محسن وفامهر در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: بعد از ۴۰ سال تدریس در رشته‌های عمران و معماری به این نتیجه رسیدم که رشته معماری و رشته عمران چه خلأها و ضعف‌هایی دارند.
وی با بیان اینکه در گذشته مهندسین عمران، سازه و یا محاسبات نداشتیم، خاطرنشان کرد: علوم جدید ۱۰۰ سال است که وارد حرفه معماری ما شده است قبل از این‌ها فقط معمار بود که به او مهندس می‌گفتند و مهندسی برق و مکانیک و رشته‌هایی از این دست وجود نداشت.
عضو هیئت‌علمی دانشگاه علم و صنعت ایران بیان کرد: از زمانی که به‌صورت آکادمیک تدریس کردیم رشته‌هایی به وجود آمد و عمران و معماری از هم جدا شدند درحالی‌که تا پیش از آن‌که ایران به لحاظ معماری زبانزد دنیا بود تنها از معماری سخن بود.
وی تصریح کرد: وقتی پیشرفت کردیم معماری به رشته‌ای تبدیل شد که فقط خط می‌کشد و ایده‌پردازی می‌کند و طرح کلی و صورت معماری را ارائه می‌دهد اما مهندسین عمران هم وارد این بخش شدند که بخش سازه را تقویت کنند. در اینجا یک خلأ وجود دارد و آن این است، آن چیزی که مهندس عمران می‌داند مهندس معمار نمی‌داند و آنچه که مهندس معمار می‌داند مهندس سازه نمی‌داند.
وفامهر عنوان کرد: این ۲ رشته قبلاً یکی بود در واقع تنها به «معمار»، مهندس می‌گفتند لذا بناهای خیلی فاخر را در طول تاریخ اجرا کردیم که الان ایران‌زمین به آن افتخار می‌کند. در آن زمان آموزش‌ها به صورت سینه‌به‌سینه و استاد و شاگردی و یا همان چهره‌به‌چهره بود اما الان تربیت انبوه مهندس را شاهد هستیم و وقتی کیفیت را فدای کمیت می‌کنیم انبوه مدرک به دستانی تربیت می‌شوند که قابلیت‌ها، توانایی‌ها و شایستگی‌های لازم را برای ارائه خدمت ندارند.
وی گفت: وقتی بررسی می‌کنیم می‌بینیم بناهایی که در عهد عتیق ساخته شده است علی‌رغم زلزله‌های متفاوت، با قدمت چند هزار ساله پایدار هستند اما بناهایی که امروز می‌سازیم ساختمان‌هایی هستند که با فولاد و بتن و مصالح پرقدرت ساخته می‌شوند ولی عمر کوتاهی دارند و حتی گاهی ظرف یک هفته فرومی‌ریزند.
عضو انجمن مفاخر معماری ایران اضافه کرد: گاهی می‌بینیم مهندس معمار تسلط لازم به اصول و مبانی استاتیک و مقاومت سازه ندارد و دروس خود را به صورت سطحی پاس کرده است و از سویی دیگر مهندسین عمران هم در خلاقیت‌های ذهنی، زیبایی‌شناسی و مفاهیم دیگر دخیل نیستند و با آن‌ها کار ندارند. این خلأ باعث می‌شود که ما وقتی امروز بناهایی که تحت عنوان معماری ایران‌زمین می‌سازیم دچار بسیاری از خطاها و مشکلات مهندسی باشد و در نهایت موجب نابودی منابع صنعت ساختمان شود؛ فراموش نکنیم که صنعت ساختمان ۴۰ درصد بودجه بخش صنعت را به خود اختصاص داده است.
دروس معماری و عمران سنخیتی با فرهنگ ایران ندارند
وی بیان کرد: امروزه غیر از ساختمان‌هایی که در ارگان‌های دولتی به معنای تخصصی ساخته می‌شود بقیه ساختمان‌ها توسط شرکت‌های خصوصی بنا می‌شوند. در دهه‌های اخیر شاهد زلزله‌های متعددی در کشور هستیم که بسیاری از ساختمان‌ها را تخریب می‌کند همه این‌ها تقصیر زلزله نیست بلکه تقصیر آموزش است. چون محتوای دروس تدریس شده در رشته معماری و عمران محتوای آموزشی دانشگاه‌های اروپا و ایتالیاست که این محتوا هیچ سنخیتی با فرهنگ ما ندارد.
وفامهر اظهار کرد: وقتی وارد محتوای دروس می‌شویم می‌بینیم که در اروپا و آمریکا نگاه عرضی به محتوای درسی دارند و همدیگر را پوشش می‌دهند در نتیجه پهنای باندی از دانش ایجاد می‌کنند که در نهایت خروجی قابل قبول‌تری به همراه دارد.
وی تشریح کرد: محتوای دروس ارائه شده در ایران کمتر از سایر کشورها نیست پس چیزی که سطح آموزش عالی را متمایز می‌کند محتوای آموزش‌عالی است. رشته معماری طوری طراحی شده که دانشجویان فقط به طرح معماری می‌پردازند در حالی که باید آن درس را غنی کنیم تا سایر دروس زیرمجموعه در هر ترم، طراحی را نیز تحت پوشش قرار داده و تقویت کند اما دانشجویان به پاس کردن واحد و دریافت مدرک بسنده می‌کنند.
خلأ بین رشته معماری و عمران بسیار است
عضو هسته اصلی قطب علمی فناوری معماری دانشگاه تهران اشاره کرد: باید حجم و محتوای علمی با استغنای کامل، قوت‌بخشی کند تا در عمران و معماری حرفی برای گفتن داشته باشیم. البته خلأهایی وجود دارد اما بهتر است بگوییم بین رشته معماری و عمران دره وجود دارد این دره باید پر شود تا نقش دانش فنی در معماری و نقش دانش طراحی در عمران به معنای طراحی انسان‌محور به وجود آید.
وی خاطرنشان کرد: وقتی ما دروس را بررسی می‌کنیم می‌بینیم که محتوای موجود از لحاظ حجمی کمتر از سایر کشورهای دنیا نیست ولی محتوای دنیا بر مبنای آزمایشگاه‌های عملی و کارگاه‌های فنی و تخصصی است و محتوای روزآمد شده علمی دنبال می‌شود این در حالی است که دروسی ارائه شده در دانشگاه‌های کشور متون ۱۰۰ سال پیش است.
دنیا به‌دنبال همگرایی رشته‌ها و ما به‌دنبال واگرایی آن‌ها هستیم
وفامهر تأکید کرد: دنیا به‌دنبال همگرایی در رشته‌هاست و ما هنوز واگرایی در رشته‌ها یعنی جدایی عمران از معماری را دنبال می‌کنیم لذا باید همگرایی بین رشته‌ها ایجاد کنیم.
وی توضیح داد: کتاب «پژوهشی بر ساختار آموزش معماری در ایران و جهان» از این منظر به موضوع نگاه می‌کند که در فصول مختلف با بیان عناوینی همچون ادب، یا مقایسه آموزش رشته‌های معماری و عمران حتی در شیوه‌های آموزش کل‌نگر و جزءنگر و آموزش قدیم و کنونی معماری می‌پردازد.
عضو شورای فناوری‌های نوین ساختمانی با اشاره به اینکه جایگاه تجربه عملی در آموزش و وضعیت نیروی انسانی در کتاب «پژوهشی بر ساختار آموزش معماری در ایران و جهان» بررسی شده است، ادامه داد: در کشورمان به پرورش انسان‌های ماهر و متخصص نمی‌پردازیم در حالی که ما دانشجویانی با ظرفیت بالای تئوری و ترسیمیات زیبای معماری پرورش می‌دهیم اما این کافی نیست بلکه باید لایه‌های مختلف آموزش را شناسایی و وضعیت موجود را آسیب‌شناسی کنیم.
تمرکز ۴۰ درصد اقتصاد کشور در صنعت ساختمان
وی با بیان اینکه مشکلات موجود در زلزله و بروز حوادث نمایان می‌شود، یادآور شد: ۴۰ درصد اقتصاد کشور در بخش صنعت ساختمان متمرکز است ولی راندمان و بازدهی مطلوب نیست و ساختمان‌هایی که در اروپا ساخته می‌شوند حداقل ۱۰۰ تا ۱۲۰ سال عمر مفید دارند اما ساختمان‌هایی که در ایران ساخته می‌شوند متأسفانه به خاطر اینکه آموزش‌ها پایه آزمایشگاهی و فنی ندارند و تنها تئوری برگزار می‌شوند تنها ۲۰ تا ۲۵ سال عمر مفید دارند.
وفامهر گفت: مهندسین ما از لحاظ دانش نظری از سطح تخصصی بالایی برخوردار هستند اما از دانش اجرایی و عملکردی فاصله دارند، اینجا باید تکنسین‌های درجه یک یا فوق دیپلم‌ها وارد عمل شوند و کمک کنند. ما فوق دیپلم‌ها را به سمت و سوی مدرک‌گرایی سوق دادیم که حتماً لیسانس بگیرند که این‌گونه کارهای عملی و اجرایی معطل می‌ماند، ما باید حوزه‌های کاردانی را تقویت کنیم تا مهارت را در حد کمال بدانند.
وی عنوان کرد: در کتاب «پژوهشی بر ساختار آموزش معماری در ایران و جهان» وضعیت آموزشی را به‌صورت علمی در ایران و جهان بررسی کردیم که یک نیروی انسانی چقدر توسعه پیدا می‌کند که بتواند به کشورش کمک کند. در ادامه سیستم‌های آموزشی دانشگاه‌ها از جمله ژاپن را مطرح کردیم که چگونه توانستند به قدرت اقتصادی بدل شوند. رشته معماری را از دانشگاه‌های مختلف دنیا را با ایران مقایسه کرده و نقاط ضعف آن را احصا و مشخص کردیم که در کجاها باید تجدیدنظر کرده و یا اینکه جهت‌گیری خود را اصلاح کنیم.
عضو هیئت علمی دانشگاه علم و صنعت ایران اشاره کرد: یکی از فصول کتاب را به ساختار آموزش سازه در معماری و فصل دیگر را به مشکلات و نارسایی موجود در آموزش امروز فناوری اختصاص دادیم. در این میان آموزش مهارت، آموزش زنده و مؤثر و متناسب با کارگاه و آزمایشگاه‌ها و نظریه‌های محتوایی را بررسی کردیم که در نتیجه ساختار کلیه آموزش معماری در ایران مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
وی افزود: طی مقایسه با چند دانشگاه مطرح دنیا مشخص شد که چه دروسی باید جایگزین شوند و چه محتواهایی تجدیدنظر شود و این زنجیره باید بخشی در عمران و بخشی در معماری اصلاح شود.
وفامهر بیان کرد: این کتاب حاصل پژوهش چندساله ما روی آموزش معماری و شامل ۵ فصل است که ۴ فصل در خصوص وضعیت آموزش معماری از گذشته تا به امروز بوده و در فصل ۵ هم نتیجه‌گیری شده و در انتها هم اخلاق مهندسی را ارائه کرده است.
عضو انجمن مفاخر معماری ایران یادآور شد: در کتاب «پژوهشی بر ساختار آموزش معماری در ایران و جهان» تنها به نقد موضوع، تجزیه و تحلیل و مقایسه تطبیقی با سایر کشورهای پیشرفته نپرداختیم بلکه پیشنهادات و راه‌حل‌های مناسبی برای ارتقای کیفیت آموزش معماری ارائه و تلاش کردیم نگاه چندوجهی داشته باشیم و تنها اشکالات را نبینیم.
انتهای پیام
نظرات