حمید گله‌داری امروز چهارشنبه ۳۱ اردیبهشت در نشست خبری معاونت بهداشت که به مناسبت بزرگداشت هفته ملی جمعیت در سالن جلسات معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی اصفهان برگزار شد، اظهار کرد: نبود تمایل به فرزندآوری  دلیل اول در سقط جنین است. زمان طلایی باقی‌مانده برای مدیریت بحران جمعیت کشور حداکثر ۶ تا ۷ سال آینده است. این دوره، مربوط به آخرین فرصت‌های باروری متولدان دهه ۶۰ است، و پس از آن، اصلاح ساختار سنی کشور دشوار خواهد شد، همچنین تأکید شده که برای مقابله با بحران جمعیتی، نرخ تولد باید دو برابر میزان فعلی در برخی استان‌ها باشد تا کشور بتواند به سطح جانشینی مطلوب برسد.

وی با اشاره به برنامه‌های سلامت و مراقبت بارداری افزود: در نظام سلامت، برنامه‌هایی برای آموزش جوانان و میانسالان تدوین شده که بر تقویت مراقبت‌های بارداری در نیمه اول بارداری تمرکز دارند. این برنامه‌ها از زمان تشخیص بارداری تا پنج هفته و شش روز اجرا می‌شوند، همچنین اقدامات مرتبط با مراقبت‌های حمایتی برای مادران نیازمند با پیگیری فعال انجام شده است.

رئیس مرکز بهداشت استان اصفهان ادامه داد: مراکز مشاوره و همکاری‌های بین نهادی با همکاری وزارت نفت و جامعه پزشکی، ۱۳ مرکز مشاوره در شهرستان‌های مختلف راه‌اندازی شده است. تاکنون ۶۶۳ مورد مراجعه به مراکز نفس ثبت شده که از این میان، ۵۰۹ مورد موفق به دریافت مشاوره شده‌اند و ۲۲۸ نوزاد حاصل از این مشاوره‌ها به دنیا آمده‌اند.

فرزندآوری و سیاست‌های حمایتی

وی توضیح داد: وزارت بهداشت با همکاری کمیته امداد و وزارت رفاه، برنامه‌های حمایتی برای مادران و کودکان زیر پنج سال اجرا کرده است. تاکنون ۱۴۱۳ کودک تحت حمایت مالی قرار گرفته‌اند و مبالغی بین یک تا پنج میلیون تومان ماهانه به خانواده‌های واجد شرایط پرداخت شده است. 

گله‌داری گفت: با توجه به بحران جمعیتی، بی‌فرزندی و تک‌فرزندی به یکی از چالش‌های کشور تبدیل شده است. چهار میلیون نفر از جمعیت کشور تک‌فرزند هستند و مشوق‌هایی برای فرزند اول و دوم در نظرگرفته شده است. برنامه‌هایی همچون حمایت‌های مسکونی برای مادران دارای سه فرزند، مرخصی تحصیلی ویژه دانشجویان باردار و ایجاد خوابگاه‌های دانشجویی مناسب از جمله اقدامات در حال اجرا است.

رئیس مرکز بهداشت استان اصفهان بر نقش دستگاه‌های مختلف در فرهنگ‌سازی جمعیتی تاکید و خاطرنشان کرد: در مجمع سلامت استان که با حضور مسئولان برگزار شد، موضوع جوانی جمعیت و عبور از بحران جمعیتی مطرح شد. با توجه به نقش کلیدی دستگاه‌های اجرایی، فرهنگ‌سازی و ارائه مشوق‌های مؤثر می‌تواند در تغییر روند جمعیتی کشور نقش به‌سزایی داشته باشد.

گله‌داری در توضیح برنامه‌های استان اصفهان در حل این بحران گفت: اقدامات مختلفی صورت گرفت تا برنامه‌ریزی‌های لازم برای بهبود خدمات و تصمیم‌گیری‌های مهم استان انجام شود. یکی از مسائل مطرح‌شده، پیشنهاد وزیر بهداشت در خصوص بررسی تصادفات و تلفات جاده‌ای بود که با توجه به آمارهای استان اصفهان، نتایج مطلوبی داشته است. امیدواریم این روند ادامه یابد تا بتوانیم رتبه‌ای قابل‌توجه در جهان کسب کنیم.

کاهش آمار تصادفات در پویش نه به تصادف و تأثیر آن بر جمعیت مولد کشور

رئیس مرکز بهداشت استان اصفهان نقش پویش نه به تصادف در جمعیت مولد کشور را تأثیرگذار دانست و گفت: براساس آمارهای ارائه‌شده، ۲۰ هزار و ۴۰ نفر فوتی و بیش از ۸۰۰ هزار نفر مصدوم در تصادفات گزارش شده‌اند که عمدتاً از جمعیت مولد کشور محسوب می‌شوند. در کنار مباحث مربوط به افزایش جمعیت، لازم است توجه ویژه‌ای به پیشگیری از حوادث نیز صورت گیرد. تدوین قوانین مرتبط و تأمین منابع پایدار از ملزومات اجرای صحیح این سیاست‌هاست.

وی با اشاره به تقویت سلامت روانی جامعه توضیح داد: با هدف تقویت سلامت روانی اجتماعی ۴۰ روانشناس جدید به سیستم اضافه شده‌اند. همچنین برنامه‌های پزشک خانواده با محوریت مشاوره‌های روانشناسی توسعه یافته است. طرحی برای افزایش نیروی ماماها و مراقبان سلامت در مناطق روستایی تدوین شده است.

اجرای طرح مراقبت‌های بهداشتی در مناطق شهری و روستایی

گله‌داری یادآور شد: در مناطق روستایی به ازای هر ۷۰۰۰ نفر یک مراقب سلامت در نظر گرفته شده است. در مناطق شهری نیز به ازای هر ۱۵۰۰ نفر مراقب سلامت مستقر خواهد شد. اولویت دولت، تکمیل شبکه بهداشت در روستاها است و پس از آن، اجرای طرح در شهرهای با جمعیت بالای ۲۰ هزار نفر انجام خواهد شد. به‌طور خاص، استان اصفهان نیز کاهش قابل توجهی در میزان باروری را تجربه کرده، به‌گونه‌ای که از ۱.۸۷ در ۱۳۹۵ به ۱.۲۵ در ۱۴۰۲ رسیده است.

وی افزود: در راستای مقابله با این بحران، هفته ملی جمعیت برگزار شده و محورهای آن شامل ارتقای کرامت مادری، تحکیم خانواده، ترویج فرزندآوری، پیشگیری از سقط جنین و درمان ناباروری است. مطالعات نشان می‌دهند که سالانه حدود ۳۰۰ تا ۵۰۰ هزار سقط غیرقانونی در کشور رخ می‌دهد، که ۲۱ درصد آن به دلیل عدم تمایل به فرزندآوری و ۲۰ درصد به دلیل شرایط نامناسب مالی است. این روند، همراه با افزایش میانگین سنی و کاهش نرخ رشد طبیعی جمعیت، ضرورت اتخاذ سیاست‌های حمایتی را افزایش داده است.

چالش‌های مرتبط با فرزندآوری و نرخ جانشینی جمعیت

رئیس مرکز بهداشت استان اصفهان یادآور شد: یکی از مسائل مطرح‌شده، کاهش تمایل به فرزندآوری بوده که در بررسی‌ها، مسائل اقتصادی و معیشتی از عوامل اصلی این روند شناخته شده‌اند. برخلاف تصور مردم پژوهش‌های اخیر نشان می‌دهند که ۹۰ درصد سقط‌های صورت‌گرفته مربوط به مواردی جز ازدواج نامشروع بوده‌اند. میانگین نرخ باروری مورد نیاز ۲.۲ درصد است، اما کاهش چشمگیری در سال‌های اخیر مشاهده شده است. برای رفع بحران جمعیتی، برنامه‌های تشویقی بیشتری باید اجرا شود تا مشوق‌های فرزندآوری به خانواده‌ها ارائه گردد.

وی تاکید کرد: نقش فرهنگ‌سازی در اصلاح روند جمعیتی بسیار حائز اهمیت است. برای مقابله با چالش‌های جمعیتی، اقدامات فرهنگی و اطلاع‌رسانی باید تقویت شود. تأکید شده است که نرخ رشد جمعیت نباید منفی شود و سیاست‌های حمایتی باید هدفمندتر اجرا شوند تا زمینه‌های لازم برای افزایش فرزندآوری و بهبود شاخص‌های جمعیتی فراهم گردد.

پژمان عقدک، مدیر روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان نیز با اشاره به بررسی جمعیت و تأثیر آن بر برنامه‌های توسعه اظهار کرد: بیشترین آمار تولد در کشور مربوط به دهه ۶۰ بوده، اما در دهه‌های بعدی این روند تغییر کرده است. اگر فرهنگ‌سازی مناسبی در مناطق روستایی انجام شود، می‌توان نرخ رشد جمعیت را افزایش داد. این موضوع از جمله برنامه‌های اولویت‌دار است که بر ازدواج و تولد تأکید دارد. دستگاه‌های مختلف خدمات متنوعی به خانواده‌ها ارائه می‌دهند، از جمله کمیته امداد، اداره کار و دانشگاه علوم پزشکی.

وی اضافه کرد: کمیته امداد از کودکان تا سن دو سالگی و هفت سالگی حمایت‌هایی ارائه می‌دهد. اداره کار نیز تعاملاتی با نهادهای اجتماعی برای ارائه خدمات به نوزادان دارد. ستاد فرمان امام و بنیاد برکت نیز در این زمینه کمک‌هایی ارائه کرده‌اند. همچنین، تسهیلاتی مانند وام‌های فرزندآوری و کمک‌هزینه‌های مربوط به تأمین شیر خشک در برنامه‌های حمایتی قرار دارد.

مریم فاتحی‌زاده، مدیرکل دفتر امور بانوان و خانواده استانداری اصفهان نیز اظهار کرد: در جلسات متعدد با وزارت مسکن، تلاش شده است تا زیرساخت‌های لازم برای اجرای پروژه‌های مسکن ملی و جهانی فراهم شود. این اقدامات شامل تأمین زمین، توسعه خدمات شهری و ایجاد تسهیلات مناسب برای خانواده‌ها است.

وی افزود: تحقیقات نشان می‌دهند که تغییرات فرهنگی، به‌ویژه در شهرهای بزرگ، نقش مهمی در کاهش نرخ فرزندآوری دارند. بسیاری از زنان جوان تمایل بیشتری به ادامه تحصیل و پیشرفت شغلی دارند و اولویت مادر شدن برای برخی کاهش یافته است. همچنین، فشار اجتماعی از سوی خانواده‌ها برای فرزندآوری کاهش یافته و نگرش به تعداد فرزندان متفاوت شده است.

مدیرکل دفتر امور بانوان و خانواده استانداری اصفهان با تأکید بر نقش آموزش و مشاوره در بهبود فرزندآوری ادامه داد: برنامه‌هایی برای آگاهی‌بخشی به خانواده‌ها در زمینه فرزندآوری و اهمیت آن تدوین شده‌اند. پژوهش‌های فرهنگی و اجتماعی مانند مطالعات انجام‌شده به بررسی روند تغییرات اجتماعی در این حوزه پرداخته‌اند، همچنین مهدکودک‌ها می‌توانند نقش مؤثری در تغییر نگرش‌ها و آماده‌سازی کودکان برای خانواده‌پذیری ایفا کنند.

فاتحی‌زاده بیان کرد: برای مادران باردار ایرانی، کلیه خدمات زایمان طبیعی در مراکز دولتی رایگان است. ۹۰ درصد هزینه‌های زایمان دولتی و ۷۰ درصد هزینه‌های زایمان خصوصی توسط دولت پوشش داده می‌شود، همچنین حمایت‌های گسترده‌ای برای درمان ناباروری ارائه شده که مراجعه به مراکز دولتی برای درمان را تسهیل می‌کند.

وی توضیح داد: برنامه‌های آموزشی مرتبط با سلامت، از جمله آموزش رانندگی برای نوجوانان، به کاهش تصادفات کمک کرده‌اند. همچنین، حمایت‌های درمانی برای بیماران نخاعی و آسیب‌دیدگان سوانح به‌طور گسترده در حال اجراست.

مصطفی رضایی،  معاون فنی معاونت بهداشت دانشکاه علوم پزشکی اصفهان با اشاره به سیاست‌های افزایش جمعیت و نهضت فراگیر ملی نیز گفت: استاندار و مسئولان سیاسی و امنیتی به‌طور جدی پیگیر سیاست‌های مرتبط با افزایش جمعیت هستند. برنامه‌های متعدد در حال اجراست تا با بهبود شرایط اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، رشد جمعیت به سطح مطلوب برسد.

وی افزود: مطالعات جمعیتی ایران نشان می‌دهد که کشور در مسیر سالمندی قرار دارد و در سال ۲۰۵۰ ایران پیرترین کشور منطقه خواهد شد. نرخ باروری در سال‌های اخیر کاهش چشمگیری داشته و از ۳.۹۵ در دهه ۹۰ میلادی به ۱.۷۴ در ۱۳۹۹ شمسی رسیده و این روند در کنار افزایش میانگین سنی جمعیت، زنگ خطر کاهش توان داخلی جمعیت را به صدا درآورده است.

معاون فنی معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی اصفهان ادامه داد: برای بهبود وضعیت جمعیتی، اقدامات گسترده‌ای انجام شده است. از جمله این اقدامات می‌توان به تأسیس مراکز درمان ناباروری دولتی و خصوصی، تأمین ۹۰ درصد هزینه‌های درمان ناباروری در مراکز دولتی و ۷۰ درصد در مراکز خصوصی، افزایش کلاس‌های آمادگی زایمان از ۷۸ کلاس حضوری به ۲۳ کلاس مجازی، و ارائه تسهیلات ویژه برای مادران باردار اشاره کرد. همچنین، مشاوره‌های فرزندآوری نقش مؤثری در تغییر نگرش‌ها داشته‌اند، به‌طوری که ۷۸ درصد از مراجعه‌کنندگان از تصمیم خود برای سقط منصرف شده‌اند.

رضایی گفت: با وجود این اقدامات، چالش‌های متعددی همچنان باقی مانده‌اند. فرهنگ‌سازی و حمایت اقتصادی از خانواده‌ها برای فرزندآوری، تأمین اعتبار برنامه‌های مرتبط با جوان‌سازی جمعیت، و مقابله با تک‌فرزندی از جمله مسائلی هستند که نیازمند همکاری همه‌جانبه دستگاه‌های اجرایی است. اگر سیاست‌های حمایتی به‌درستی اجرا شوند، کشور می‌تواند مسیر رشد جمعیتی مطلوب را دنبال کند و از ورود به بحران سالمندی جلوگیری نماید.

وی تبیین کرد: بحث یارانه‌ها و کمک‌های حمایتی توسط کمیته امداد و وزارت رفاه انجام می‌شود. وظیفه سیستم بهداشتی، شناسایی و معرفی افراد نیازمند به ارگان‌های حمایتی است تا بتوانند از این خدمات بهره‌مند شوند.

انتهای پیام