مشهد به عنوان دومین کلانشهر کشور پس از پایتخت، به همراه شهرستان کلات یک حوزه انتخابیه را تشکیل می‌دهد و از نخستین دوره مجلس شورای اسلامی دارای ۵ نماینده است و جزو حوزه‌هایی محسوب می‌شود که نسبت به جمعیتش، تعداد نماینده کمی دارد. حتی در سال ۷۸ نیز که طبق اصل ۶۴ قانون اساسی تعداد نمایندگان مجلس ۲۰ نفر افزایش یافت، باز هم تعداد نمایندگان مشهد همان ۵ نفر باقی ماند. البته که این تعداد اندک خصوصا در ادوار اخیر مجلس بعضا کسانی بودند که جزو نمایندگان خبرساز مجلس محسوب می‌شوند.
به مناسبت فرارسیدن هفتم خرداد، سالروز افتتاح نخستین مجلس شورای اسلامی در سال ۱۳۵۹و همچنین موعد آغاز به کار مجلس دوازدهم، نگاهی داریم به نمایندگان مردم مشهد در ۱۲ دوره مجلس شورای اسلامی.
مجلس اول (۶۳-۵۹)
عبدالحمید دیالمه، سیدمحمد خامنه‌ای، سیدحسین موسوی جهان‌آبادی، محمدهادی عبدخدایی و قاسم صادقی ۵ نفری بودند که در نخستین انتخابات مجلس شورای اسلامی منتخب مردم مشهد شدند و در هفتم خرداد سال ۵۹ به مجلس ورود پیدا کردند، اما همه آن‌ها نتوانستند تا پایان در این مسئولیت باقی بمانند.
در مرداد ۶۰ و پس از ترور شهیدان دیالمه و صادقی در حادثه انفجار دفتر حزب جمهوری اسلامی، حسن غفوری‌فرد و رضا کامیاب توانستند در انتخابات میان‌دوره‌ای، به عنوان جانشین دو نماینده شهید، منتخب مردم مشهد شوند. اما تنها چند روز بعد از برگزاری این انتخابات، کامیاب توسط گروه فرقان ترور و اندکی بعد غفوری‌فرد هم به عنوان وزیر نیرو منصوب شد و بدین ترتیب بار دیگر دو کرسی نمایندگی مشهد در مجلس خالی ماند. نهایتا عباسعلی اختری و علی عجم توانستند در انتخابات میان‌دوره‌ای بعدی در همان سال ۶۰ از مردم مشهد رای اعتماد بگیرند و وارد مجلس شوند.
می‌توان گفت در بین نمایندگان مشهد در مجلس اول، سیدمحمد خامنه‌ای شناخته‌شده‌ترین آنان بود. وی که برادر بزرگتر آیت‌الله سیدعلی خامنه‌ای است، در سال ۵۷ به فرمان امام خمینی به عضویت شورای تدوین قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران درآمد و در نگارش پیش‌نویس قانون اساسی با دیگر اعضای این شورا همکاری کرد و همچنین در سال ۵۸ از سمت مردم خراسان به عنوان نماینده مجلس خبرگان انتخاب شد.
عبدخدایی نیز تا همین چندی پیش نماینده خراسان رضوی در مجلس خبرگان بود و اختری هم تا پیش از اینکه در آبان ۱۴۰۱ بر اثر سرطان وفات یابد، در کسوت نمایندگی مجلس خبرگان از حوزه تهران مشغول به فعالیت بود. سوابق سایر نمایندگان مشهد در مجلس اول، به نمایندگی ادوار مجلس محدود می‌شود.
مجلس دوم (۶۷-۶۳)
سیدمحمد خامنه‌ای، سیدهادی خامنه‌ای، محمدهادی عبدخدایی، محمدمهدی طباطبایی و اسماعیل فردوسی‌پور در دور دوم مجلس شورای اسلامی توانستند رای مردم مشهد را کسب کرده و وارد پارلمان شوند.
هادی خامنه‌ای، برادر کوچکتر آیت‌الله سیدعلی خامنه‌ای، از اعضای مجمع روحانیون مبارز است که در دسته جناح چپ قرار می‌گیرد و اگرچه جزو فعالین سیاسی است، اما مسئولیت‌های سیاسی‌اش محدود به نمایندگی ادوار مجلس می‌شود. طباطبایی نیز نمایندگی چند دوره مجلس را در کارنامه دارد و در برهه‌ای به عنوان دادستان کل انقلاب مازندران منصوب شد. از بین نمایندگان مشهد در مجلس دوم، فردوسی‌پور در سال ۸۵ و طباطبایی در سال ۹۷ فوت کرده‌اند.
مجلس سوم (۷۱-۶۷)
سیدهادی خامنه‌ای، سیدهاشم بنی‌هاشمی، قربانعلی صالح‌آبادی، اسماعیل فردوسی‌پور و محمدمهدی طباطبایی از نمایندگان مردم مشهد در مجلس سوم اند. در بین این افراد، پربارترین کارنامه متعلق به بنی‌هاشمی است. وی علاوه بر نمایندگی ادوار مجلس، استاندار قم و شهردار مشهد نیز بوده است و هم‌اکنون از فعالین سیاسی مطرح در مشهد محسوب می‌شود.
صالح‌آبادی نیز از دیگر نمایندگان مشهد در مجلس چهارم است که به غیر از نمایندگی مجلس و معاونت وزارت تعاون، سابقه دیگری ندارد.
مجلس چهارم (۷۵-۷۱)
غلامرضا انصاری، سیدهاشم بنی‌هاشمی، قدسیه سیدی‌علوی، محمدهادی عبدخدایی و سیدحسین فتاحی ۵ نفری هستند که در چهارمین دوره انتخابات مجلس توانستند از مردم مشهد رای بگیرند و وارد مجلس شوند.
انصاری از معدود اصلاح‌طلبانی است که در تمام این ۴۵ سال توانسته رای مردم مشهد را به خود جلب کند. وی در دولت خاتمی استاندار مازندران و در دولت احمدی‌نژاد سفیر ایران در ترکمنستان بود و در سال ۹۲ نیز توانست با حمایت اصلاح‌طلبان وارد شورای چهارم شهر تهران شود. وی هم‌اکنون عضو شورای مرکزی حزب اتحاد ملت است.
سیدی‌علوی نیز علاوه بر اینکه نخستین بانویی است که توانسته از حوزه انتخابیه مشهد راهی پارلمان شود، در انتخابات مجلس چهارم رای نخست مشهد بود. وی پس از دو دوره نمایندگی مجلس و همچنین دو دوره ناکامی در انتخابات مجلس، از سیاست کناره‌گیری کرد. سیدی‌علوی هم‌اکنون به عنوان پزشک متخصص زنان و زایمان در مشهد مشغول طبابت است. همسر او سیدحسین فتاحی نیز دیگر نماینده مشهد در مجلس چهارم بود که او هم پس از یک دوره نمایندگی در مجلس، از سیاست خارج شد و هم‌اکنون به عنوان پزشک جراح در مشهد فعال است.
مجلس پنجم (۷۹-۷۵)
حمیدرضا ترقی، قدسیه سیدی‌علوی، سیدغلامرضا شیرازیان، مرضیه صدیقی و محمدرضا فاکر پنج نماینده مشهد در مجلس پنجم بودند. در این دوره برای اولین و آخرین بار، دو بانو از حوزه انتخابیه مشهد به مجلس راه یافتند.
از بین نمایندگان دوره پنجم، پربارترین کارنامه سیاسی متعلق به فاکر است. او علاوه بر چندین دوره نمایندگی مجلس و ریاست کمیسیون اصل ۹۰، نمایندگی مردم خراسان رضوی در مجلس چهارم خبرگان را بر عهده داشت. وی در سال ۸۸ فوت کرد. پس از آن، مطرح‌ترین نماینده مشهد در مجلس چهارم ترقی است. او اگرچه تنها یک دوره نماینده مجلس بود و پس از آن هم سمت سیاسی خاصی نداشت، اما از مطرح‌ترین فعالین سیاسی اصولگرا در مشهد محسوب می‌شود. ترقی هم‌اکنون عضو شورای مرکزی حزب موتلفه و رئیس شورای وحدت در خراسان رضوی است.
مجلس ششم (۸۳-۷۹)
مجلس ششم به اصلاح‌طلب‌ترین مجلس ایران معروف است. در این دور برای اولین و آخرین بار، تمام پنج منتخب راه‌یافته حوزه انتخابیه مشهد به مجلس اصلاح‌طلب بودند که اتفاقی عجیب برای شهری است که به طور سنتی پایگاه رای اصولگرایان محسوب می‌شود. علی تاجرنیا، غلامحسین تکفلی، فاطمه خاتمی، علی ظفرزاده و محمد عبایی خراسان پنج نفری بودند که نمایندگی مردم مشهد را در ششمین دوره مجلس شورای اسلامی بر عهده داشتند.
عبایی رای اول مردم مشهد در انتخابات مجلس ششم بود. وی سابقه نمایندگی مردم خراسان در مجلس اول خبرگان را داشت و در دوران حیات امام خمینی به عنوان امام جمعه مشهد منصوب شده بود. عبایی در مهرماه سال ۸۳ درگذشت. نماینده بعدی مردم مشهد در مجلس ششم فاطمه خاتمی بود که پس از پایان این مجلس تقریبا فعالیت سیاسی خاصی نداشت و هم‌اکنون نیز در مشهد به عنوان متخصص اطفال مشغول به کار است.
نماینده سوم مردم مشهد در مجلس ششم ظفرزاده بود. وی نیز پس از پایان دوره نمایندگی خود سمتی در سیاست نداشت و اکنون دبیرکل جمعیت تولیدگران ایران (از احزاب اصلاح‌طلب) است. تاجرنیا چهارمین نماینده مردم مشهد در مجلس ششم بود. وی که در جریان ناآرامی‌های سال ۸۸ دستگیر و یک سال و نیم بعد آزاد شد، هم‌اکنون رئیس جامعه دندانپزشکی ایران و عضو شورای مرکزی حزب اتحاد ملت است. پنجمین نماینده مردم مشهد در مجلس ششم تکفلی بود. او نیز به غیر از دوره‌ای مسئولیت در سازمان میراث فرهنگی دولت دوم خاتمی، دیگر سمتی در سیاست نداشته است.
تمامی پنج نماینده مردم مشهد در مجلس ششم، در تحصن و استعفای دست‌جمعی بیش از ۱۰۰ تن از نمایندگان این مجلس در زمستان ۸۲ حضور داشتند.
مجلس هفتم (۸۷-۸۳)
علی سرافراز یزدی، تیمور علی‌عسگری، عفت شریعتی کوهبنانی، جواد آرین‌منش و محمدرضا فاکر پنج نماینده مشهد در مجلس هفتم بودند. آرین‌منش که هم‌اکنون از فعالین سیاسی میانه‌رو در مشهد است، سوابق سیاسی‌اش محدود به نمایندگی ادوار مجلس می‌شود. سرافراز یزدی نیز پس از پایان دوران نمایندگی‌اش در مجلس هفتم، مجددا به دانشگاه و تدریس علم بازگشت. وی که در سال‌های ۷۵ تا ۷۷ ریاست دانشگاه فردوسی را بر عهده داشت، در سال ۹۶ درگذشت.
شریعتی نیز پس از دو دوره نمایندگی مردم مشهد در مجلس، سال ۹۸ از مردم زرند کرمان رای اعتماد گرفت و مجددا وارد پارلمان شد. مشاور وزیر فرهنگ و ارشاد و مشاور امور بانوان استانداری خراسان رضوی از سوابق اجرایی شریعتی است. سرافراز یزدی که از افراد نزدیک به هاشمی رفسنجانی محسوب می‌شود نیز دیگر نماینده مردم مشهد در مجلس هفتم بود که دارای سوابق اجرایی از جمله معاونت پارلمانی وزارت آموزش‌وپرورش دولت روحانی است.
مجلس هشتم (۹۱-۸۷)
جواد آرین‌منش، عفت شریعتی کوهبنانی، محمدرضا فاکر، امیرحسین قاضی‌زاده هاشمی و جواد کریمی قدوسی ۵ نفری اند که توانستند در انتخابات مجلس هشتم از مردم مشهد رای اعتماد گرفته و وارد پارلمان شوند. قاضی‌زاده هاشمی متخصص گوش و حلق و بینی است که تا پیش از ورود به مجلس رئیس دانشگاه علوم پزشکی سمنان بود و سابقه‌ای در حوزه سیاست نداشت.
کریمی قدوسی نیز که از اصولگرایان تندرو و پرحاشیه محسوب می‌شود، تا پیش از ورود به مجلس به عنوان پاسدار سپاه مشغول به فعالیت بود. کریمی قدوسی و قاضی‌زاده هاشمی پس از تاسیس جبهه پایداری در سال ۹۰، به عضویت آن درآمدند و در انتخابات‌های بعدی با تابلوی این تشکل حضور یافتند.
مجلس نهم (۹۵-۹۱)
امیرحسین قاضی‌زاده هاشمی، محمدحسین حسین‌زاده بحرینی، جواد کریمی قدوسی، هاشم بنی‌هاشمی و نصرالله پژمانفر ۵ نماینده مردم مشهد در مجلس نهم اند. در این دوره بحرینی و پژمانفر برای نخستین بار وارد مجلس شدند که البته تا چند دوره بعد ماندگار شدند. بحرینی تا پیش از این عضو هیات علمی گروه اقتصاد دانشگاه فردوسی بود و برای اولین بار به صورت جدی در مجلس نهم وارد سیاست شد.
پژمانفر نیز تا پیش از سال ۹۱ هیچ گونه سابقه سیاسی نداشت و مشغول کارهای آموزشی و پژوهشی در حوزه علمیه خراسان و جامعه‌المصطفی مشهد بود تا اینکه در انتخابات مجلس نهم توانست با حمایت جبهه پایداری وارد مجلس شود. در این دوره قاضی‌زاده به عنوان دبیر، به عضویت هیات رئیسه مجلس درآمد.
مجلس دهم (۹۹-۹۵)
امیرحسین قاضی‌زاده هاشمی، محمدحسین حسین‌زاده بحرینی، جواد کریمی قدوسی، نصرالله پژمانفر و رضا شیران خراسانی ۵ نماینده مردم مشهد در مجلس دهم بودند. تنها تغییر این مجلس نسبت به مجلس قبلی، جابه‌جایی شیران با بنی‌هاشمی بود.
شیران که سال‌ها مشاور قالیباف در شهرداری بود و مسئولیت‌های مختلفی در شهرداری تهران داشت، در سال ۹۲ به سمت مشاور امور بازررسی وزارت کشور منصوب شد تا اینکه در سال ۹۵ با رای مردم مشهد راهی پارلمان شد. وی پس از پایان دوران نمایندگی‌اش فعالیت خاصی در عرصه سیاست نداشت، جز اینکه در سال ۱۴۰۰ نامش به عنوان یکی از گزینه‌های احتمالی شهرداری مشهد اعلام شد. در این دوره نیز قاضی‌زاده عضو هیات رئیسه مجلس بود.
مجلس یازدهم (۱۴۰۳-۹۹)
امیرحسین قاضی‌زاده هاشمی، محمدحسین حسین‌زاده بحرینی، جواد کریمی قدوسی، نصرالله پژمانفر و فاطمه رحمانی ۵ نماینده‌ای هستند که توانستند در انتخابات مجلس یازدهم رای اعتماد مردم را بگیرند و بر کرسی‌های سبزرنگ پارلمان بنشینند. در این دوره نیز تنها تغییر صورت‌گرفته در ترکیب نمایندگان مشهد، جابه‌جایی رحمانی با شیران بود. رحمانی که نخستین تجربه خود از حضور در مجلس را تجربه می‌کرد، پیش‌تر دارای سمت‌هایی از جمله مشاور استاندار و مدیرکل امور بانوان و خانواده استانداری خراسان رضوی بود.
قاضی‌زاده هاشمی که در نخستین سال فعالیت مجلس یازدهم به عنوان نایب‌رئیس اول مجلس انتخاب شد، در شهریور سال ۱۴۰۰ از نمایندگی استعفا داد و به عنوان معاون رئیس‌جمهور و رئیس بنیاد شهید منصوب شد. همچنین پژمانفر نیز به مدت ۳ سال در مجلس یازدهم رئیس کمیسیون اصل ۹۰ بود.
مجلس دوازدهم (آغاز ۱۴۰۳)
در مجلس دوازدهم بالاخره پس از چند دوره که ترکیب نمایندگان مشهد تقریبا ثابت بود، ۸۰ درصد منتخبین مردم مشهد در مجلس تغییر کردند. نصرالله پژمانفر، علی‌اصغر نخعی‌راد، میثم ظهوریان، احسان عظیمی‌راد و حسنعلی اخلاقی امیری ۵ نماینده مردم مشهد در مجلس دوازدهم اند.
از بین ۴ منتخب جدید، مهمترین سابقه اجرایی نخعی‌راد و اخلاقی عضویت در شورای چهارم شهر مشهد است و ظهوریان نیز از مدیران پیشین آستان قدس رضوی محسوب می‌شود. عظیمی‌راد نیز از اساتید دانشگاه تربت حیدریه است و سوابق او عمدتا در فعالیت‌های آموزشی و پژوهشی خلاصه می‌شود.
امروز هفتم خرداد ۱۴۰۳ افتتاحیه مجلس دوازدهم است و ۲۹۰ منتخب مردم کشور در این روز رسما فعالیت خود را آغاز می‌کنند. در طی ۱۱ دوره فعالیت مجلس شورای اسلامی، اگرچه نمایندگان مشهد وعده‌های مختلفی را به مردم این شهر داده و تلاش‌هایی را هم در جهت تحقق آن‌ها داشته‌اند، اما مشکلات عمده مشهد از جمله حاشیه‌نشینی، آلودگی هوا، خشکسالی و... همچنان پابرجاست.
مردم مشهد با رای متفاوت خود در انتخابات مجلس دوازدهم، پیام تحول‌خواهی خود را رساندند و حال از منتخبین جدید خود انتظار دارند این پیام آنان را درک کرده و برای حل مشکلات کلانشهر مشهد کمر همت ببندند.
انتهای پیام
نظرات