سید مهدیه موسوی به مناسبت روز هنر انقلاب اسلامی در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: هنر و معماری دو رشته مکمل هم هستند، معماری با استفاده از عناصر بصری و فضایی، می‌تواند احساسات و تجربیات انسانی را به شکلی عمیق‌تر از هنرهای دیگر منتقل کند. این تعامل دوسویه، جایی که هنر بر معماری تأثیر می‌گذارد و بالعکس، به خلق فضایی زیبا و در عین حال عملکردی کمک می‌کند.

وی افزود: معماری در ادوار مختلف تحت تأثیر هنر بوده و به همین خاطر معماران شاخص و نامداری چون  فرانک لوید رایت، معماری را به مثابه بوم برای خلق آثار هنری می‌داند و باید گفت که هنر در معماری اسلامی یک جایگاه ویژه‌ای به معماری ایرانی داده است.

این کارشناس معماری اسلامی بیان کرد: یکی از شاخص‌های معماری اسلامی استفاده از نقاشی، تزئینات و کاشی‌کاری با نقوش اسلیمی است ضمن اینکه تزئینات در معماری، ابزاری برای بیان مفاهیم و ایده‌ها است.

وی گفت: میل به نمایش زیبایی و شکوه در معماری اسلامی سبب شده که آثار فاخر معماری ایرانی خلق شود که نمونه‌های آن را در ابنیه‌های تاریخی میراث‌فرهنگی همچون تخت جمشید می‌بینیم. نقش‌برجسته‌ها و مجسمه‌های مجموعه تخت‌جمشید ضمن نمایش اعتقادات معنوی و آسمانی، از چنان دقت و زیبایی برخوردارند که گویی با ابزارهای جواهرسازی تراش‌خورده‌اند. هنرمندان ساسانی در منقوش ظروف و وسایل تزئینی و گچ‌بری‌ها در معماری در تاریخ هنر جهان، جای مهمی را برای خود بازکرده‌اند.

اهمیت تزئین در معماری اسلامی

موسوی در ادامه خاطرنشان کرد: تزئین در معماری اسلامی ساختمان را همچون پوششی در برمی‌گیرد. عناصر تزئین بیشتر شامل خوشنویسی، نقوش هندسی، گیاهی، نور و آب بود. در معماری اسلامی ازآنجایی‌که هنر و عناصر تزئینی در خدمت اعتقادات بود، در نوعی خاص از بنا به‌کار نمی‌رفت؛ بلکه برای تمامی بناها و اشیا به کار گرفته می‌شد.

کارشناس ارشد معماری اسلامی گفت: این تزئینات در معماری ایرانی از چندین اصل بنیادی پیروی می‌کرد که نخستین آن، اصل بی‌زمانی و بی‌مکانی نقوش بود یعنی نقوش به‌کاررفته در تزئینات هنری متعلق به دوره یا زمان خاص و یا فقط به‌کار رفته در مکان یا هنر خاصی نبود.

وی ادامه داد: به‌عنوان مثال همان نقشی که در اصفهان و در دوره‌ صفوی به‌کارگیری شده بود، در منطقه دیگر از کشور نیز به کار گرفته می‌شد. ویژگی دیگر نقوش این است که تزئین اسلامی دارای نظم و قاعده است به‌گونه‌ای که با وجود پیچیدگی بعضی از نقش‌ها، حتی اگر جزئیات، طرح‌ها قابل تشخیص نباشد، استخوان‌بندی و چارچوب آن‌ها مشخص است.

موسوی تصریح کرد: عناصر تزئین در معماری ایرانی یک نقش محوری و یکی از عوامل عمده وفاق در انواع مختلف هنرها است. به عنوان مثال خوشنویسی، مقدس‌ترین هنرها در اسلام است. نمای زیگورات چغازنبیل در شهر تاریخی شوش دارای نوشته‌هایی است که به گفته تاریخ نگاران آن نوشته‌ها دعا و نیایش به درگاه خدایان بوده است.

مقدس‌ترین هنرها در اسلام

وی ادامه داد: در اسلام هنر خطاطی و خوشنویسی در میان سایر هنرهای تجسمی از آنجایی‌که بیشتر جهت نوشتن آیات قرآن به‌ کار رفته، مقدس‌ترین هنرها است. اغلب انواع خطوطی که در کتیبه‌ها به کار رفته است، کوفی، نسخ، نستعلیق و یا ثلث است با این نکته که خوشنویسی در هنر اسلامی و ایرانی پیوندی نزدیک با هندسه، تناسبات و روابط ریاضیات داشته و تناسب حروف و میزان خم و پیچ آن‌ها دارای نظمی خاص است.

این کارشناس معماری اسلامی تصریح کرد: یکی از رایج‌ترین نقوش هندسی در معماری اسلامی، ستاره است که تنوع بی‌شماری دارد و شش، هشت تا شانزده پر را در برمی‌گیرد و در هر ماده، اندازه و نوع از شیشه‌ پنجره‌های ارسی گرفته تا قاب‌های کاشی و سقف آینه‌کاری مورد استفاده قرار گرفته است. نقوش هندسی در هنر و معماری ایرانی بیان‌کننده‌ اصول بصری تکرار، قرینگی و زایش است.

موسوی در پایان گفت: یکی دیگر از عناصری که معرف معماری اسلامی و ایرانی است، نور است. نور در معماری اسلامی علاوه بر بعد مذهبی، باعث مشخص‌تر شدن عناصر تزئین می‌شود. عناصر تزئینی در معماری اسلامی به‌گونه‌ای طراحی و اجرا شده‌اند که با سطوح براق و درخشنده باعث انعکاس نور در فضا شوند، همان‌گونه که از تجزیه نور، رنگ‌های مختلف رنگین‌ کمان حاصل می‌شود، در نتیجه ورود نور در فضا نیز رنگ‌های مختلف دیده می‌شود و این را می‌توان در پنجره‌های اکثر بناهای میراثی دید، به عنوان مثال حسینیه امینی‌ها نمونه بارز این موضوع است.

انتهای پیام