یکی از اصلی‌ترین آیین‌های چهارشنبه‌سوری، آتش‌افروزی است. در این روز، مردم با روشن کردن آتش‌های بزرگ، به دور آن جمع می‌شوند و با پریدن از روی آتش، خود را از بلایا و ناپاکی‌ها پاک می‌کنند.

این مراسم نمادی از شجاعت و قهرمانی است و به نوعی نشان‌ دهنده قدرت انسان در مبارزه با مشکلات و سختی‌هاست. در خراسان رضوی، این مراسم با شور و شوق خاصی برگزار می‌شود. خانواده‌ها به همراه دوستان و آشنایان دور آتش جمع می‌شوند و با خواندن شعر و سرودهای محلی، لحظات شادی را سپری می‌کنند.

جواد روشندل یک پژوهشگر فرهنگ بومی در خراسان رضوی در گفت و گو با ایسنا گفت: آتش ‌افروزی همچنین به عنوان یک عمل معنوی در نظر گرفته می‌شود که افراد با پریدن از روی آتش، از خداوند طلب می‌کنند تا در سال جدید، زندگی‌شان پر از خیر و برکت باشد.

وی افزود: این سنت، در واقع یک نوع ارتباط با روح‌ها و نیروی‌های ماورایی نیز محسوب می‌شود و مردم به این باورند که آتش می‌تواند ناپاکی‌ها را از زندگی آن‌ها دور کند.

روشندل اظهار کرد: معمولاً در شهرهای مختلف، مراسم آتش‌افروزی در میدان‌ها، باغات و پارک‌ها برگزار می‌شود. البته در قدیم برخلاف امروزی مردم با شادمانی و در کنار یکدیگر، آتش‌های بزرگ را روشن می‌کردند و به یاد گذشته‌ها به دور از ترقه، قصه‌ها و افسانه‌های قدیمی را نقل می‌کردند.

وی ادامه داد: قاشق‌زنی یکی دیگر از آیین‌های جالب چهارشنبه‌سوری است که به ویژه در میان کودکان و نوجوانان رواج دارد. در این رسم، کودکان با قاشق و کاسه به خانه‌های همسایه‌ها می‌روند و با زدن به کاسه، از صاحب‌خانه‌ها خوراکی و شیرینی می‌خواهند.

این پژوهشگر فرهنگ بومی در خراسان رضوی تصریح کرد: این عمل نه تنها نماد خوش‌ خبر شدن و برآورده شدن آرزوهاست، بلکه به نوعی بیانگر همبستگی اجتماعی و ارتباط بین همسایه‌ها نیز است.

وی خاطرنشان کرد: در خراسان رضوی، قاشق‌زنی به عنوان یک سنت مهم و دوست‌داشتنی در بین خانواده‌ها محسوب می‌شود. کودکان با لباس‌های رنگارنگ و شاداب، با صدای بلند به خانه‌ها می‌روند و با شادی و نشاط از صاحب‌خانه‌ها درخواست شیرینی می‌کنند.

روشندل گفت: این آئین، فرصتی برای تقویت روابط اجتماعی و افزایش حس همیاری و همکاری در بین اعضای جامعه است، والدین نیز با خوشحالی و لبخند از این رسم استقبال می‌کنند و سعی می‌کنند تا بهترین خوراکی‌ها را برای کودکان آماده کنند.

فال‌گوش ایستادن

یکی دیگر از رسوم جالب چهارشنبه‌سوری در خراسان رضوی، فال‌گوش ایستادن است. در این رسم، افراد به گوشه‌ای می‌ایستند و به صحبت‌های دیگران گوش می‌دهند. بر اساس آنچه می‌شنوند، فال می‌گیرند و پیش‌بینی می‌کنند که سال آینده چگونه خواهد بود. این عمل به نوعی نشان‌دهنده کنجکاوی و علاقه مردم به آینده‌نگری است.

وی افزود: فال‌گوش ایستادن، به خصوص در میان جوانان و نوجوانان، به عنوان یک سرگرمی و تفریح شناخته می‌شود، آنها با دقت به صحبت‌های دیگران گوش می‌دهند و سعی می‌کنند تا از آنچه می‌شنوند، نتایجی برای آینده بگیرند.

روشندل اظهار کرد: در این روز، بسیاری از جوانان به دنبال نغمه‌ها و گفتگوهای جذاب می‌گردند و با توجه به آنچه می‌شنوند، داستان‌ها و افسانه‌های مختلفی خلق می‌کنند. این رسم به نوعی یادآور سنت قصه‌گویی در فرهنگ ایرانی نیز است.

شمع‌افروزی

شمع‌افروزی یکی دیگر از آیین‌های زیبا و معنوی چهارشنبه‌سوری است که در برخی مناطق خراسان رضوی برگزار می‌شود. در این رسم، مردم شمع‌هایی روشن می‌کنند و آن‌ها را در کنار آتش قرار می‌دهند. این عمل به نوعی نماد روشنایی و امید به آینده است. معتقدند شمع‌ها به عنوان نشانه‌ای از نور و روشنی، در این شب تاریک، دل‌های مردم را روشن می‌کنند و به آن‌ها امید می‌دهند.

وی گفت: در خراسان رضوی، شمع‌افروزی به عنوان یک عمل معنوی و نمادین، در کنار آتش‌های بزرگ برگزار می‌شود در واقع خانواده‌ها با روشن کردن شمع‌ها، آرزوهای خود را به آسمان می‌فرستند و از خداوند طلب برکت و سلامتی می‌کنند. این رسم، نه تنها به معنای امید به آینده است، بلکه نشان‌دهنده پیوند عاطفی و معنوی مردم با یکدیگر و با جهان هستی است.

دیگر رسوم و آداب

این پژوهشگر فرهنگ بومی در خراسان رضوی ادامه داد: علاوه بر آیین‌های اصلی چهارشنبه‌سوری، در خراسان رضوی، رسوم و آداب دیگری نیز وجود دارد که به غنای این جشن می‌افزاید. به عنوان مثال، در برخی مناطق، مردم با پوشیدن لباس‌های سنتی و محلی، به جشن و شادی می‌پردازند. این لباس‌ها معمولاً رنگارنگ و زیبا هستند و نمادی از هویت فرهنگی مردم این دیار به شمار می‌روند.

وی گفت: همچنین، در برخی از محله‌ها، مراسم نواختن ساز و دهل و برگزاری رقص‌های محلی نیز به عنوان بخشی از جشن چهارشنبه‌سوری رواج دارد.

روشندل بیان کرد: آیین‌ها و رسم‌های چهارشنبه‌سوری در خراسان رضوی، نه تنها یک جشن محلی، بلکه نمایانگر فرهنگ، تاریخ و هویت اجتماعی مردم این دیار است.

وی با اشاره به اینکه این جشن با آتش‌افروزی، قاشق‌زنی، فال‌گوش ایستادن و شمع‌افروزی، پیوندی عمیق با گذشته و آرزوهای آینده برقرار می‌کند، گفت: چهارشنبه‌سوری، فرصتی است برای تجدید روابط اجتماعی، تقویت همبستگی بین خانواده‌ها و دوستان و همچنین یادآوری ارزش‌های فرهنگی و تاریخی که نسل به نسل منتقل شده‌اند.

این پژوهشگر فرهنگ بومی در خراسان رضوی افزود: آیین چهارشنبه‌سوری در خراسان رضوی علاوه بر جنبه‌های شادی‌آور، تأثیرات فرهنگی و اجتماعی قابل توجهی نیز دارد. این جشن به عنوان یک فرصت برای تقویت روابط خانوادگی و اجتماعی عمل می‌کند. در واقع، چهارشنبه‌سوری موجب می‌شود که افراد با یکدیگر در تعامل بیشتری قرار بگیرند و از این طریق، پیوندهای اجتماعی خود را تقویت کنند.

وی گفت: علاوه بر این، این جشن می‌تواند به عنوان یک وسیله آموزشی برای نسل‌های جدید مورد استفاده قرار گیرد، با توجه به اینکه بسیاری از آیین‌ها و رسوم چهارشنبه‌سوری ریشه در فرهنگ و تاریخ ایران دارند، آموزش این رسوم به جوانان می‌تواند به حفظ هویت فرهنگی و ملی آن‌ها کمک کند.

چهارشنبه‌سوری در خراسان رضوی به عنوان یک جشن ملی و محلی، فرصتی برای بازنگری در ارزش‌های فرهنگی و اجتماعی مردم است. این جشن نشان ‌دهنده قدرت همبستگی و اتحاد در میان مردم است و به آن‌ها یادآوری می‌کند که با وجود چالش‌ها و سختی‌ها، همیشه امید و شادی در زندگی وجود دارد.

انتهای پیام