، سبک‌های دلبستگی ناایمن، تروما در کودکی، الگوبرداری از خیانت مراقبین در کودکی، مشکلات سلامت روان از قبیل اختلال دوقطبی، اختلالات شخصیت از قبیل شخصیت خودشیفته، اعتیادهای رفتاری، خشونت خانگی و تجربه آزار هیجانی، عدم تعادل بین موفقیت و خوشحالی در ازدواج، احساس مورد غفلت واقع شدن، هیجان خواهی شدید، انتخاب اشتباه در ازدواج را از دلایل کلی خیانت در خانواده معرفی کرد.

تصمیم گیری در مواجهه با خیانت برای زوجین راحت نیست

این روانشناس بالینی تاکید کرد: فردی که مورد خیانت همسرش قرار گرفته است قبل از اینکه تصمیم بگیرد که می‌خواهد فرصت دوباره‌ای به شریک عاطفی خودش بدهد باید پاسخ سوالاتی از جمله اینکه آیا این اولین باری است که همسرم خیانت کرده؟ آسیبی که ایجاد کرده را درک می‌کند و مسئولیت این خیانت را پذیرفته؟ بدون در نظر گرفتن دلایل خیانت، آیا همسرم قبول دارد که لازم است در رفتارش تغییراتی ایجاد کند؟ می‌توانم بار دیگر به همسرم اعتماد کنم؟ آیا خانواده و دوستان از تلاش‌های من برای آشتی کردن حمایت می‌کنند یا این روند را مختل خواهند کرد؟ و اینکه هر دو برای حل مشکلات و ترمیم این رابطه تمایل داریم؟ پاسخ صادقانه به این سوالات برای تصمیم گیری درست به فرد کمک می‌کند.

عزیزی معین تاکید کرد: به هر حال تصمیم گیری درباره این موضوع برای زوجین راحت نیست.  اگر زوجین تصمیم به ادامه‌ی زندگی و تلاشی صمیمانه و معقول برای حفظ و بقای رابطه خودشان داشته باشند استفاده از مشاوره و کمک‌های تخصصی، شانس آن‌ها را در حفظ و حتی ارتقای روابط خانوادگی به میزان چشمگیری افزایش می دهد. این مسئله درست مانند سرمایه‌گذاری است با وجود مشکلات اولیه، در قبال خساراتی که به زندگی زناشویی وارد شده امتیازات بلندمدتی را با خود به ارمغان می‌آورد.

این روانشناس بالینی بیان کرد: بعد از بروز خیانت در خانواده در نظر گرفتن مواردی همچون فرایند مشاوره برای حل مشکل، شناسایی اشتباهات خود و قبول مسئولیت آن، پی بردن به پیامدهای منفی ترک همسری که شاید کامل و ایده‌آل نیست ولی در عین حال با هم زندگی مشترکی را شروع کرده‌اند یا احیای عشق از دست رفته در زندگی مشترک و فکر کردن به آنچه که به فرزندان خود به عنوان والد می دهند در احیای رابطه و ادامه زندگی موثر خواهد بود.

انتهای پیام