به گزارش ایسنا، به نقل از مرکز رسانه و روابط عمومی شورای عالی انقلاب فرهنگی، حجت‌الاسلام و المسلمین عبدالحسین خسروپناه، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی، در این جلسه به بررسی گزارش ارائه‌شده توسط رئیس شورای تحول و ارتقای علوم انسانی، دکتر سعیدرضا عاملی، پرداخت.
وی ضمن تشکر از تلاش‌ها و تعامل نظام‌مند دکتر عاملی با جمع نخبگان کشور، بر لزوم تدوین برنامه‌ای دقیق و عملیاتی با ارقام و اهداف مشخص تأکید کرد.
اهمیت برنامه‌ریزی دقیق و کمی
خسروپناه اظهار داشت: گزارش ارائه‌شده توسط دکتر عاملی، در واقع پیش‌نویسی است که باید به‌صورت دقیق‌تر و با اعداد و ارقام مشخص تکمیل شود. این برنامه که برای سال ۱۴۰۴ تدوین شده است، شامل سه محور اصلی است و اجرای آن نیازمند زمان و منابع قابل‌توجهی است.
وی افزود: برای اینکه برنامه معنای واقعی خود را داشته باشد، باید جزئیات آن به‌وضوح مشخص شود. به‌عنوان مثال، باید مشخص شود کدام بخش از برنامه در دبیرخانه شورای تحول اجرا خواهد شد و کدام بخش به دستگاه‌های دیگر واگذار می‌شود. همچنین باید درصد پیشرفت هر یک از اهداف و فعالیت‌ها مشخص شود.
اولویت‌بندی فعالیت‌ها و تقسیم وظایف
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی به اهمیت اولویت‌بندی فعالیت‌ها اشاره کرد و گفت: برخی از اهداف نیازمند توجه و وقت بیشتری هستند. به‌عنوان مثال، در حوزه بازنگری رشته‌ها، باید مشخص شود کدام رشته‌ها در اولویت هستند و چه مقدار از منابع باید به آنها اختصاص داده شود. همچنین در بحث گفتمان‌سازی، باید اقدامات عملیاتی مشخص شود.
وی ادامه داد: در مورد رشته‌های تحصیلی، باید مشخص شود کدام رشته‌ها باید جاری شوند و سرفصل دروس آنها به‌روزرسانی شود. این فرآیند نیازمند هماهنگی دقیق بین دبیرخانه شورا و دستگاه‌های ذی‌ربط است.
گفتمان‌سازی و معرفی علوم انسانی اسلامی
یکی از اولویت‌های مهمی که خسروپناه به آن اشاره کرد، موضوع گفتمان‌سازی و معرفی علوم انسانی اسلامی بود. وی گفت: ما در حال حاضر با چالش‌هایی در حوزه گفتمان‌سازی مواجه هستیم. برخی افراد به بحث علوم انسانی اسلامی حاشیه می‌زنند و این نیازمند اقدامات جدی برای تقویت این گفتمان است.
وی پیشنهاد داد: به‌عنوان مثال، می‌توانیم در دانشگاه‌هایی مانند دانشگاه تهران و دانشگاه علامه طباطبایی، نمایشگاه‌هایی برگزار کنیم و آثار و رساله‌های منتشرشده در حوزه علوم انسانی اسلامی را به نمایش بگذاریم. این کار می‌تواند نقش مهمی در تقویت گفتمان علوم انسانی اسلامی داشته باشد.
کارآمدی علوم انسانی و حل مشکلات کشور
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی به کارآمدی علوم انسانی و نقش آن در حل مشکلات کشور اشاره کرد و گفت: متاسفانه برخی از دانشجویان و حتی اساتید به کارآمدی علوم انسانی توجه ندارند و فکر می‌کنند این رشته‌ها تنها به نظریه‌پردازی محدود می‌شوند. در حالی که علوم انسانی می‌توانند در حل معضلات اجتماعی و اقتصادی کشور نقش مؤثری ایفا کنند.
وی افزود: می‌توانیم با برگزاری نشست‌های تخصصی در دانشگاه‌های مختلف، به‌ویژه دانشگاه علامه طباطبایی و دانشگاه تهران، به این موضوع بپردازیم. این نشست‌ها می‌توانند به تبیین نقش علوم انسانی در حل مشکلات کشور کمک کنند.
نقش هنر در حل معضلات اجتماعی
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی به نقش هنر در حل معضلات اجتماعی اشاره کرد و گفت: هنر می‌تواند به‌عنوان ابزاری قدرتمند در حل مسائل اجتماعی عمل کند. ما باید به این موضوع توجه ویژه‌ای داشته باشیم و برنامه‌هایی را برای تقویت این نقش طراحی کنیم.
مطالعات آمایشی و ماموریت‌گرایی علوم انسانی
یکی دیگر از دغدغه‌های استاد خسروپناه، موضوع مطالعات آمایشی و ماموریت‌گرایی علوم انسانی بود. وی گفت: متاسفانه تنها ۲۸ درصد از فارغ‌التحصیلان حوزه علوم اجتماعی و هنر، شغل مشخصی دارند. ما هدف‌گذاری کرده‌ایم که این عدد به ۷۰ درصد برسد. برای تحقق این هدف، باید اصلاحاتی در نظام آموزش عالی انجام دهیم و یک تطبیق صحیح بین آموزش دانشگاهی و بازار کار ایجاد کنیم.
دبیر شورای عالی انقلاب به چالش‌های مالی که در اجرای برنامه‌ها وجود دارد اشاره کرد و گفت: بسیاری از دستگاه‌ها، از جمله صدا و سیما، برای اجرای برنامه‌ها به منابع مالی نیاز دارند. متاسفانه منابع مالی موجود با حجم کاری که در شورای عالی انقلاب فرهنگی انجام می‌شود، تناسب ندارد. با این حال، ما در حال همکاری با دوستان هستیم تا بتوانیم این چالش‌ها را مدیریت کنیم.
در پایان، وی از دکتر عاملی و تیم شورای تحول تشکر کرد و خاطرنشان کرد: اگر بتوانیم اهداف و اولویت‌های ذکرشده را به‌صورت دقیق و عملیاتی دنبال کنیم، می‌توانیم گام‌های بزرگی در جهت ارتقای علوم انسانی، اجتماعی و هنر برداریم. این کار نیازمند همکاری و مشارکت تمامی ذی‌نفعان است.
بازنگری در رشته‌های تحصیلی، تدوین آیین‌نامه ارتقا و سند نقشه جامع علمی از دستاوردهای کلیدی سال گذشته
دکتر سعیدرضا عاملی، رئیس شورای تحول و ارتقای علوم انسانی، در این جلسه به بررسی عملکرد سال گذشته و ارائه برنامه‌ها و اولویت‌های آینده پرداخت.
وی با اشاره به تحولات جهانی، پیشرفت فناوری و تأثیر آن بر مشاغل و نظام آموزش عالی، ضرورت بازنگری در رشته‌های تحصیلی و تسریع در فرآیندهای تصمیم‌گیری را تأکید کرد.
دکتر عاملی با بیان اینکه فرآیند تصویب و بازنگری رشته‌ها در گذشته به‌طور متوسط دو سال به طول می‌انجامید، اظهار داشت: در سال گذشته با اجرای سیاست‌های نوین، این فرآیند تسریع شد و در عین حال کیفیت کار تخصصی نیز حفظ شد.
وی افزود: توانستیم از مجموع ۸۹ رشته و گرایش مصوب، ۸۳ مورد را به معاونت آموزشی وزارت علوم ابلاغ کنیم که این رقم یک رکورد مثبت است.
عاملی به نقش کارگروه‌های تخصصی در این فرآیند اشاره کرد و گفت: برای مثال، در کارگروه تعلیم و تربیت، ۴ تا ۵ رشته جدید ایجاد و ابلاغ شد. همچنین در کارگروه علوم سیاسی، رشته علوم سیاسی با ۹ گرایش مختلف بازنگری شد.
تأثیر فناوری و تحولات شغلی
رئیس شورای تحول و ارتقای علوم انسانی به گزارش منتشرشده توسط مجمع جهانی اقتصاد اشاره کرد و خاطرنشان کرد: بر اساس این گزارش‌ها، ۸۹ میلیون شغل در سطح جهان به دلیل میرایی مشاغل تحت تأثیر قرار گرفته‌اند. همچنین پیش‌بینی شده است که تا سال ۲۰۲۵، حدود ۳۶۰ میلیون شغل جدید تحت تأثیر هوش مصنوعی ایجاد خواهد شد.
وی ادامه داد: در اروپا، ۲۷ درصد و در آمریکا ۳۰ درصد مشاغل در ۵ سال آینده اتوماتیک خواهند شد. این موضوع نشان‌دهنده این است که سامانه‌ها به‌تدریج جای انسان‌ها را در مشاغل مختلف می‌گیرند. ما باید در این شرایط، نظام آموزش عالی کشور را بازنگری کنیم تا بتوانیم به نیازهای آینده پاسخ دهیم.
بومی‌سازی و اسلامی‌سازی رشته‌ها
دکتر عاملی با تأکید بر ضرورت توجه به رویکرد اسلامی در طراحی رشته‌های تحصیلی، اظهار کرد: نیازمندیم که زیست‌بوم اسلامی را در نظام آموزش عالی تأمین کنیم. این امر کار را پیچیده‌تر می‌کند، اما در عین حال ما را به سمت تحقق اهداف جمهوری اسلامی سوق می‌دهد.
وی افزود: برنامه‌های پنج‌ساله توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور در گذشته به عنوان اهداف اصلی مطرح بودند، اما در برنامه هفتم، عنوان پیشرفت جمهوری اسلامی ایران جایگزین توسعه شد. این تغییر نشان‌دهنده توجه به ابعاد ارزشی و معنوی است که باید در کنار پیشرفت مادی مدنظر قرار گیرد.
تدوین آیین‌نامه ارتقای اعضای هیئت علمی
رئیس شورای تحول و ارتقای علوم انسانی مطرح کرد: یکی دیگر از دستاوردهای مهم سال گذشته، تدوین آیین‌نامه ارتقای اعضای هیئت علمی بود که با مشارکت متخصصان داخلی و بین‌المللی صورت گرفت. عاملی در این باره گفت: این آیین‌نامه با توجه به نیازهای کشور و بازنگری در نظام ارزیابی، توانست به یک سند پویا و قابل‌انعطاف تبدیل شود.
وی افزود: در جلسه‌ای که با وزارت علوم برگزار شد، اعلام شد که ۹۹ درصد از این آیین‌نامه مورد پذیرش است و تنها یک درصد نیازمند بازنگری است. این آیین‌نامه اکنون در شرف نهایی‌سازی است و پس از تصویب در ستاد نقشه جامع علمی کشور، به صحن شورای عالی انقلاب فرهنگی ارائه خواهد شد.
اهداف و اولویت‌های سال جاری
دکتر عاملی به اهداف و اولویت‌های شورای تحول در سال ۱۴۰۴ اشاره کرد و گفت: در این سال، چشم‌انداز، اهداف کلان، اولویت‌ها و شاخص‌های حوزه علوم انسانی، علوم اجتماعی و هنر را تدوین کرده‌ایم. این اهداف بر اساس چهار محور اصلی شامل اسلامی‌سازی، بومی‌سازی، کاربردی‌سازی و روزآمدسازی تعریف شده‌اند.
وی افزود: در مجموع، ۹ هدف کلان، ۳۰ گزاره اولویتی و شاخص‌های مرتبط با آنها تدوین شده است که پشتوانه‌ای نزدیک به ۱۵۰۰ صفحه مطالعات و تحقیقات دارد. این اهداف و شاخص‌ها به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که بتوانند به‌صورت کمی و کیفی پیگیری و ارزیابی شوند.
فرآیند تدوین سند نقشه جامع علمی کشور
رئیس شورای به نقش شورای تحول در تدوین فصل علوم انسانی، علوم اجتماعی و هنر در سند نقشه جامع علمی کشور اشاره کرد و گفت: این سند که به‌صورت سه‌فصلی تنظیم شده است، شامل فصل علوم انسانی و اجتماعی، فصل سلامت و پزشکی و فصل سایر علوم است.
وی افزود: در این فرآیند، ضمن توجه به اسناد بالادستی و سیاست‌های کلان ابلاغی توسط رهبری معظم انقلاب، تلاش کردیم تا اهداف کلان و اولویت‌های کشور را به‌صورت دقیق و کمی تعریف کنیم. این سند به‌عنوان یک راهنمای جامع برای حرکت علمی کشور طراحی شده است.
در پایان، دکتر عاملی از اعضای شورا و کارشناسان دعوت کرد تا با ارائه نظرات و پیشنهادات خود، در تکمیل و اجرای این برنامه‌ها مشارکت فعال داشته باشند. وی خاطرنشان کرد: ما امیدواریم تا پایان اردیبهشت ماه، بتوانیم این برنامه‌ها را نهایی کرده و وارد مرحله اجرایی کنیم. این کار نیازمند همکاری و مشارکت تمامی ذی‌نفعان است.
گزارش عملکرد سال ۱۴۰۳ و ارائه برنامه‌های آینده
دکتر هراتی، دبیر شورای تحول و ارتقای علوم انسانی در گزارشی از فعالیت‌های سال گذشته این شورا سخن گفت.
وی با اشاره به سختی‌های سال گذشته که از نظر وی یکی از دشوارترین سال‌های دوران انقلاب اسلامی بود، اظهار داشت: با وجود تغییرات ساختاری و انتقال از ساختار قبلی به ساختار جدید، عملکرد شورا با رویکردی نوین و قابل قبول در سال ۱۴۰۳ ثبت شد.
وی ادامه داد: در این مدت ۱۲ جلسه عمومی و ۵ جلسه تخصصی با مدیران کارگروه‌ها برگزار شد. فعال‌سازی کارگروه‌های تخصصی از جمله دستاوردهای مهم این دوره بود.
دبیر شورای تحول و ارتقای علوم انسانی به بررسی آمار عملکرد کارگروه‌ها پرداخت و گفت: کارگروه علوم سیاسی و فرهنگی-ارتباطات و علوم تاریخی پرتعدادترین جلسات را برگزار کردند. در حوزه مکاتبات نیز کارگروه‌های هنر و معماری و علوم سیاسی بیشترین تعامل را داشتند.
هراتی افزود: از مجموع ۸۳ رشته و گرایش، برنامه‌های تدوینی و تالیفی مربوط به آنها با همکاری کارگروه‌ها به معاونت آموزشی وزارت علوم ابلاغ شد.
وی به برگزاری همایش الگوی اوکراینی اسلامی در فرهنگستان علوم اشاره کرد و از تشکیل کارگروه‌های ماموریت‌محور در حوزه‌های مختلف خبر داد.
دکتر هراتی در پایان به معرفی اولویت‌های سال ۱۴۰۴ پرداخت و اعلام کرد: پس از ارائه گزارش تفصیلی ریاست شورا، به تشریح این اولویت‌ها خواهیم پرداخت.
تدوین برنامه‌های سه‌سطحی برای تحول علوم انسانی، اجتماعی و هنر
دکتر علیزاده، عضو شورای تحول و ارتقای علوم انسانی، در جلسه دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی به ارائه گزارشی از اقدامات سال گذشته و اولویت‌های سال جاری پرداخت. وی با اشاره به بیانات مقام معظم رهبری که علوم انسانی را به هوای تنفسی نخبگان کشور تشبیه کرده‌اند، اهمیت نقش این حوزه را در هدایت جامعه تأکید کرد.
وی افزود: در سال ۱۴۰۳، شورای تحول اقداماتی را در جهت تحقق اهداف کلان انجام داد. از جمله این اقدامات می‌توان به تدوین نظام‌نامه، شکل‌گیری معاونت نظارت و ارزیابی، شبکه‌سازی اساتید، و تدوین سند ملی تحول علوم انسانی، اجتماعی و هنر اشاره کرد.
یکی از مهم‌ترین اقدامات شورای تحول در سال گذشته، راه‌اندازی شبکه فراگیر اساتید (شفا) بود. وی توضیح داد: این شبکه شامل ۱۲۵۰ نفر از اساتید برتر دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی است که به‌عنوان محل مشورت و همفکری شورای تحول عمل می‌کند. اسامی اعضای این شبکه توسط دانشگاه‌های مختلف مانند دانشگاه تهران، دانشگاه علامه طباطبایی، دانشگاه پیام نور و موسسات غیردولتی معرفی شده‌اند.
دکتر علیزاده ادامه داد: پس از تأیید نهایی، این شبکه روی پلتفرمی اختصاصی قرار خواهد گرفت تا اساتید بتوانند در تدوین و اصلاح اسناد شورا مشارکت فعال داشته باشند. این رویکرد نوآورانه باعث می‌شود که اساتید نه تنها در مرحله نهایی، بلکه از ابتدا در تدوین اسناد نقش داشته باشند.
وی گفت: ما معتقدیم که با تقویت ارتباطات بین نهادهای علمی، سیاسی و اقتصادی داخلی و بین‌المللی، می‌توانیم نقش علوم انسانی را در حل مسائل کشور تقویت کنیم.
یکی دیگر از محورهای مهم برنامه‌های شورا، مطالعه آمایش رشته‌های تحصیلی با رویکرد امتداد شغلی است. دکتر علیزاده گفت: این موضوع از دغدغه‌های مقام معظم رهبری در حوزه علوم انسانی است و ما در حال بررسی آن با توجه به نیازهای واقعی جامعه هستیم.
پیشنهاد برگزاری همایش و مستندسازی پیشرفت‌ها
دکتر مصباح، یکی از اعضای شورای تحول و ارتقای علوم انسانی، به اهمیت بازنگری در محورهای برنامه‌ها اشاره کرد و گفت: برنامه‌ها باید بر اساس اهداف کلان و اولویت‌های تدوین‌شده بازنویسی شوند تا جامع‌تر و دقیق‌تر باشند.
وی بر لزوم توجه بیشتر به مبانی اسلامی در علوم انسانی تأکید کرد و افزود: اگر مبانی اسلامی در نظریه‌پردازی و حل مسائل دخالت نشود، خطر آن وجود دارد که دیدگاه‌های سکولار را روزآمد و گسترش دهیم. بنابراین، عنصر مبانی اسلامی باید در محورهای برنامه‌ها به‌طور جدی مدنظر قرار گیرد.
دکتر مصباح همچنین پیشنهاد داد که همایشی برگزار شود تا فراتحلیل و فراترکیبی از آثار مرتبط با بومی‌سازی و اسلامی‌سازی علوم انجام شود. وی گفت: مستندسازی این پیشرفت‌ها نه تنها به دانشجویان و نسل آینده کمک می‌کند، بلکه به ما نیز کمک می‌کند تا متوجه شویم در کجای مسیر هستیم و چه خلأهایی وجود دارد.
فرآیند تدوین و ارزیابی نقشه جامع علمی کشور
دکتر حاجیلویی، عضو دیگر شورای تحول و ارتقای علوم انسانی، به فرآیند تدوین و ارزیابی نقشه جامع علمی کشور اشاره کرد و گفت: ما در این فرآیند، ابتدا به بررسی دلالت‌های بیانات مقام معظم رهبری و اسناد بالادستی پرداختیم. سپس مطالعات تطبیقی در مورد توسعه علوم انسانی، اجتماعی و هنر در کشورهای منتخب مانند مالزی، اندونزی، ژاپن، آلمان و آمریکا انجام دادیم.
وی ادامه داد: علاوه بر این، ۱۸ کارگروه تخصصی شورای تحول فعالیت کردند و ۱۲ گزارش کامل از مجموع این کارگروه‌ها دریافت شد. این گزارش‌ها به‌عنوان مبنایی برای روزآمدسازی نقشه جامع علمی کشور استفاده شدند. یکی دیگر از محورهای مهم بحث، ارزیابی نقشه جامع علمی کشور بود که توسط ستاد علم دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی انجام شد. دکتر حاجیلویی گفت: در این ارزیابی، یک گزارش کلی و ۲۰ ارزیابی جزئی تهیه شد که به تحلیل وضعیت موجود و شناسایی نقاط ضعف و قوت کمک کرد.
در این جلسه، به بررسی چشم‌انداز، اهداف کلان و اولویت‌های آینده برای علوم انسانی، اجتماعی و هنر پرداخته شد. این برنامه‌ها با تکیه بر اسناد بالادستی، اهداف بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی، سیاست‌های کلی مقام معظم رهبری و برنامه‌های توسعه پنج‌ساله هفتم و هشتم جمهوری اسلامی ایران تدوین شده‌اند.
انتهای پیام
نظرات