حجت‌الاسلام‌والمسلمین سید محمود مدنی در جلسه درس اخلاق طلاب جامعةالزهرا (س) که ۱۸ اسفند با موضوع «تواصی» در تالار بیداری اسلامی برگزار شد، ضمن تبریک اعیاد شعبانیه، عنوان کرد: بحث تواصی در سوره مبارکه والعصر بیان شده که خداوند متعال می‌فرماید: «والعصراِنَّ الانسانَ لفی خُسر اِلّا الّذین آمنوا و عملواالصّالحات و تواصوا بالحقّ و تَواصوا بالصبر»

وی بیان کرد: همه ما نگرانیم که عاقبت به خیر نشویم، سرمایه ما عددالانفاس ماست که امکان ذخیره کردن و جایگزینی ندارد و وقتی نفَس آخر تمام شد، اجازه نفَس دیگری را نمی‌دهند.

وی یادآور شد: «ال» در «اِنَّ الاِنسان» استغراق است، یعنی همه انسان‌ها در خسران هستند، مگر کسی که چهار خصوصیت دارد، از جمله ایمان و عقیده، عمل صالح، تواصی به حق و پایداری و استقامت و صبر.

وی با بیان اینکه تواصی از باب تفاعل و به معنای بین الاثنین است؛ تصریح کرد: این بدان معناست که من به شما و شما به من وصیت کنید، تواصی یعنی گفتن و شنیدن؛ اما متاسفانه ما زبان گویا داریم، ولی گوش شنوا نداریم.

استاد اخلاق حوزه اضافه کرد: یکی از مصیبت‌های بزرگ ما انسان‌ها این است که در مسیر ایصاء هستیم نه تواصی؛ یعنی همه را نصیحت می‌کنیم، اما از نفس خود غافل هستیم، جنبه شنیداری ما خیلی ضعیف است و این شامل همه رده‌ها و افراد از خانواده تا مسئولان می‌شود.

ضرورت محاسبه نفس در زندگی

استاد سطوح عالی حوزه با اشاره به اینکه اولین مرحله تواصی این است که آنچه به بقیه می‌گویم، اول به خودم بگویم، عنوان کرد: انسان شخصیتی دوگانه دارد؛ حاکم و محکوم، نفْس در عین اینکه حاکم هست، خودش را هم محکوم می‌داند.

وی با ذکر روایتی از وسایل الشیعه، باب وجوب محاسبه النفس کل یوم، اظهار کرد: طبق روایتی از امام موسی کاظم (ع) که فرمودند: «لَیسَ مِنّا مَن لَم یُحاسِبْ نفسَهُ فی کُلِّ یَومٍ، فإن عَمِلَ حَسَنا استَزادَ اللّهَ و إن عَمِلَ سَیِّئا استَغفَرَ اللّه َ مِنهُ وتابَ إلَیهِ»؛ محاسبه نفس ضروری است اما ما از مواجهه با خود می‌ترسیم؛ ما باید با خودمان خلوت کنیم که کجا بودیم و به کجا رسیدیم و چه کاری انجام دادیم. این خلوت کردن با خود، شیوه بسیاری از علمای بزرگ اسلام بوده است.

وی با بیان روایتی دیگر از جناب ابوذر که ایشان از پیامبر گرامی اسلام (ص) در مورد صحف ابراهیم (ع) پرسیده بودند و رسول خدا ضمن بیان بعضی از آن‌ها فرمودند: «و عَلَی العاقِلِ مالَم یَکُن مَغلوبا عَلی عَقلِهِ أن یَکونَ لَهُ ساعاتٌ: ساعَةٌ یُناجی فیها رَبَّهُ عز وجلَّ و ساعَةٌ یُحاسِبُ نَفسَهُ و ساعَةٌ یَتَفَکَّرُ فیما صَنَعَ اللّه ُ عز و جل إلَیهِ و ساعَةٌ یَخلو فیها بَحَظِّ نَفسِهِ مِن الحَلالِ؛ فَإِنَّ هذِهِ السّاعَةَ عَونٌ لِتِلکَ السّاعاتِ وَ استِجمامٌ لِلقُلوبِ و تَوزیعٌ لَها»؛ خردمند، مادام که خِردش از او گرفته نشده، باید ساعاتی را برای خود در نظر گیرد؛ زمانی برای مناجات با پروردگارش عزّوجلّ و زمانی برای محاسبه نفس و زمانی برای اندیشیدن در آنچه خداوند عزّوجلّ به وی ارزانی داشته و زمانی برای کام‌جویی خود از راه حلال؛ زیرا این زمان کمکی است به آن سه زمان دیگر و مایه آسودگی و رفع خستگی دل‌ها.

مدنی با تأکید بر این روایت، اظهار کرد: انسان باید برای خود ساعاتی را در نظر بگیرد؛ ساعتی برای مناجات با خدا، محاسبه نفس، اندیشیدن و ساعتی برای بهره‌مندی از لذات از راه حلال. نکته مهم این روایت این است که شخص عاقل باید ساعتی را برای خلوت با خود و حسابرسی داشته باشد.

لزوم ترویج «تواصی» در سطوح مختلف جامعه

استاد اخلاق حوزه یادآور شد: در تاریخ اسلام، علمایی چون شیخ انصاری داشتیم که با آن مقام، ساعتی را برای این کار اختصاص داده بودند، بنابراین فضا باید به سمتی برود که حرف بزنند، انتقاد کنند؛ چه در محیط خانواده و چه نسبت به مسئولان، همان‌طور که امام علی علیه السلام خطاب به مالک اشتر فرمودند: «باید که برگزیده‌ترین وزیران تو کسانی باشند که سخن حق بر زبان آرند، هر چند، حق تلخ باشد.»

وی با بیان این مطلب که پیامبر به اُذن شهرت داشتند؛ توضیح دادند: پیامبر گرامی اسلام (ص) با آن عظمتش با اصحاب خود مشورت می‌کردند تا جایی که از ابن مسعود درخواست تلاوت قرآن داشتند و می‌فرمودند در شنیدن، اثری است که در دانستن نیست.

مدنی یادآور شد: تواصی به معنای نصیحت کردن یکدیگر است، بسیاری از مشکلات جامعه، خانواده و مسئولان به خاطر نبود گوشی شنواست؛ بنابراین ما باید گوش شنوا داشته و نقدپذیر باشیم.

انتهای پیام