به عنوان یک مقصد زیارتی، قدمگاه هرساله میزبان میلیون‌ها زائر و گردشگر از نقاط مختلف ایران و جهان است که با هدف تجدید میثاق با تاریخ، فرهنگ و اعتقادات خود به این مکان می‌آیند.
تاریخچه قدمگاه به قرن دوم هجری قمری برمی‌گردد، زمانی که امام رضا(ع) در مسیر سفر خود از مدینه به مرو، در این محل توقف کردند، روایت‌های تاریخی حاکی از آن است که در هنگام توقف ایشان، آبی از زمین جوشید که به عنوان معجزه‌ای از سوی مؤمنان تلقی شد و به تقدس این مکان افزوده است در واقع این واقعه نه تنها به جذابیت این مکان افزوده، بلکه سبب شده تا قدمگاه به عنوان یک نقطه مرکزی در تاریخ شیعه شناخته شود.
علی‌اصغر رستمی، پژوهشگر تاریخ، در توضیح وجه تسمیه قدمگاه، به ایسنا گفت: نام «قدمگاه» به سنگ سیاه رنگی برمی‌گردد که بر روی آن دو رد پا حک شده است.
وی با بیان اینکه این سنگ به عنوان نشانه‌ای از حضور حضرت امام رضا(ع) در این مکان شناخته می‌شود، افزود: در روایت‌ها نشان می‌دهند که در سال ۲۰۰ هجری قمری، امام رضا (ع) در مسیر سفر از مدینه به مرو، در این محل توقف کرده و زمانی که خواسته‌اند با خاک تیمم کنند، آبی جاری از زمین پدید آمده است.
این پژوهشگر تاریخ این واقعه را نشانه‌ای از تقدس این مکان دانست که جذابیت خاصی برای زائران ایجاد کرده است.
وی با اشاره به اینکه به دلیل همین روایات، قدمگاه رضوی به عنوان یکی از مقاصد زیارتی مهم در تاریخ اسلام شناخته می‌شود، اظهار کرد: این مکان نه تنها به عنوان مکانی برای عبادت، بلکه به عنوان یک گنجینه فرهنگی و تاریخی نیز مطرح است که روح تاریخ و فرهنگ اسلامی را در خود نهفته دارد.
رستمی با اشاره به موقعیت جغرافیایی قدمگاه افزود: قدمگاه رضوی در فاصله ۲۴ کیلومتری شرق نیشابور و در مرکز بخش زبرخان واقع شده است؛ این مکان به دلیل دسترسی آسان و نزدیکی به سایر مقاصد زیارتی، برای زائران و گردشگران بسیار جذاب است.
وی بیان کرد: این منطقه به عنوان نقطه‌ای تاریخی در مسیر راه ابریشم نیز شناخته می‌شود و ویژگی جغرافیایی آن، قدمگاه را به یک مکان استراتژیک تبدیل کرده است که همواره در طول تاریخ مورد توجه بوده است.
اهمیت تاریخی و فرهنگی
قدمگاه نه تنها به دلیل سنگ سیاه و چشمه آب جوشانش، بلکه به دلیل روایت‌های تاریخی و مذهبی نیز حائز اهمیت است؛ در حین سفر امام رضا (ع) به مرو، ایشان با استقبال گسترده‌ای از سوی مردم نیشابور مواجه شدند و در این سفر یکی از معروف‌ترین احادیث شیعه، حدیث سلسله الذهب را برای مردم بیان کردند و اکنون این حدیث به عنوان یکی از ارکان مهم اعتقادی شیعه شناخته می‌شود و به همین دلیل قدمگاه به زیارتگاهی مقدس و متبرک تبدیل شده است.
رستمی همچنین به تأثیرات فرهنگی این مکان بر جامعه اشاره کرد و گفت: قدمگاه به عنوان محلی برای تجمع و تبادل فرهنگی نیز شناخته می‌شود و زائران از نقاط مختلف کشور و حتی خارج از مرزها به این مکان سفر می‌کنند؛ این تبادلات فرهنگی می‌تواند به غنای فرهنگ ایرانی-اسلامی کمک کند.
وی با اشاره به اینکه این مکان به نوعی پل ارتباطی بین فرهنگ‌ها و اقوام مختلف است که در طول تاریخ به اینجا آمده‌اند، خاطرنشان کرد: معماری قدمگاه به سبک اسلامی و با استفاده از عناصر بومی طراحی شده است.
وی بیان کرد: این بنا در دو طبقه ساخته شده و دارای حیاطی وسیع و باغی سرسبز است که فضایی دل‌نشین و آرامش‌بخش را برای زائران فراهم می‌کند، همچنین وجود چشمه آب گوارا که به دستور امام رضا(ع) از زمین جوشیده، بر جذابیت این مکان افزوده است.
رستمی با بیان اینکه این باغ شکوهمند در دامنه رشته کوه‌های بینالود و در منطقه‌ای خوش آب‌وهوا قرار دارد، افزود: معماری منحصر به فرد این بنا با گنبد فیروزه‌ای رنگ که از چندین کیلومتر دورتر قابل مشاهده است، جذابیت خاصی به این مکان بخشیده است؛ در واقع این مکان به عنوان یک نقطه استراحت و تفرجگاه نیز شناخته می‌شود و گردشگران و زائران می‌توانند در فضایی آرام و دل‌انگیز به عبادت و تفریح بپردازند.
جذب زائران و گردشگران
این پژوهشگر تاریخ ادامه داد: زائران نه تنها برای عبادت، بلکه به منظور آشنایی با تاریخ و فرهنگ غنی این منطقه به زبرخان می‌آیند و در ایام خاص مذهبی، مانند محرم و صفر، تعداد زائران به شدت افزایش پیدا می‌کند به نوعی این امر نشان‌دهنده تأثیر عمیق این مکان در زندگی مذهبی مردم است.
وی به تأثیرات اجتماعی این تجمعات نیز اشاره کرد و گفت: این تجمعات مذهبی در قدمگاه باعث تقویت پیوندهای اجتماعی و فرهنگی میان مردم می‌شود.
ثبت ملی و حفاظت از قدمگاه
رستمی همچنین به اهمیت ثبت ملی قدمگاه رضوی اشاره کرد و افزود: قدمگاه رضوی به عنوان یکی از آثار ملی ایران و به منظور حفاظت از آن و ترویج شناخت آن به نسل‌های آینده در فهرست آثار تاریخی کشور ثبت شده است.
وی خاطرنشان کرد: با ثبت ملی این مکان، مسئولیت‌های بیشتری برای حفاظت و مرمت آن وجود دارد که می‌تواند به بهبود شرایط زیرساختی و امکانات زائران نیز منجر شود.
این پژوهشگر تاریخ در ادامه تأکید کرد: حفاظت از این مکان نه تنها به معنای حفظ یک اثر تاریخی است، بلکه به حفظ هویت فرهنگی و مذهبی جامعه نیز ارتباط دارد؛ این مکان باید به گونه‌ای حفظ و مرمت شود که نسل‌های آینده نیز بتوانند از آن بهره‌برداری کنند و از تاریخ و فرهنگ خود آگاهی پیدا کنند.
مجموعه تاریخی قدمگاه شامل بقعه، رباط و حمام است که به سده یازدهم هجری قمری تعلق دارد؛ این مجموعه در شهرستان زبرخان و در شهر قدمگاه واقع شده و در تاریخ ۱۵ آذر ۱۳۱۴ با شماره ثبت ۲۳۶ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
رویدادهای فرهنگی و مذهبی در قدمگاه
رستمی همچنین به برگزاری رویدادهای فرهنگی و مذهبی در قدمگاه اشاره کرد و افزود: در قدمگاه، مراسم و آیین‌های مذهبی مختلفی برگزار می‌شود که می‌تواند به تقویت روحیه دینی و فرهنگی جامعه کمک کند، به نوعی این رویدادها می‌تواند شامل مراسم سوگواری، جشن‌های مذهبی و دیگر فعالیت‌های فرهنگی باشد که همگی به تقویت ارتباطات اجتماعی و فرهنگی کمک می‌کند.
وی با بیان اینکه برگزاری این رویدادها می‌تواند به جذب بیشتر زائران و گردشگران کمک کند و به عنوان یک فرصت برای معرفی فرهنگ و تاریخ منطقه عمل کند، اظهار کرد: این مکان نه تنها برای مسلمانان بلکه برای همه افرادی که به دنبال شناخت تاریخ و فرهنگ اسلامی هستند، جذابیت دارد.
این پژوهشگر تاریخ خاطرنشان کرد: قدمگاه رضوی با تاریخ غنی و ارتباط معنوی عمیقش با حضرت امام رضا (ع)، به عنوان یکی از نقاط مهم زیارتی در ایران شناخته می‌شود و با استقبال گسترده زائران، به منبع الهام و آرامش برای مؤمنان تبدیل شده است.
اگر گذرتان به منطقه تاریخی زبرخان افتاد یا به قصد زیارت بارگاه ملکوتی امام هشتم راهی سفر شدید، فراموش نکنید که با اقامتی کوتاه در این بقعه متبرکه، به تماشای زیبایی‌های منحصر بفرد و بناهای تاریخی این قدمگاه بنشینید؛ این مکان نه تنها به عنوان یک مقصد زیارتی، بلکه به عنوان یک گنجینه فرهنگی و تاریخی در دل ایران، همواره در کانون توجه قرار دارد و می‌تواند نمادی از وحدت و همبستگی مسلمانان در سراسر جهان باشد.
انتهای پیام
نظرات