علیرضا مقری فریز، در گفت و گو با ایسنا گفت: ذخایر ژنتیکی به‌عنوان پشتوانه‌ای بی‌نظیر برای توسعه کشاورزی پایدار، نقش حیاتی در تأمین امنیت غذایی، افزایش مقاومت محصولات در برابر آفات، بیماری‌ها و تنش‌های محیطی (مثل خشکسالی یا شوری) دارند.

وی افزود: در استان خراسان جنوبی که با اقلیم خشک و نیمه‌خشک روبه‌روست، بهره‌برداری از گونه‌های مقاوم بومی مانند انواع گندم بومی، عناب، زرشک، زیره و گیاهان دارویی، می‌تواند هم بهره‌وری را افزایش دهد و هم منابع را پایدار نگه دارد.

مقری ادامه داد: مرکز تحقیقات خراسان جنوبی از طریق ثبت ارقام بومی مانند پنبه بومی مله، جمع‌آوری و مستندسازی نمونه‌های گیاهی بومی استان؛ احداث باغ‌های مادری برای درختان مقاوم مانند عناب و زرشک؛ همکاری با بانک ژن ملی برای نگهداری بذور بومی؛ و اجرای پروژه‌های میدانی برای شناسایی گونه‌های در حال انقراض یا در معرض تهدید، در حال حفاظت از تنوع زیستی منطقه است.

وی در پاسخ به اینکه آیا برنامه‌ای برای ترویج کشت گیاهان بومی دارید، گفت: این مرکز در قالب پروژه‌های تحقیقاتی و آموزشی، ارقام بومی و سازگار با اقلیم منطقه را به کشاورزان معرفی می‌کند، به‌عنوان مثال، ثبت رقم بومی محلی پنبه ملی در فهرست ارقام گیاهی ایران که به استناد نتایج گزارش پروژه مشترک تحقیقاتی ارزیابی تمایز یکنواختی و پایداری (DUS) در دو سال زراعی 1399 و 1400 با مشارکت موسسه ثبت و گواهی بذر و نهال و مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان جنوبی انجام گرفت و با احراز شرایط به عنوان رقم بومی و با مالکیت جمهوری اسلامی ایران در فهرست ملی ارقام گیاهی ایران ثبت شد.

مقری ادامه داد: طرح توسعه کشت گل محمدی در مناطق کوهپایه‌ای؛ معرفی و ترویج کشت زیره سبز، اسطوخودوس، زعفران و آویشن که با شرایط اقلیمی منطقه سازگارند؛ در دستور کار بوده است.

وی اظهار کرد: تنوع ژنتیکی مانند یک سپر در برابر تغییرات ناگهانی اقلیمی عمل می‌کند. در خراسان جنوبی، استفاده از ارقام مقاوم به خشکی و گرما، راهکار کلیدی مقابله با تغییر اقلیم است، همچنین، اجرای پروژه‌های اصلاح نژادی برای تولید ارقام کم‌مصرف و مقاوم به آفات، به‌صورت مستمر در مرکز انجام می‌شود.

وی درخصوص چالش‌های موجود در حفظ ذخایر ژنتیکی نیز افزود: تغییر کاربری اراضی کشاورزی؛ تخریب مراتع و منابع طبیعی؛ کشت یکنواخت و وابستگی به ارقام تجاری؛ و ضعف در مشارکت جوامع محلی در حفاظت از منابع، از چالش‌های جدی هستند که نیاز به رویکردهای بین‌بخشی و مشارکتی دارند.

رییس مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان جنوبی گفت: مرکز با آموزش کشاورزان در قالب برنامه‌های انتقال یافته‌ها و روز مزرعه و برگزاری دوره‌های آموزشی، کشاورزان را با فواید ارقام بومی، نحوه کشت اصولی، و نگهداری بذور محلی آشنا می‌کند.

مقری اظهار کرد: پژوهشگران با حضور در مزارع و باغات کشاورزان آخرین دستاوردهای تحقیقاتی خویش را در اختیار کشاورزان قرار می‌دهند.

وی درخصوص ترویج فرهنگ استفاده از محصولات بومی نیز گفت: با همکاری با رسانه‌های محلی، برگزاری جشنواره‌های کشاورزی و نمایشگاه‌های منطقه‌ای، و معرفی خواص درمانی و اقتصادی گیاهان بومی می‌توان ذائقه و سبد مصرف خانوار را به سمت مصرف محصولات محلی سوق داد و مردم را با اهمیت حفظ اصالت گونه‌های بومی آشنا کرد.

رییس مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان جنوبی درخصوص برنامه تحقیق و توسعه ذخایر ژنتیکی نیز اظهار کرد: پروژه‌های متعددی در زمینه شناسایی منابع ژنتیکی بومی (پنبه، زرشک، عناب، گل محمدی)؛ بررسی و انتخاب ارقام مقاوم برای اصلاح نژادی؛ و تدوین اطلس ژنتیکی گیاهان دارویی استان در حال اجرا است.

مقری با اشاره به تأثیر نهاده‌های شیمیایی بر ذخایر ژنتیکی، یادآور شد: مصرف بی‌رویه کودها و سموم شیمیایی، سبب آسیب به میکروارگانیسم‌های مفید خاک، کاهش کیفیت ژنوتیپ‌های بومی، و انقراض گونه‌های حساس می‌شود. این مرکز بر ترویج کشاورزی پایدار و مدیریت تلفیقی آفات تأکید دارد.

انتهای پیام