چهارشنبه‌سوری، یک آیین‌ کهن ایرانی است که در سال‌های اخیر از شکل سنتی خود فاصله گرفته و به مراسمی پرخطر برای محیط‌زیست و حیات‌وحش تبدیل شده است.

متاسفانه استفاده گسترده از مواد محترقه و آتش‌زا در چنین مراسم‌هایی علاوه بر ایجاد خطرات جانی، تأثیرات زیست‌محیطی جبران‌ناپذیری بر کیفیت هوا، خاک، منابع آبی، زیستگاه‌های طبیعی و گونه‌های جانوری دارد.

«مهدی زارع‌خورمیزی» رییس محیط زیست شهرستان تفت در گفت‌وگو با ایسنا، اظهار کرد: یکی از مهم‌ترین پیامدهای محیط‌زیستی این مراسم، آلودگی هواست که در اثر احتراق مواد محترقه و آتش‌زا، گازهای آلاینده‌ای مانند دی‌اکسید گوگرد، مونوکسید کربن و ذرات معلق در هوا منتشر می‌شوند.

وی افزود: این آلاینده‌ها علاوه بر کاهش کیفیت هوا، مشکلات تنفسی را برای انسان‌ها و جانوران تشدید می‌کنند و به‌ویژه برای پرندگان که سیستم تنفسی حساسی دارند، بسیار خطرناک هستند.

زارع‌خورمیزی عنوان کرد: علاوه بر آلودگی هوا، سر و صدای شدید ناشی از انفجار ترقه‌ها و مواد محترقه نیز بر حیات‌وحش تأثیرات منفی دارد.

وی تصریح کرد: صدای این انفجارها موجب استرس و وحشت در گونه‌های جانوری می‌شود و در بسیاری از موارد، حیوانات شهری مانند سگ‌ها، گربه‌ها و پرندگان و حتی گونه‌های وحشی که در حاشیه شهرها زندگی می‌کنند، دچار وحشت شده و رفتارهای غیرعادی از خود نشان می‌دهند.

این فعال حوزه محیط زیست افزود: استرس ناشی از این صداها می‌تواند موجب فرار ناگهانی حیوانات، تصادفات جاده‌ای، سقط جنین در برخی پستانداران و حتی مرگ ناشی از شوک شود.

زارع‌خورمیزی با اشاره به این که مواد باقی‌مانده از ترقه‌ها و فشفشه‌ها که شامل فلزات سنگین، پلاستیک‌ها و مواد شیمیایی هستند، وارد خاک و منابع آبی شده و موجب آلودگی محیط‌زیست می‌شوند، گفت: این آلودگی‌ها به‌ مرور زمان بر پوشش گیاهی اثرات مخربی گذاشته و کیفیت آب را کاهش می‌دهند، به‌طوری که می‌توانند برای گونه‌های آبزی نیز خطرناک باشند.

این فعال حوزه محیط زیست با اشاره به این که از دیگر آسیب‌های محیط‌زیستی این مراسم، وقوع آتش‌سوزی در جنگل‌ها و فضاهای سبز است، گفت: بی‌احتیاطی در استفاده از مواد آتش‌زا و روشن کردن آتش در محیط‌های طبیعی می‌تواند منجر به آتش‌سوزی‌های گسترده در مراتع، جنگل‌ها و بوستان‌های شهری شود.

وی خاطرنشان کرد: چنین آتش‌سوزی‌هایی علاوه بر تخریب پوشش گیاهی، زیستگاه حیوانات را از بین برده و زنجیره‌های غذایی را مختل می‌کند.

زارع‌خورمیزی اشاره کرد: چهارشنبه‌سوری همچنین تهدیدی جدی برای پرندگان محسوب می‌شود، چرا که لانه‌های آن‌ها که روی درختان و ساختمان‌ها ساخته شده‌اند، در معرض خطر تخریب ناشی از انفجار مواد محترقه قرار دارند.

وی افرود: نور شدید و صدای مهیب آتش‌بازی می‌تواند باعث ترک لانه توسط پرندگان و رها شدن تخم‌ها و جوجه‌های نارس شود که این مسئله بر زادآوری پرندگان تأثیر منفی می‌گذارد.

این مسئول با اشاره به این که علاوه بر تأثیرات مستقیم این مراسم بر حیات‌وحش، زباله‌های ناشی از آن نیز مشکلات زیست‌محیطی جدی ایجاد می‌کنند، بیان کرد: خیابان‌ها و فضاهای طبیعی پس از پایان چهارشنبه‌سوری، پر از باقی‌مانده‌های کاغذ، پلاستیک، مقوا و مواد شیمیایی حاصل از ترقه‌ها و فشفشه‌ها می‌شود. این زباله‌ها به‌راحتی تجزیه نمی‌شوند و می‌توانند تا مدت‌ها در محیط باقی بمانند و موجب آلودگی خاک و آب شوند.

وی ضمن اشاره به این که یکی دیگر از پیامدهای کمتر شناخته‌شده چهارشنبه‌سوری، سوءاستفاده شکارچیان غیرمجاز از سر و صدای این مراسم است، تاکید کرد: سر و صدای ناشی از مواد محترقه باعث می‌شود که صدای شلیک گلوله و فعالیت‌های غیرقانونی شکارچیان در زیستگاه‌های طبیعی پوشیده بماند.

زارع‌خورمیزی با اشاره به این که در برخی موارد، شکارچیان متخلف به‌طور عمدی با ایجاد سر و صدای زیاد، محیط‌بانان را سردرگم کرده و از این فرصت برای شکار گونه‌های جانوری استفاده می‌کنند، گفت: گزارش‌هایی وجود دارد که نشان می‌دهد برخی شکارچیان برای ایجاد یک فضای متشنج و سردرگمی در میان محیط‌بانان، از ترقه‌ها به‌عنوان وسیله‌ای برای پنهان کردن صدای شلیک استفاده کرده‌اند که این امر موجب افزایش تخلفات شکار در این شب شده است.

وی با بیان این که برای کاهش اثرات منفی چهارشنبه‌سوری بر محیط‌زیست، لازم است مردم از روش‌های کم‌خطرتر مانند نورافشانی با فشفشه‌های بی‌صدا به جای مواد محترقه انفجاری استفاده کنند، گفت: همچنین پرهیز از آتش‌افروزی در فضاهای سبز، جنگل‌ها و مراتع، پاکسازی زباله‌های ناشی از مراسم پس از پایان جشن و افزایش آگاهی عمومی درباره پیامدهای زیست‌محیطی این آیین، می‌تواند نقش مؤثری در کاهش آسیب‌ها داشته باشد.

زارع‌خورمیزی گفت: علاوه بر این، مشارکت در برگزاری چهارشنبه‌سوری به شیوه‌ای سنتی و ایمن، بدون استفاده از ابزارهای خطرناک، می‌تواند باعث حفظ این آیین در کنار حفظ سلامت محیط‌زیست شود.

وی تاکید کرد: با توجه به اینکه چهارشنبه‌سوری بخشی از فرهنگ و سنت‌های ایرانی است، برگزاری این مراسم باید به‌گونه‌ای باشد که ضمن حفظ آیین‌های سنتی، از تخریب محیط‌زیست و آسیب به گونه‌های جانوری جلوگیری شود.

این فعال حوزه محیط زیست در پایان گفت: رعایت نکات ایمنی و توجه به مسائل زیست‌محیطی می‌تواند این جشن را به مراسمی شاد و کم‌خطر تبدیل کند که هم سلامت انسان‌ها حفظ شود و هم طبیعت از گزند آسیب‌ها در امان بماند.

انتهای پیام