به گزارش ایسنا، رسانه انگلیسی در مطلبی با اشاره به وقفه‌ای که در اوایل ریاست‌جمهوری «دونالد ترامپ» در ارسال کمک‌های تسلیحاتی به اوکراین به وجود آمد، گزارش داد که دستور این توقف توسط شخص «پیت هگست» وزیر دفاع آمریکا صادر شده و او این اقدام را خودسرانه اتخاذ کرده است.
به گزارش خبرگزاری «رویترز»، تنها حدود یک هفته پس از آغاز دور دوم ریاست‌جمهوری ترامپ، ارتش ایالات متحده دستور لغو ۱۱ پرواز حامل گلوله‌های توپخانه و تسلیحات دیگر را که به مقصد اوکراین برنامه‌ریزی شده بودند، صادر کرد. طی چند ساعت، سیل پرسش‌ها از سوی مقامات اوکراینی در کی‌یف و مقام‌های لهستانی که هماهنگی پروازها را برعهده داشتند، به واشنگتن رسید: چه کسی دستور توقف این پروازها را داده است؟ آیا این توقف، دائمی است؟ چه بخشی از کمک‌ها را شامل می‌شود؟
مقامات ارشد امنیت ملی در کاخ سفید، پنتاگون و وزارت خارجه پاسخی برای این سؤال‌ها نداشتند؛ اما در کمتر از یک هفته، پروازها از سر گرفته شد. براساس اسناد فرماندهی ترابری ارتش آمریکا که رویترز آن‌ها را مشاهده کرده، منشأ این دستور شفاهی، دفتر وزیر دفاع آمریکا بوده است.
گفته می‌شود این تصمیم پس از جلسه‌ای در ۳۰ ژانویه در دفتر بیضی کاخ سفید اتخاذ شده؛ جلسه‌ای که در آن ترامپ، هگست و سایر مقامات ارشد امنیت ملی درباره اوکراین گفت‌وگو کردند. به گفته ۲ منبع آگاه، در این جلسه موضوع توقف کمک‌های تسلیحاتی مطرح شد، اما ترامپ هیچ‌گونه دستور رسمی برای توقف کمک‌ها صادر نکرد. این منابع که از مذاکرات پشت‌پرده در کاخ سفید مطلع هستند، تأیید کرده‌اند که نه خود رئیس‌جمهور و نه دیگر مقامات امنیتی حاضر در آن جلسه، از دستور هگست آگاه نبوده‌اند.
سخنگوی کاخ سفید در پاسخ به رویترز اعلام کرد که هگست طبق دستور ترامپ عمل کرده و هدف، توقف موقت کمک به اوکراین بوده است. با این حال، دولت توضیح نداد که چرا سایر مقامات عالی‌رتبه از این تصمیم بی‌اطلاع بودند و چرا این تصمیم به‌سرعت لغو شد.
«کارولین لویت»، سخنگوی کاخ سفید گفت: «مذاکره برای پایان جنگ روسیه و اوکراین فرآیندی پیچیده و پویاست. ما قصد نداریم جزئیات همه مکالمات مقامات ارشد دولت را فاش کنیم. اما حقیقت این است که از وقتی ترامپ روی کار آمده، پایان جنگ بسیار نزدیک‌تر شده است.»
ساختار فرماندهی مبهم در دولت ترامپ
به گزارش رویترز، توقف این پروازها برای فرماندهی ترابری ارتش آمریکا حدود ۲.۲ میلیون دلار هزینه دربر داشته است. البته این فرماندهی در پاسخ به درخواست رسانه‌ها اعلام کرد هزینه نهایی ۱.۶ میلیون دلار بوده، زیرا یکی از ۱۱ پرواز بدون هزینه لغو شده است.
دستور رسمی برای توقف کمک‌های نظامی باقی‌مانده از دولت «جو بایدن «حدود یک ماه بعد یعنی در ۴ مارس صادر شد و با اعلامیه رسمی کاخ سفید همراه بود.
گزارش رویترز از روند لغو این پروازها برای نخستین بار منتشر شده و حکایت از فرآیند سیاست‌گذاری بی‌برنامه و ساختار فرماندهی مبهم در دولت ترامپ دارد؛ ساختاری که حتی برای مقامات عالی‌رتبه آن نیز روشن نیست.
این وقفه چندروزه در ارسال تسلیحات که پنج منبع آن را تأیید کرده‌اند همچنین نشان‌دهنده سردرگمی در طراحی و اجرای سیاست امنیت ملی در دولت فعلی است. به گفته برخی منابع در پنتاگون، این آشفتگی بر کسی پوشیده نیست و بسیاری از مقامات فعلی و پیشین وزارت دفاع از وجود اختلافات عمیق، کینه‌های شخصی و ضعف تجربه در این نهاد ابراز نگرانی کرده‌اند.
رویترز نتوانسته زمان دقیق صدور دستور توقف پروازها را از سوی دفتر هگست مشخص کند، اما ۲ منبع تأیید کرده‌اند که مقام‌های اوکراینی و اروپایی در ۲ فوریه درباره این توقف سؤال کرده‌اند. اسناد فرماندهی ترابری ارتش آمریکا نشان می‌دهد که دستور شفاهی از طرف وزیر دفاع صادر شده و پروازها از ۵ فوریه دوباره از سر گرفته شده‌اند.
به گزارش رویترز، «مارک کنسیان» افسر بازنشسته نیروی دریایی آمریکا و کارشناس دفاعی در اندیشکده «مرکز مطالعات استراتژیک و بین‌المللی» درباره تصمیم جنجالی اخیر در توقف ارسال سلاح به اوکراین می‌گوید: «این تصمیم با فلسفه مدیریتی دولت فعلی که مبتنی بر کاملاً مطابقت دارد، یعنی اقدام سریع و بررسی متعاقب برای یافتن خسارات احتمالی. این رویکرد شاید برای سیلیکون‌ولی مناسب باشد، اما در مورد نهادهایی که صدها سال سابقه دارند، قطعاً به مشکل برمی‌خورد.»
سوءبرداشت هگست
توقف پروازهای حامل سلاح، نگرانی‌هایی را در کی‌یف ایجاد کرده است. به گفته یکی از مقامات اوکراینی آگاه از موضوع، دولت اوکراین بلافاصله از طریق کانال‌های مختلف از واشنگتن خواستار توضیح شد، اما اطلاعات مفیدی دریافت نکرد. مقام‌های آمریکایی در گفت‌وگوهای بعدی، این توقف را ناشی از «اختلافات داخلی» دانستند. مقامات رسمی اوکراین از اظهارنظر در این‌باره خودداری کرده‌اند.
ارسال تسلیحات آمریکایی به اوکراین نیازمند تأیید چندین نهاد دولتی است و بسته به حجم محموله، ممکن است هفته‌ها یا حتی ماه‌ها طول بکشد. بیشتر کمک‌های نظامی آمریکا از طریق یک مرکز لجستیکی در لهستان به نمایندگان اوکراینی تحویل داده می‌شود تا از آن‌جا به داخل کشور منتقل گردد.
این مرکز ظرفیت ذخیره‌سازی محموله‌ها برای مدت طولانی را دارد. مشخص نیست که ۱۱ پرواز لغوشده تنها پروازهای برنامه‌ریزی‌شده در آن هفته از فوریه بوده‌اند یا نه. همچنین میزان موجودی تسلیحات انبارشده در لهستان و اینکه آیا ارسال کمک‌ها علی‌رغم دستور فرماندهی ترابری ارتش آمریکا ادامه یافته است یا خیر، نیز روشن نیست.
به گزارش رویترز، افشای این موضوع در حالی صورت می‌گیرد که وزارت دفاع آمریکا با بحران داخلی روبه‌رو است. چند تن از مشاوران ارشد پیت هگست در تاریخ ۱۵ آوریل به دلیل افشای غیرمجاز اطلاعات طبقه‌بندی‌شده از ساختمان اخراج شده‌اند. شخص وزیر دفاع نیز همچنان تحت نظارت و پرسش قرار دارد. هگست پیش‌تر این اتهامات را ناشی از نارضایتی کارکنان سابق دانسته بود.
پروازهایی که لغو شدند حامل سلاح‌هایی بودند که از مدت‌ها قبل توسط دولت بایدن تصویب و توسط کنگره تأیید شده بودند. رویترز نتوانسته مشخص کند که آیا هگست یا تیمش از تبعات اجرایی دستور توقف پروازها مطلع بوده‌اند یا خیر. سه منبع آگاه گفته‌اند که هگست در تفسیر مذاکرات خود با ترامپ درباره کمک‌های نظامی به اوکراین دچار سوءبرداشت شده، اما آن‌ها جزئیات بیشتری ارائه نکرده‌اند.
چهار منبع دیگر نیز گفته‌اند که گروهی کوچک از کارکنان وزارت دفاع که برخی از آن‌ها هرگز در دولت سابقه کاری نداشته‌اند و سال‌هاست با کمک آمریکا به اوکراین مخالفند، هگست را به بررسی گزینه توقف کمک‌ها تشویق کرده‌اند.
با این حال، ۲ منبع دیگر تأکید کردند که قطع کامل کمک‌ها صورت نگرفته و آنچه رخ داده بیشتر شبیه یک «توقف لجستیکی» بوده است. یکی از منابع گفت: «آن‌ها فقط می‌خواستند به‌دقت در جریان وضعیت قرار بگیرند و این اقدام از سوی دیگران به‌اشتباه به‌عنوان دستور توقف همه‌چیز تلقی شد.»
هگست بازخواست شد؟
در جریان جلسه ۳۰ ژانویه در دفتر بیضی کاخ سفید، به گفته ۲ منبع مطلع، هگست با یادداشتی حاضر شده بود که توسط مشاوران ارشدش تهیه شده و در آن توصیه شده بود که دولت آمریکا در راستای کسب امتیاز در مذاکرات صلح با روسیه، ارسال تسلیحات به اوکراین را متوقف کند.
در این نشست که با حضور «مایک والتز» مشاور امنیت ملی آمریکا و «کیت کلاگ» نماینده ویژه آمریکا در امور اوکراین برگزار شد، سیاست کلی آمریکا در قبال روسیه و اوکراین مورد بحث قرار گرفت. موضوع تشدید تحریم‌ها علیه مسکو نیز یکی از محورهای گفت‌وگو بود. منابع تأیید کرده‌اند که ایده توقف کمک‌ها به اوکراین در این جلسه مطرح شد، هرچند روشن نیست تا چه حد توسط هگست پیگیری شده است.
در حالت عادی، تصمیمی به این اهمیت — مانند توقف کمک‌های نظامی به یک متحد — باید طی هماهنگی گسترده بین مقام‌های ارشد امنیت ملی و با تأیید رئیس‌جمهور آمریکا اتخاذ شود، چراکه مستلزم هماهنگی میان چند نهاد و شرکت‌های حمل‌ونقل است. اما به گفته سه منبع مطلع، این هماهنگی‌ها هنگام صدور دستور لغو پروازهای حامل گلوله‌های توپخانه از پایگاه‌های نظامی آمریکا در «دلاور» و امارات انجام نشد.
این توقف در حالی صورت گرفت که ارتش اوکراین در جبهه شرقی و به‌ویژه در نبرد سرنوشت‌ساز منطقه کورسک در روسیه با فشار شدید نیروهای روس مواجه بود و به‌طور گسترده‌ای قلمروهایی که اشغال کرده بود را از دست داده بود.
دو منبع مطلع گفته‌اند که برخی مشاوران نزدیک به ترامپ پس از مطلع شدن از این توقف توسط کارکنان پنتاگون، موضوع را با رئیس‌جمهور مطرح کرده و درباره بازگرداندن محموله‌های تسلیحاتی با او گفت‌وگو کردند. بر اساس اسناد بررسی‌شده، تا آن زمان فرماندهی ترابری ارتش آمریکا در مجموع ۱۱ پرواز را لغو کرده بود. برخی رسانه‌ها به این توقف اشاره کرده بودند، اما نقش مستقیم هگست تا پیش از این گزارش مشخص نشده بود.
روشن نیست که آیا ترامپ بعداً هگست را بازخواست کرده یا نه، اما به گفته یک منبع آگاه، مایک والتز در نهایت برای لغو این دستور مداخله کرد. والتز روز پنج‌شنبه از سمت خود کنار گذاشته شد و قرار است به‌عنوان سفیر جدید آمریکا در سازمان ملل معرفی شود.
نگرانی اوکراین
پس از روی کار آمدن ترامپ، کمک‌های نظامی به اوکراین ادامه یافت و رئیس‌جمهور آمریکا وعده داد که برای پایان جنگ با اوکراین و روسیه همکاری خواهد کرد؛ یا حداقل آتش‌بس برقرار خواهد شد. در این راستا، ۲ فرستاده ارشد ترامپ، یعنی کلاگ و ویتکاف مأمور مذاکره با طرفین شدند.
اما در پنتاگون، به گفته ۲ منبع مطلع، گروهی از مشاوران هگست در پشت‌صحنه شروع به تدوین پیشنهادهایی برای کاهش حمایت‌های نظامی از اوکراین کرده بودند. این افراد به جریان‌های ضد مداخله‌گرایی تعلق دارند. برخی از آن‌ها پیش‌تر در مقام مشاور قانون‌گذاران جمهوری‌خواه خواستار کاهش تعهدات نظامی واشنگتن در غرب آسیا و اروپا شده‌اند؛ دیدگاهی که با نظرات «جی‌دی ونس» معاون رئیس‌جمهور ایالات متحده نیز همخوانی دارد.
به گفته منابع آگاه، این اختلافات داخلی فرآیند سیاست‌گذاری را به‌شدت پیچیده کرده است. در حالی‌که کلاگ و ویتکاف در تلاش برای دستیابی به توافق صلح بین کی‌یف و مسکو هستند، این گروه از مشاوران در پشت پرده برای عقب‌نشینی از حمایت از اوکراین لابی می‌کنند؛ مسأله‌ای که باعث نگرانی مقام‌های اوکراینی و افزایش فشار بر متحدان اروپایی برای پر کردن این خلأ شده است.
هم‌زمان، واشنگتن قراردادی با کی‌یف برای دسترسی به منابع معدنی کمیاب اوکراین امضا کرده است؛ توافقی که مقام‌های آمریکایی آن را تلاشی برای بازگرداندن بخشی از هزینه‌های جنگ توصیف کرده‌اند.
به گزارش رسانه انگلیسی، با وجود توقف کوتاه‌مدت در فوریه و توقف طولانی‌تری که از اوایل مارس آغاز شد، دولت ترامپ ارسال باقی‌مانده کمک‌های نظامی تصویب‌شده در دوران ریاست‌جمهوری جو بایدن را از سر گرفته؛ اما هنوز هیچ سیاست جدیدی در این زمینه اعلام نکرده است.
انتهای پیام
نظرات