همزمان با نخستین روز از بهاری‌ترین ماه سال، با همراهی گروهی از خبرنگاران و روزنامه‌نگاران به مناسبت «روز جهانی بناها و محوطه‌های تاریخی» راهی ماسوله شدیم تا از ماسوله و سایت «کهنه‌ماسوله» - یکی از مهم‌ترین آثار تاریخی کشور - بازدید کنیم. بافت تاریخی و پلکانی شهر تاریخی ماسوله که همواره میزبان گردشگران داخلی و خارجی در طول سال است، امروز با جولان ابرهای پنبه‌ای در آسمان نیلگون، طراوت درختان هیرکانی و نغمه پرندگانش جلوه زیباتری یافته بود.
هدف این کاروان رسانه‌ای بازدید از سایت تاریخی کهنه‌ماسوله بود؛ پس از توقفی کوتاه در این شهر پلکانی، با پیمودن جاده پر پیچ خاکی و کوهستانی هشت‌کیلومتری و یک ساعته، به سایت کهنه‌ماسوله رسیدیم. برف بهاری روی قله‌های اطراف، گل پامچال و بنفشه، عطر گیاهان دارویی، بوته‌های سبز گلپر و گل‌گاوزبان از دیگر جلوه‌های طبیعت بکر کهنه‌ماسوله بود.
محوطه تاریخی کهنه‌ماسوله که قدمت آن به قرن چهارم و پنجم هجری قمری می‌رسد، ۲۵ اسفند ۱۳۸۰ در فهرست آثار ملی ثبت شده است. این محوطه باستانی در ارتفاع تقریبی هزار و ۸۷۰ متری از سطح آب‌های آزاد در شمال غرب شهر تاریخی ماسوله و ارتفاعات کوه‌های ماسوله‌داغ واقع شده که در مسیر ارتباطی استان‌های زنجان، اردبیل و ییلاقات ماسال قرار دارد. همچنین بین قله‌های شاه‌معلم (بلندترین قله گیلان)، توریشم و کله‌قندی محصور است و در جوار ییلاقات شیردره، بیل‌گاه، بهارَمندن، چاک‌ژیل و خلیل دشت قرار دارد.
ولی جهانی، مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی گیلان در جمع خبرنگاران اظهار کرد: کاوش‌های باستانی کهنه ماسوله از دهه ۷۰ آغاز شده و تاکنون حدود هفت فصل کاوش‌های باستانی در این سایت تاریخی انجام گرفته است.
وی افزود: بعد از سال ۱۴۰۰ یک فصل کاوش مهم در اطراف کهنه ماسوله در منطقه سیاه‌پَسه انجام گرفت که در نتیجه این کاوش‌ها بقایایی سفالی از بلوک‌های ساختمانی و کارگاهی، کوره‌های ذوب آهن کشف شد که نشان داد مرکز تولید آهن با معادن آهن بوده است.
مدیرکل میراث فرهنگی گیلان گفت: قبل از این کاوش مستنداتی مربوط به معادن آهن و کوره‌های آهنگری و نحوه زنده مردم در نواحی اطراف کهنه ماسوله نداشتیم؛ در سال ۱۴۰۲ طی کاوش‌های باستان شناسی در خصوص سایت کهنه ماسوله و اطراف ماسوله مقرر شد مستنداتی کشف شدند.
جهانی بیان کرد: اکنون مقرر شده در خرداد ماه امسال، هیئت چینی هم وارد گیلان شود تا برای انجام کاوش‌های باستان‌شناسی کمک کنند و سرپرست این هیئت باستان‌شناسان وزارت میراث فرهنگی هستند.
وی ادامه داد: فرآیند پرونده ثبت جهانی ماسوله تغییر پیدا کرده چون قبلاً که پرونده برای ارزیابی ارسال شده بود، گفته بودیم «کهنه‌ماسوله مرکز تولید آهن بوده و آهن را از اینجا برای تولید به شهر فعلی ماسوله می‌بردند، از طرفی افرادی که شهر ماسوله فعلی را ساختند، کار با صخره را بلد بودند» اما مستندات کافی ارائه نشده بود، اما الان مستندات بیشتر شده و کوره‌های آهنگری و تأسیسات آبرسانی به کوره‌ها کشف شده؛ به همین دلیل قرار است سه هیئت باستان‌شناسی در یکی از مناطق اطراف کهنه‌ماسوله کاوش‌های تکمیلی را انجام دهند.
مدیرکل میراث فرهنگی بیان کرد: دو هیئت دیگر هم در حال گرفتن مجوز برای انجام کاوشند و ان‌شاءالله با انجام کاوش‌های باستان‌شناسی جدید و ورود هیئت چینی و کارشناسان ایکوموس که شهریور به استان سفر می‌کنند، بتوانیم فرآیند تکمیل پرونده ثبت جهانی ماسوله را نهایی کنیم.
به گزارش ایسنا، اجلاس سالانه کمیته میراث جهانی یونسکو با حضور ۲۱ کشور عضو کنوانسیون میراث جهانی شهریورماه سال ۱۴۰۲ در ریاض عربستان با هدف بررسی آثار تاریخی و فرهنگی کاندیدا، برای ثبت جهانی برگزار شد که «منظر فرهنگی ماسوله» با مخالفت ایکوموس، رأی یونسکو را برای ثبت جهانی نگرفت و برگشت خورد و فرصت دیگری به ایران داده شد تا پس از رفع نواقص، این پرونده بازبینی شود.
سایت کهنه‌ماسوله، با تاریخ باستانی‌اش، اکنون بعنوان یک میراث ملی ثبت شده، جایی است که رازهای تاریخ در دل کوه‌های سر به فلک کشیده و جاده‌های پر پیچ‌وخم نهفته است. کاوش‌های باستان‌شناسی که از دهه ۷۰ آغاز شده، همچنان ادامه دارد و با کشف مستندات جدید، امید به ثبت جهانی این اثر تاریخی همچنان زنده است.
اگرچه پیش از این پرونده ثبت جهانی ماسوله به دلیل نواقص مستنداتی بازگشت خورد، اما اکنون با پیشرفت‌های جدید و کشفیات ارزشمند، امیدها برای ثبت جهانی این اثر تاریخی افزایش یافته است. کارشناسان و هیئت‌های باستان‌شناسی در تلاشند تا این پرونده را تکمیل کنند و در نهایت به ثبت جهانی برسانند؛ این تلاش‌های بی‌وقفه نویدبخش روزهایی است که ماسوله و کهنه‌ماسوله بعنوان یک میراث ارزشمند جهانی شناخته شوند و برای نسل‌های آینده، تاریخ و فرهنگ غنی این سرزمین حفظ شود، همه همچنان با امید و پشتکار، برای ثبت جهانی این جواهر تاریخی در تلاشند.
انتهای پیام
نظرات