ماه رمضان در هر گوشه‌ای از کشور علاوه بر حفظ ساختارهای متعارف شرعی، با آیین‌های خاص برگزار می‌شود، حتی اقوام مختلف مردم ایران از لر، ترک، کرد، فارس، اهالی جنوب، شمال، غرب و شرق در برخی آداب و سنن با یکدیگر مشترک و تنها اختلاف در نام آن آیین به دلیل تفاوت در گویش‌ها و زبان‌ها است.

رمضان ماه قرآن، میهمانی خدا، عبادت و شوق اطاعت، شب‌های مناجات و دعا و ماه دل دادگی بنده به معبود از راه رسید و مردم مرزدار، غیور و مسلمان سیستان و بلوچستان نیز همچون دیگر استان‌های کشور با انجام آداب و رسوم خود به میهمانی این ماه رفته‌اند.

مردم سیستان و بلوچستان همه ساله با آداب خاص خود وارد این میهمانی بی‌مانند می‌شوند و همانطور که رهبر معظم انقلاب به زیبایی این ماه را قطعه‌ای از بهشت نام دادند، به امید این که بر سر این سفره پرخیر و برکت الهی وارد بهشت شوند، قدر این ماه را می‌دانند.

مردم شیعه و سنی سیستان و بلوچستان در ماه مبارک رمضان، آداب و رسومی دارند که در بیشتر موارد، این آداب و رسوم مانند سایر مناطق کشور برپا می‌شود اما برخی از این آداب خاص این منطقه است.

آماده سازی و غبارروبی مساجد، محله‌ها و میادین شهر، خوشبو کردن مساجد و خانه‌ها، کمک به نیازمندان، حضور بر سر خاک اموات، تهیه اقلام خوراکی برای سفره‌های افطار و سحر و خیرات دادن از جمله برنامه‌های پیش از آغاز ماه مبارک رمضان در سیستان و بلوچستان بوده که در همه اقوام و مذاهب این استان مشترک است.

با مرور این آئین‌ها می‌توان آیینه رسوم قدیمی را که غبار فراموشی گرفته‌اند صیقل داد و پای سفره‌های افطاری مردمان این کهن سرزمین نشست و دعای سحر را از پایتخت وحدت ایران اسلامی زمزمه کرد.

زیبایی ماه رمضان و گشوده بودن درهای رحمت الهی در این ماه عزیز را مردان و زنان، جوانان و کودکان بلوچ و سیستانی بهتر حس می‌کنند زمانی که شاهد برگزاری آیین چمروک در بلوچستان و رمضو الله (رمضان خوانی) در شمال استان هستند، آیین هایی چند صد ساله که پدران و پدر پیشه گان در این خطه بنا بر اعتقاد راسخ خود آن را انجام داده و به نسل‌های بعدی سپرده‌اند اینک نسل جدید با عشق به رب العالمین ادامه دهنده راه پیشینیان خود هستند.

چمروک در بلوچستان نشانی است از استقبال و اشتیاق مردم به ماه مبارک رمضان، چمروک روایتی از باورهای دینی مردم بلوچستان است، روایتی رمضانی و یک آیین کهن که بویی خدایی می‌دهد.

هر شهر و منطقه‌ای در بلوچستان با آیینی خاص جوانان تیز بین را انتخاب کرده و برای رویت هلال ماه رمضان به آنان ماموریت می دهند، به چشم این جوانان سرمه‌ای رمضانی و تبرک کشیده می شود و در اواخر ماه شعبان به بلندی های هر روستا و آبادی می روند و با چشم طبیعی ماه خجل و فرو رفته در نقاب شب را دنبال می کنند.

مـردم سیستان هم مثل دیگر مناطق کشورمان آداب و رسوم مختلف و خاصی درماه مبارک رمضان دارند که همه ساله این آیین ها را ارج می نهند. «رمضان خوانی و سحرخوانی» دو آیین مهم ساکنان سیستان در ایام ماه رمضان است که هر کدام از آنها ویژگی های خاص خود را دارند.

«چمروک» و «رمضوالله» آیین‌های ویژه ماه رمضان در سیستان و بلوچستان

پژوهشگر میراث‌ فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی سیستان و بلوچستان بیان کرد: رسوم و خرده ‌فرهنگ‌های ماه رمضان در این استان قدمتی دیرینه دارد و بسیاری از این آیین‌ها از گذشته‌های دور به ما رسیده است.

محمدعلی ابراهیمی در گفت‌وگو با ایسنا افزود: قدمت بالای این فرهنگ‌ها، بر جذابیت این آیین‌ها افزوده و بسیاری از گردشگران تمایل دارند آن را از نزدیک مشاهده کنند.

وی ادامه داد: بعد از تعیین زمان و شروع ماه مهمانی خداوند در سیستان و بلوچستان آیین‌هایی از جمله غبارروبی مساجد، اهدای فرش به مکان‌های مذهبی، کمک به نیازمندان و دادن خیرات و تهیه انواع کلوچه و نان‌ها، لبنیات، شیرینی و خشکبار محلی مرسوم است که از جمله برنامه‌های پیش از آغاز ماه مبارک رمضان در این خطه به شمار می‌رود.

پژوهشگر میراث‌ فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی سیستان و بلوچستان ادامه داد: مراسم‌هایی مثل حشر، مدد، بیجاری، دیدار با بیماران و کمک به مستمندان نمونه‌هایی از این سنت‌هاست که در آن‌ها همدلی و اتحاد در کارها به‌صورت جمعی و کمک به مستمندان در کنار احترام به ریش‌سفید و بزرگ قوم اهمیت بسیاری دارد.

وی اظهار کرد: در قدیم نیاکان ما به‌ منظور اعلام سحر و آمادگی برای بیدار کردن همسایگان از جملاتی مثل «مسلمو پو شو که سه استار بالی سر میشما اومده و وقت سحره باید سحرخونی کنو» (مسلمان از خواب بیدار شو سه ستاره آسمان بر بالای سر ما قرار گرفته و وقت سحر است باید سرخوانی کنم)، نور خیز ورخیزر که وقت سحرم یا نپاد آیت، پاد آیت استفاده می‌کردند.

ابراهیمی با اشاره به اینکه نیمروز نصف‌النهار ایران بود و با توجه به وجود رصدخانه در سیستان در سالیان قبل با استفاده از علم نجوم و ستاره‌شناسی زمان سحر را تشخیص می‌دادند، ادامه داد: در بلوچستان نیز برای رویت ماه افراد خاص در هر روستا وجود داشتند که به «چمروک» معروف بودند، یعنی کسانی که چشمان روشن و تیزبینی دارند که اغلب شکارچیان آن روستا بودند، از ۲ روز قبل هنگام صبح قبل از طلوع آفتاب هلال ماه را در سمت شرق رصد می‌کردند.

وی بیان کرد: اولین اقدام پس از رویت ماه دعای «سری سلامتی جان وشی دل وشی په خیر په برکتی کنات» است که به زبان بلوچی خوانده می‌شود، به این معنی که خداوندا این ماه را برای ما به ماه صحت ماه سلامت ماه دلخوشی‌ها ماه‌روزی و برکت و ماه رحمت تبدیل کن، پس از دعا مردم آذوقه و مایحتاج ماه رمضان را اگر از قبل آماده نکرده بودند، خرید می‌کردند تا غذای سحر به‌موقع پخت شود.

پژوهشگر میراث‌ فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی سیستان و بلوچستان گفت: برگزاری آیین رمضونیکه به‌عنوان نماد عشق به رمضان در این استان است، هر چند بسیاری اجرای مراسم رمضونیکه را که با خواندن اشعاری خاص توسط گروهی از ساکنان محله و روستا همراه بود ابتدای ماه مبارک رمضان می‌دانند که هر شب در محله‌ها اجرا می‌شد، اما آنچه می‌توان در این زمینه عنوان کرد و بیشتر عمومیت دارد اینکه رمضونیکه در شب‌های ۱۴ و ۱۵ ماه مبارک رمضان مصادف با ولادت کریم اهل‌بیت حضرت اما حسن مجتبی (ع) اجرا می‌شود.

انتهای پیام