دکتر محمدرضا هدایتی مقدم در آستانه ۱۰ نوامبر (۲۰ آبان)، روز جهانی HTLV-۱ و در میزگرد HTLV-۱ ایسنا، عنوان کرد: بر اساس برآوردها ۱۵ تا ۲۰ میلیون نفر در سراسر جهان با ویروس HTLV-۱ زندگی می‌کنند.
وی افزود: ابتلا به این ویروس به صورت خوشه‌ای در مناطق مختلف دنیا از جمله ژاپن، ایران، برخی کشورهای اروپای شرقی، آمریکای جنوبی و آفریقا شیوع دارد. در ایران، شمال شرق کشور و به خصوص استان خراسان، گزارش‌های بیشتری از ابتلا به این ویروس وجود دارد.
ویروس HTLV-۱ مختص خراسان نیست
عضو هیئت علمی جهاددانشگاهی مشهد، تاکید کرد: HTLV-۱ مختص به خراسان نیست و در بسیاری از استان‌های دیگر کشور نیز مشاهده شده است؛ یکی از دلایل تمرکز بر استان خراسان، انجام مطالعات اپیدمیولوژیک و بالینی بیشتر در این استان است. در شهرهایی مانند مشهد، نیشابور، سبزوار و تربت حیدریه، فراوانی این ویروس در جمعیت عمومی، بیش از یک درصد بوده که نشان دهنده بومی بودن آن در این مناطق است.
وی ادامه داد: با این حال، اطلاعات کافی در مورد شیوع این ویروس در سایر نقاط کشور وجود ندارد و نیاز به مطالعات بیشتر در این زمینه احساس می‌شود. مطالعات مروری انجام شده توسط جهاددانشگاهی در بیماران تالاسمی و دیالیزی نشان می‌دهد که فراوانی این ویروس در این گروه از بیماران در تمامی استان‌های کشور بیش از یک درصد است. بنابراین، اگر گروه‌های پرخطر در نظر گرفته شوند، می‌توان گفت این ویروس در تمام نقاط کشور در گردش است.
این متخصص پزشکی اجتماعی، با اشاره به تاخیر سازمان جهانی بهداشت در توجه به این ویروس، اظهار کرد: در سال ۲۰۱۸ میلادی، گروهی از پزشکان، پژوهشگران و انجمن‌های مردمی از کشورهای مختلف، از این سازمان درخواست کردند که HTLV-۱ را تحت پوشش حمایتی خود قرار دهد، سرانجام در سال ۲۰۲۱، این سازمان به طور رسمی ابتلا به این ویروس را در زیر مجموعه عفونت‌های آمیزشی قرار داد و در همان سال با برگزاری یک وبینار بین‌المللی با حضور پزشکان و پژوهشگران از سراسر جهان، به موضوع HTLV-۱ و تاثیر آن بر سلامت جامعه پرداخت.
افزایش آگاهی عمومی درخصوص این ویروس با برگزاری رویدادها
هدایتی مطرح کرد: یکی از دستاوردهای مهم این رویداد، به رسمیت شناخته شدن روز جهانی HTLV بود که به ابتکار انجمن بین‌المللی رتروویروس‌شناسی (IRVA) در ۱۰ نوامبر هر سال برگزار می‌شود.
وی ادامه داد: هدف از اختصاص این روز، جلب توجه سیاست‌گذاران نظام سلامت در کشورهای مختلف به این ویروس و افزایش آگاهی عمومی در مورد آن است.
وی همچنین با اشاره به پیامدهای ناشی از ابتلا به این عفونت در ایران، گفت: انگ ناشی از این ویروس بیشتر از انگی بود که به مبتلایان به ویروس HIV در ایران زده می‌شد. به دلیل کمبود آگاهی عمومی و دانسته‌های علمی در مورد این ویروس، پیامدهای اجتماعی آن در ایران به مراتب بیشتر و شدیدتر بوده است.
این متخصص پزشکی اجتماعی، درخصوص مهم‌ترین اقدامات برای افراد مبتلا به این ویروس، گفت: باید اطلاعات صحیح به افراد مبتلا داده شود. یعنی فرد باید متوجه راه‌های انتقال این ویروس شود و براساس راه‌های انتقال، راه‌های پیشگیری از انتقال عفونت به دیگران را مد نظر قرار دهد.
هدایتی با اشاره به اهمیت غربالگری خون اهدایی، توضیح داد: خوشبختانه، از ۳۰ سال پیش در ایران، غربالگری خون‌های اهدایی از نظر HTLV-۱ در استان خراسان شروع شد و درحال حاضر در ۷ استان از جمله خراسان‌های شمالی، رضوی و جنوبی، البزر، گیلان، اردبیل و آذربایجان غربی غربالگری خون‌های اهدایی صورت می‌گیرد و در صورت مثبت بودن نتیجه آزمایشات، فرد از اهدای خون معاف می‌شود.
راه‌اندازی وبگاه جامع اطلاع‌رسانی HTLV-۱ و به‌روز رسانی آن توسط سازمان جهادانشگاهی خراسان رضوی
وی با اشاره به نقش آگاه‌سازی و اطلاع‌رسانی، تصریح کرد: مرکز تحقیقات عفونت‌های منتقله از خون جهادانشگاهی به منظور ارائه اطلاعات صحیح و علمی در مورد ویروس، راه‌های انتقال، علائم و روش‌های پیشگیری از آن، از چندسال قبل، سایت اطلاع‌رسانی HTLV.ir و HTLV-۱.com به عنوان یک منبع علمی و به‌روز برای عموم مردم، بیماران و پزشکان طراحی و راه‌اندازی کرد. این سایت که در وبگاه انجمن بین‌المللی رتروویروس‌شناسی (IRVA) معرفی شده است، در آستانه روز جهانی HTLV به‌روزرسانی شده و اطلاعات جدید و علمی در زمینه HTLV را در اختیار مخاطبان قرار می‌دهد.
اصلاح نامگذاری ویروس
دکتر عبدالرحیم رضایی در ادامه نشست HTLV-۱ با اشاره به اهمیت توجه به این ویروس، مطرح کرد: تغییر رفتارهای انسانی و افزایش رفتارهای پرخطر در زمینه‌های مختلف مانند مصرف مواد مخدر تزریقی به گسترش این ویروس کمک می‌کند؛ افزایش تراکم جمعیت و زندگی در مجتمع‌های مسکونی بزرگ، خطر ابتلا به بیماری‌های عفونی را افزایش می‌دهد. همچنین، عوامل صنعتی که مسائل مرتبط با صنعت و توسعه، می‌توانند نقش مهمی در گسترش بیماری‌های عفونی ایفا کنند.
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد، اظهار کرد: میزان آسیب ناشی از نامگذاری غلط اولیه این عفونت در ایران ضرورت افزایش آگاهی عمومی و اهمیت درک صحیح از ماهیت آن را دوچندان کرده است.
وی افزود: متاسفانه این نامگذاری اشتباه ویروس گاهی از سوی کادر بهداشت و درمان و حتی برخی پزشکان متخصص دامن زده می‌شود.
این متخصص ویروس شناسی، با معرفی رتروویروس‌ها، توضیح داد: گرچه HTLV-۱ به اندازه HIV خطرناک نیست، اما می‌تواند عواقب جدی برای سلامت افراد داشته باشد. گرچه زمان دقیق ورود HTLV-۱ به ایران مشخص نیست، اما مطالعات نشان می‌دهد که این ویروس احتمالا در حدود چند صد سال قبل و همزمان با حمله مغول، وارد ایران شده و در مناطقی مانند نیشابور شیوع بیشتری داشته است.
دو بیماری ناشی از HTLV-۱
عضو شورای علمی مرکز تحقیقات عفونت‌های منتقله از خون با اشاره به این ویروس HTLV-۱، بیان کرد: این ویروس نسبتا بی‌خطر است و ۹۵ درصد افراد مبتلا به آن، هیچ بیماری خاصی را تجربه نمی‌کنند و مانند افراد سالم زندگی می‌کنند. تنها ۵ درصد از افراد مبتلا، ممکن است به بیماری‌های ناشی از آن مانند اختلال حرکتی اندام تحتانی که به تدریج پیشرفت می‌کند و یا نوعی بدخیمی سلول‌های خون و غدد لنفاوی مبتلا شوند. همچنین، بین زمان ابتلا به ویروس و بروز علائم بیماری، ۱۵ تا ۳۰ سال زمان لازم است.
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد، تصریح کرد: روش‌های جدید جداسازی پلاسما در بانک‌های خون، خطر انتقال HTLV-۱ را کاهش می‌دهد و با استفاده از فیلترهای جدید، سلول‌ها از پلاسما جدا می‌شوند و احتمال انتقال ویروس به حداقل می‌رسد.
وی اضافه کرد: افزایش جمعیت در مناطقی مانند مشهد، احتمال شیوع این ویروس را افزایش می‌دهد. با افزایش جمعیت، سیستم‌های بهداشتی باید برای مقابله با این نوع ویروس و سایر بیماری‌ها آماده باشند.
پیامدهای اجتماعی ناشی از HTLV-۱
این متخصص ویروس شناسی، با توجه به ۳۰ سال بی توجهی به HTLV-۱، اظهار کرد: مطالعات و پژوهش‌ها در مورد HTLV-۱ در ایران از حدود سال ۱۳۷۳ آغاز شده است. با وجود این، مسئولان بهداشتی کشور، به دلیل کم بودن درصد ابتلا به بیماری‌های ناشی از این ویروس، توجه چندانی به آن نداشته‌اند. این در حالی است که پیامدهای اجتماعی ناشی از HTLV-۱، از جمله افزایش طلاق، خودکشی و حتی موارد مراجعه به پزشکی قانونی مرتبط با این ویروس، بسیار قابل توجه است.
وی افزود: تغییر رفتارهای انسانی در زمینه روابط جنسی و افزایش اعتیاد به مواد مخدر تزریقی نیز از دیگر عوامل موثر در این زمینه عنوان شده است که باید پزشکان و مسئولین این موضوع را مدیریت کنند. رسانه‌های ملی به موضوع HTLV-۱ به اندازه کافی توجه نمی‌کنند و اطلاعات نادرست و گمراه کننده در مورد این ویروس منتشر می‌کنند.
نقش مهم اطلاع‌رسانی در مورد راه‌های انتقال این ویروس در پیشگیری از شیوع آن
دکتر ساناز احمدی در ادامه این نشست، درخصوص راه‌های انتقال این ویروس، عنوان کرد: این راه‌ها شامل تماس جنسی محافظت نشده، انتقال از مادر به فرزند از طریق شیر مادر و دریافت خون آلوده (از طریق سرنگ، خالکوبی، حجامت و اقدامات زیبایی غیربهداشتی) است. انتقال از طریق شیر مادر، انجام آزمایشات قبل از زایمان برای مادر را بسیار ضروری می‌سازد.
عضو هیئت علمی جهاددانشگاهی مشهد، با اشاره به تظاهرات و علائم این ویروس، خاطرنشان کرد: ۹۵ درصد از افراد مبتلا به HTLV-۱، هیچ گونه علائم و نشانه‌ای از بیماری را تجربه نمی‌کنند تنها ناقل ویروس هستند. اما در ۵ درصد از افراد مبتلا، ممکن است بیماری ایجاد شود که می‌تواند منجر به اختلالات حرکتی به‌ویژه در اندام تحتانی شود.
ایجاد یک شبکه پژوهشی متمرکز و منسجم HTLV-۱ در سطح کشور ضروری است
دکتر آرمان مساوات در ادامه این میزگرد درخصوص اقدامات تشخیصی عنوان کرد: برای شناسایی HTLV در مرحله اول، تست آنتی‌بادی ویروس انجام می‌شود.
مدیر مرکز تحقیقات منتقله از خون جهاددانشگاهی مشهد، ادامه داد: متاسفانه، در حال حاضر داروی قطعی و نجات‌بخش برای دو بیماری اصلی مرتبط با HTLV-۱ یعنی اختلال حرکتی پیشرونده و بدخیمی خونی وجود ندارد، بنابراین، باید بتوان از طریق واکسن که روش اقتصادی و موثر است، بیماری‌های عفونی را کنترل کرد.
وی ادامه داد: برای دسترسی به یک درمان موثر متناسب با این هدف ارزشمند برای دو بیماری ذکر شده، مرکز تحقیقات جهاد دانشگاهی با همکاری دانشگاه علوم پزشکی مشهد، فعالیت‌های پژوهشی را برای یافتن درمان‌های موثر تا چند سال آینده طراحی کرده است. این فعالیت‌ها با بهره گرفتن از دانش پایه و بالینی و با هدف رسیدن به درمان و داروهای هدفمند و موثر بر بیماری‌ها متمرکز خواهد بود.
مساوات بیان کرد: با توجه به گسترش HTLV-۱ در بعضی از استان‌های ایران، ضروری است که مسئولان حوزه بهداشت و سلامت به این موضوع به اندازه سایر چالش‌های بهداشتی توجه کنند. با وجود شناسایی این ویروس در برخی از استان‌های کشور، سازمان‌ها و نهادهای مرتبط با آن اندک به نظر می‌رسند. در حالی که HTLV-۱ می‌تواند تبعات اجتماعی و درمانی قابل توجهی برای افراد مبتلا به همراه داشته باشد.
مدیر مرکز تحقیقات منتقله از خون جهاددانشگاهی مشهد، با اشاره به ضرورت راه‌اندازی شبکه پژوهش ملی گفت: ایجاد یک شبکه پژوهشی متمرکز و منسجم HTLV-۱ در سطح کشور با مشارکت دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی، برای انجام پژوهش‌های هدفمند و تاثیرگذار در زمینه این ویروس ضروری است. این شبکه می‌تواند با هدایت یکی از دانشگاه‌های کشور که در این زمینه فعال است شکل بگیرد.
انتهای پیام
نظرات