دکتر «حبیب‌الله محمودیان» باستان‌شناس ایلامی در خصوص این شهر باستانی در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: براساس اسنادی که از مورخان، سیاحان و باستان‌شناسان به دست آمده، ویرانه‌های شهر باستانی سیروان در روستای «سراب کلان» منسوب به دوره‌ی ساسانی نمونه مستندی از این دوره‌ی حکومتی است.

وی گفت:  «سیروان» از شهرهای مهم و مراکز جمعیتی آباد دوره‌ی ساسانی و قرون اولیه‌ی اسلامی به شمار می‌آمده است، هرچند در سال‌های اخیر بسیاری از اطاق‌ها و دیگر بناهای باقیمانده از این شهر باستانی به دلایل مختلف ویران شده؛ ولی بررسی سبک معماری و مصالح به کار رفته در بناهای این سکونتگاه از اهمیت خاصی برخوردار است به وی‍ژه بناهای دو طبقه و اطاق‌های تو در تو و دیوارهای سنگی مستحکم و طاق‌های قوسی که با سبک معماری شهر باستانی صیمره «درّه‌شهر فعلی» از هر نظر قابل مقایسه است.

این استاد دانشگاه ادامه داد: در مدخل غربی روستا و در کنار پل جدید، آثار پل قدیمی سیروان دیده می‌شود، این پل باستانی که از سنگ و گچ ساخته شده بر روی آبکند غربی روستا ایجاد شده و احتمالاً آغاز مسیر راه سیروان به سمت گردنه‌ی مله‌گون و حاشیه‌ی غربی زاگرس بوده است.

محمودیان گفت: راولینسون خرابه‌های سیروان را کامل‌ترین بازمانده‌ی یک شهر ساسانی به شمار آورده و نوشته است «دیوار منازل عموماً عظیم و از سنگ و ملاط آهکی فوق‌العاده محکم (که از کوه‌های مجاور آورده شده) ساخته شده‌اند. تمام منازل، زیرزمینی دارند که آن هم شامل اتاق‌های هلالی مانند است، در میان خرابه‌های سیروان بازمانده‌ی بنایی عظیم موسوم به قصر انوسیروان مشاهده می‌گردد».

این باستان‌شناس ادامه داد: لستریخ نوشته است «در باختر لر کوچک در مرز باختری عراق عرب دو ولایت ماسبذان و مهرجان قذق قرار دارد که مهم‌ترین آن‌ها سیروان و صیمره بوده و هنوز خرابه‌های آن دو شهر باقی است.

وی افزود: بلادزی در فتوح‌البلدان آورده است: «ابوموسی ... خود به ماسبذان شد. اهل آن با وی جنگی نکردند. اهل سیروان نیز به همان شروط صلح دینور، صلح خواستند و جزیه و خراج بپرداختند».

محمودیان خاطرنشان کرد: در مورد این شهر آمده است که «آبادی و خرابه‌های این شهر از گچ و سنگ و متعلق به دوره‌ی ساسانیان و عیناً نظیر درّه‌شهر است ... سیروان شهری عجیب و حالیه خرابه‌هایی به جا مانده است».

وی گفت: مقدسی، ابن خردادبه، ابن فقیه، ابودلف مسعر، یاقوت، اصطخری، ابن واضح و ابن الاثیر از جمله کسان دیگری هستند که در مورد سیروان اظهار نظر کرده‌اند. پروفسور واندنبرگ و اورل استین ویرانه‌های شهر سیروان را مورد بررسی قرار داده‌اند.

به نوشته‌ی ابن خردادبه، پایتخت ماسبذان شهر سیروان بوده است.

این استادیار باستان‌شناسی اضافه کرد:  ابن فقیه گفته  قباد شاه ساسانی حکماء و اطباء به این شهر آورد. سراورل استین در سیروان ویرانه‌های ساختمان‌های دیگری از عهد ساسانیان کشف کرد. دومورگان گفته است: من فکر می‌کنم در تپه و تل سیروان ... خرابه‌های شهری از عهد ساسانیان را باز یافته‌ام.

 وی علت اولیه تأسیس شهر سیروان را چشمه‌ی پر آبی دانسته که در این محل جاری است و در اطراف این چشمه اولین بناها برپا شده‌اند و اکنون این چشمه به نام «سراب کلان» موسوم است.

محمودیان با بیان اینکه  دومورگان در فاصله‌ی سال‌های ۱۸۹۳ -۱۸۹۶ درّه‌شهر و سیروان را بررسی کرده است، ادامه داد: تلاش‌های باستان‌شناسان داخلی در سال‌های اخیر یافته‌های ارزشمندی از تحولات تاریخی و باستانشناختی شهر تاریخی سیروان وده‌ها مکان باستانی متعلق به دوران مختلف (پیش از تاریخ،دوره تاریخی وهمچنین دوران اسلامی) ازمناطق پیرامونی شهرباستانی و حاشیه رودخانه سیمره کشف وشناسایی کرده‌اند.

محمودیان تاکید کرد: مستندسازی آثار ، ثبت محوطه‌های باقیمانده در فهرست آثارملی، تعیین حریم، تهیه نقشه باستان‌شناسی و از جهتی حفاظت و مرمت  ابنیه موجود  می‌تواند مقدمات ثبت این اثر در فهرست جهانی باشد.

وی گفت: تغییر مکان وجابجایی روستای «سرابکلان» که بر روی ویرانه های شهر سیروان ایجاد شده می تواند اولین قدم در این فرایند قلمداد شود.

 این پژوهشگر باستان‌شناسی تاکید کرد: اهتمام وزارت میراث فرهنگی،صنایع دستی وگردشگری و تلاش مسئولان عالی استان می‌تواند استان ایلام را به قطب فرهنگی غرب ایران تبدیل کند.

«سراب کلان» که در بخش مرکزی شهرستان سیروان قرار دارد و با قدمت بیش از ۱۶۰۰ سال یکی از زیباترین شهرهای مستحکم و تمام سنگی کشور بوده است. مجموعه بناهای این شهر تاریخی شامل برج و بارو ، زیرزمین ، سردابه و بناهای یک و دو طبقه است ،  مصالح به کار رفته سنگ و آهک و قطر دیوارها بین ۶۰ تا ۹۰ سانتی متر پایداری و استحکام شهر را نمایان کرده و به عنوان مرکز ایالت ماه‌سبدان (ماسبذان) در کنار چشمه‌ای پر آب احداث شده و امروزه بنام سراب کلان شناخته می‌شود.

انتهای پیام