به گزارش ایسنا، آموزش عالی ایران بعد از انقلاب، شاهد تغییرات کمی و کیفی مختلفی بوده است. در این سال ها آموزش عالی به عنوان یک مجموعه تاثیرگذار در شکل گیری سرمایه اجتماعی و سرمایه انسانی تلاش کرده است تا سهم خود را در توسعه کشور ایفا نماید. یکی از مهم‌ترین تغییرات نظام آموزش عالی ایران، تغییر و بازنگری در نظام پذیرش دانشجو بوده است. از سال ۱۳۶۲ که اقدام به پذیرش دانشجو بر اساس نظام پذیرش دانشجوی جدید شد تاکنون مطالعات متعددی در زمینه نحوه پذیرش دانشجو در کشور ایران صورت گرفته و مسئولین وقت وزارت علوم و همچنین سازمان سنجش آموزش کشور و سایر دستگاه‌های دخیل در امر آموزش کشور به دنبال جایگزین‌های مناسبی برای ایجاد تحول در نظام گزینش دانشجو در کشور بوده اند.
به گفته محققان، در سال ۱۳۶۹ شورای عالی انقلاب فرهنگی مصوب کرد که کشور به سه منطقه شهرهای بسیار برخوردار، برخوردار و کم‌برخوردار تقسیم شود و ظرفیت‌ها نیز در دوره‌های مختلف به نسبت جمعیت این مناطق تقسیم گردد. در این راستا به منظور اجرای عدالت آموزشی بر اساس مصوبه سال ۱۳۶۹ فرمول گزینش داوطلبان در دوره‌های مختلف بر مبنای جمعیت داوطلبان در این مناطق و ظرفیت هر منطقه تعیین گردید. در این مصوبه تعریف و حدود بوم شامل سه قسمت یعنی پنج قطب، نه ناحیه و استان‌ها بوده اند. در ادامه مسئله بسیار مهمی که عکس العمل های داوطلبان کنکور، نمایندگان مجلس، وزرا و صاحب‌نظران امر آموزش را برانگیخته بوده است، شیوه اعمال شده در پذیرش بومی دانشجویان است.
با توجه به اهمیت بالای این موضوع، یکی از پژوهشگران دانشگاه بوعلی سینای همدان مطالعه ای را انجام داده است که در آن نقدهایی بر سیاست بومی گزینی دانشجویان مطرح گردیده و لزوم اتخاذ سیاستی جامع و تحقیق بنیاد در این خصوص مورد تاکید قرار گرفته است.
در این تحقیق به روش کتابخانه ای سعی شده است پیش فرض‌های زبر بنایی که باعث تصویب طرح بومی گزینی دانشجویان شده اند، به بوته نقد کشیده شوند.
یافته‌ها نشان می‌دهند این برنامه بدون یک کار کارشناسی دقیق و عمیق انجام شده است و استدلال‌های بنیادین آن در بسیاری از موارد مغلطه ای بیش نبوده و این طرح در واقع به شکل یک مسکن عمل کرده و مسئولین را از پرداختن به راه حل‌های اساسی مسائل باز داشته و درواقع سرپوشی بر ضعف‌های مدیریتی سازمان‌های متولی در مسائل مورد اشاره در آن بوده است.
یافته های این تحقیق و استدلال کلی ناشی از آن، نشان می دهند که برنامه فوق ابتدا باید به صورت پایلوت اجرا می‌شده و بعد از مشخص شدن ایرادات، در سطح کلان اجرا می‌شده است.
در این خصوص، اسماعیل بلالی، مجری پژوهش و دانشیار گروه علوم اجتماعی دانشگاه بوعلی سینای همدان می گویند: «ادعای قرابت بومی گزینی با عدالت آموزشی به این دلیل که امکانات برابری در تمام نقاط کشور وجود ندارد، درست نیست. همچنین به دلیل سیاست های تمرکز گرایانه، عدالت آموزشی مصداقی ندارد و اغلب مطالعات انجام شده از مسئولین درگیر در طرح، آن را مغایر با عدالت آموزشی می دانند. درواقع راستی آزمایی عدالت آموزشی باید ترجیحاً از زبان کسانی که در این رقابت شرکت کرده‌اند صورت گیرد نه دانشجویانی که گاه سال ها از تحصیل آن ها می گذرد یا با این قانون گزینش نشده اند».
در این پژوهش در نقد تخصیص متخصصین به مناطق بومی اشاره شده است: «تنها راه حل موضوع مهاجرت به تهران و شهرهای بزرگ، بومی گزینی نیست. چراکه یکی از دلایل عمده این اتفاق، تمرکز گرایی و تمرکز امکانات در پایتخت است. امکان کار برای برخی تخصص ها تنها در تهران و برخی شهرهای بزرگ وجود دارد و برخی متخصصین، دلیلی برای ماندن در منطقه خود ندارند. برای حل این معضل بهتر است توزیع امکانات به شکل ساختاری اصلاح شده و به بومی گزینی در استخدام به جای بومی گزینی در کنکور توجه بیشتری شود، چرا که این طرح، فرار مغزها را نیز افزایش می دهد».
بلالی می گوید: «در نقد پیش فرض تضادهای فرهنگی در خوابگاه‌ها، الگوهای تنوع قومی را بررسی نموده و معتقدیم که الگوی تکثر، بهترین و پذیرفته ترین الگو در جهان است و الگوی موجود بومی گزینی، می تواند به افزایش تنش‌های قومی منجر شود و همبستگی اجتماعی و ملی را کاهش دهد. اختلاط اجتماعی بر مبنای نظریه های سرمایه اجتماعی و تحریم اجتماعی برای سیستم آموزش عالی مفید بوده و به مدارا و بهبود روابط عمومی کمک می کند».
محقق فوق بر اساس این یافته‌ها پیشنهاد داده است که مطالعات از نظر سنجی به اثر سنجی تغییر یابند و آثار کوتاه‌مدت و بلندمدت این طرح با قبل از بومی گزینی در پژوهشی جامع مقایسه شوند.
به عقیده این پژوهشگر، لازم است به جای ارائه برنامه‌های تسکینی برای پوشش ضعف نهادها و دولت‌ها، در کنترل آسیب ها توجه بیشتری شود. همچنین در اصلاح فرهنگ جامعه به نظرات متخصصین توجه شود و در کنترل مسائل درون خوابگاه از مراکز مشاوره و مددکاری، کمک بیشتری گرفته شود، چراکه هزینه ضعف سیستم ها را نباید دانش آموزان بپردازند.
شایان ذکر است این یافته های ارزشمند پژوهشی که با دیدی عمیق موضوع بومی گزینی در کنکور را به نقد کشیده اند، در فصل‌نامه «مطالعات اندازه‌گیری و ارزشیابی آموزشی» وابسته به سازمان سنجش آموزش کشور منتشر شده اند.
انتهای پیام
نظرات