حسن اکبری، به مناسبت روز ملی «ذخایر ژنتیکی و زیستی»، در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: موضوع حفاظت ذخایر ژنتیکی و بهره‌برداری درست از آنها، موضوع بسیار مهمی است که در بسیاری از کشورها از سال‌ها قبل مورد توجه قرار گرفته و در کشورمان نیز حدود یک دهه از نامگذاری ۱۵ فروردین به عنوان روز ملی ذخایر ژنتیکی و زیستی می‌گذرد.
وی با تاکید بر این که بخش عمده‌ای از امنیت غذایی هر کشوری وابسته به تنوع ژنتیکی آن کشور است، افزود: بسیاری از نژادهای پرورشی یا تولیدی مورد استفاده در بخش کشاورزی یا دامپروری‌ها در واقع منشأ طبیعی و وحشی دارند و در یک بازه زمانی و مکانی خاصی از ذخایر ژنی برداشت شده‌اند.
اکبری منشأ بسیاری از داروهایی که امروزه در دنیا تولید می‌شود را گیاهان دارویی دانست و خاطرنشان کرد: تنوع زیستی نه تنها پشتوانه اصلی امنیت غذایی بلکه از عوامل حائز اهمیت در توسعه و رشد بسیاری از کشورهاست و به همین دلیل نیز بسیاری از کشورها از سده‌ها قبل با اهتمام به این موضوع، شناسایی منابع و تنوع زیستی و ذخایر ژنی کشورشان و حتی سایر کشورها را در دستور کار خود قرار داده‌اند.
وی با اشاره به ایجاد بانک‌های ژنی و ذخیره سازی ذخایر ژنی توسط بسیاری از کشورها از دهه‌های گذشته، گفت: برخی از این کشورها حتی اقدام به جمع آوری و ذخیره سازی نمونه‌های ژنیک دارای ارزش حفاظتی ویژه از سایر کشورها کرده‌اند.
مدیر کل محیط زیست استان با اشاره به توجه ویژه برخی از کشورها به حفاظت از ذخایر ژنتیکی و زیستی حتی در راستای حفاظت گونه‌های در خطر انقراض‌شان، تصریح کرد: غالباً علت توجه ویژه کشورها مخصوصاً کشورهای توسعه‌یافته به مسئله ذخایر ژنتیکی و زیستی این بوده که غالباً از طریق ذخایر ژنتیکی می‌توانند توانایی خود در مقابله با تهدیدات زیستی را افزایش دهند.
وی در این باره اضافه کرد: در همین راستا نیز کشورهایی که تنوع زیستی ارزشمندتری داشته و از ذخایر ژنی متنوع‌تری برخوردار باشند، در هنگام وقوع حوادث و آسیب‌های آینده از جایگاه بهتری بهره‌مند خواهند بود و زمینه پیشرفت آنها بهتر از سایر کشورها فراهم خواهد شد.
به گفته این فعال زیست محیطی، از طرفی کشورهایی مانند ایران که تنوع زیستی بالاتری دارند با تهدیدهای بیشتری مواجه هستند و انواع توسعه‌ای که در این قبیل کشورها اتفاق می‌افتد، تهدیدهایی را روبه‌روی مسئله حفظ ذخایر ژنتیکی ایجاد می‌کند.
اکبری با بیان این که کشور ایران از نظر تنوع گیاهی و همین طور تنوع جانوری و حضور گونه‌های اندمیک انحصاری و همین‌طور پراکنش مناسب گونه‌های بومی دارای جایگاه ویژه‌ای در دنیاست، افزود: متأسفانه یکی از تهدیدات خاص مربوط به کشور ما مدیریت دستگاه‌های مختلف با نگاه‌های متفاوت به موضوع حفاظت در زمینه ذخایر ژنتیکی و منابع زیستی کشور است.
وی با بیان این که بعضاً همین تفاوت نگاه‌ها باعث ایجاد چالش‌هایی بین دستگاه‌ها برای حفاظت و گاه صرف انرژی برای خنثی کردن فعالیت‌های همدیگر می‌شود، در این باره ابراز کرد: امروز پوشش گیاهی و جنگل‌ها که از ذخایر ارزشمند زیستی کشورمان هستند در یک دستگاه مدیریت می‌شوند و منابع حیات وحش و جانوری ما در دستگاه دیگر و از طرف دیگر بسیاری از پارامترهایی که به شدت روی بقاء تنوع زیستی تاثیرگذار است مانند موضوع آب نیز در یک دستگاه دیگر مدیریت می‌شود و همین تنوع مدیریت منابع زیستی در دستگاه‌های مختلف به‌خودی‌خود آسیب‌هایی را ایجاد می‌کند.
مدیر کل محیط زیست استان متذکر شد: البته برخی اتفاقات در دنیای امروز نیز تهدیداتی جدی را برای تنوع زیستی ایجاد کرده که یکی از مهمترین آنها تغییرات اقلیمی است که در سطح کلان، تهدیداتی جدی برای منابع زیستی بسیاری از کشورها ایجاد کرده و طبیعتاً کشورهایی مثل کشور ما که بخش عمده‌ای از زیستگاهها و رویشگاه‌های آن خشک هستند و در حقیقت میزان بارندگی و تبخیر آنها در آستانه تحمل محیط هست، آسیب بیشتری از این بابت می‌ببینند.
وی در ادامه یادآور شد: البته تخریب زیستگاهها یا تبدیل زیستگاهها و رویشگاه‌ها یا ساده‌سازی آنها و تکه‌تکه شدن زیستگاهها و تغییر کاربری‌های گسترده نیز آسیب جدی به منابع زیستی می‌زند.
وی با بیان این که آسیب‌ها همزمان با توسعه اتفاق افتاده و در آینده می‌تواند تهدیدهایی جدی را برای جامعه ایجاد کند، افزود: بعضاً برداشت بی رویه از منابع زیستی از جمله در قالب‌هایی مانند چرای بی‌رویه یا بعضاً شکار غیرمجاز یا سایر انواع برداشت‌هایی که از طبیعت اتفاق می‌افتد هم به ذخایر ژنی ما آسیب وارد می‌کند.
اکبری به مسئله آلودگی اکوسیستمهای طبیعی نیز اشاره و اظهار کرد: به طور کلی آلودگی محیط‌زیست موجب آسیب به بسیاری از چرخه‌های طبیعی حیات می‌شود و مخصوصاً جانوران و گونه‌های اندمیک را به شدت تحت تأثیر قرار می‌دهد.
این مسئول محیط زیست در استان یزد در ادامه منشاء اصلی یا به تعبیری علت‌اصلی تمام این تهدیدات را ضعف دانش و آگاهی عمومی به ویژه آگاهی محیط‌زیستی تصمیم‌سازان توسعه ذکر کرد و گفت: متاسفانه علی‌رغم تاکیدات در خصوص اهمیت حفظ ذخایر ژنی کشور و همین‌طور توجه ویژه به این موضوع در سیاست‌های کلی ابلاغی در حوزه محیط‌زیست و منابع طبیعی، اهمیت ناچیزی به موضوع ذخایر ژنی و حفاظت تنوع زیستی در بین بسیاری از مردم و تصمیم‌سازان توسعه کشورمان وجود دارد و این مسئله همچنان بیشتر در سطح شعار و نگاه سطحی باقیمانده است و نگاه تخصصی دستگاه های متولی حفاظت ذخائر ژنتیکی کمتر مورد توجه قرار می گیرد.
وی تاکید کرد: ایجاد عزم و اراده ملی بویژه توجه خاص معلمان و خانواده‌ها برای انتقال کامل مفاهیم حفاظت از تنوع زیستی و ذخایر ژنی به نسل جدید، بهترین گزینه و مهمترین عامل جهت بقا و حفاظت مناسب از این ذخایر محسوب می‌شود.
اکبری خاطرنشان کرد: مسایل محیط‌زیست به‌ویژه طبیعت و تنوع زیستی و موضوع حفاظت ذخایر ژنتیکی، در عین این که بسیار ساده به‌نظر می‌رسد اما بسیار پیچیده است و کوچک‌ترین دستکاری‌ها در طبیعت که به نظر اثری ندارد یا اثر آن قابل جبران هست، می‌تواند اثرات بلندمدت و غیرقابل جبرانی داشته باشد.
وی با بیان این که متاسفانه اثرات تجمعی دست‌کاری‌های متعدد در طبیعت موجب ایجاد به‌هم‌ریختگی در طبیعت می‌شود و به تدریج ذخایر ژنتیکی ما را به سمت نابودی خواهد برد، اظهار کرد: هر چقدر آگاهی و دانش محیط‌زیستی مردم، مسئولان و به‌ویژه نسل جدید را افزایش دهیم، در واقع سرمایه‌گذاری مناسبی را در زمینه حفاظت مناسب از ذخایر ژنی و زیستی کشور خواهیم داشت.
مدیر کل محیط زیست استان در پایان نیز با اشاره به اهتمام به فرهنگ‌سازی درست و استفاده از ظرفیت معلمان برای پایه‌ریزی نظام درست فرهنگ محیط‌زیستی در بین دانش‌آموزان به عنوان نسل آینده‌ساز در استان یزد، ابراز امیدواری کرد: همزمان با ارتقاء آگاهی‌های عمومی این قشر، بتوانیم نسلی را پرورش دهیم که مفاهیم تنوع زیستی را به خوبی درک کرده باشد و ضمن رعایت تمام اصول و مبانی حفظ محیط‌زیست، از آسیب به ذخایر ژنتیکی کشور جلوگیری کند و در زمینه احیاء و ذخیره سازی آنها در بانک‌های ژن و همین‌طور بهره‌برداری درست و منطقی از آنها اهتمام لازم را داشته باشند.
انتهای پیام
نظرات