حجت‌الاسلام حسن باقری شامگاه ۱۳ خرداد در میزگرد تخصصی با موضوع تبیین ابعاد شخصیتی و فکری بنیان‌گذار کبیر انقلاب اسلامی که به مناسبت سالروز ارتحال ملکوتی حضرت امام خمینی (ره)، به همت شورای راهبری و توسعه ارتباطات و معاونت فرهنگی جهاددانشگاهی استان اردبیل در سالن شهید حاج قاسم سلیمانی جهاد دانشگاهی استان اردبیل برگزار شد، با اشاره به فلسفه تشیع، ولایت فقیه و حکومت اسلامی، اظهار کرد: یکی از بزرگ‌ترین نعمت‌های انقلاب اسلامی که امام خمینی (ره) آن را به ملت ایران هدیه کرد، مسئله ولایت فقیه است. هنر امام این بود که مردم را به صحنه آورد تا خود سرنوشت‌شان را تعیین کنند. تنها دو ماه پس از پیروزی انقلاب، در ۱۲ فروردین، امام مردم را به پای صندوق رأی فراخواند تا نوع حکومت را انتخاب کنند؛ امری بی‌سابقه در تاریخ انقلاب‌ها.
وی افزود: برخی تصور می‌کنند ما انقلاب را صادر کرده‌ایم، اما حقیقت آن است که خود انقلاب، به واسطه اخلاص امام و حضور مردم، الهام‌بخش ملت‌های مظلوم جهان شد. امام در مسائل اجتماعی و سیاسی نگاهی عمیق و الهی داشتند و روح مقاومت جهانی را احیا کردند؛ از جمله در ماجرای قدس که امروز در بیش از صد کشور، روز جهانی آن گرامی داشته می‌شود.
رئیس شورای هماهنگی تبلیغات اسلامی استان اردبیل با تأکید بر اینکه انقلاب اسلامی زمینه‌ساز ظهور است، خاطرنشان کرد:ما باور داریم که این انقلاب به انقلاب جهانی حضرت ولی‌عصر(عج) متصل خواهد شد.
وی با نقل خاطره‌ای از مرحوم علامه جعفری درباره ضرورت تواضع و احترام به مردم گفت: علامه می‌فرمودند: پاسخ‌گویی با احترام به یک سؤال ساده، زندگی انسانی را دگرگون کرد. ما نیز باید در هر جایگاهی که هستیم، خاضع، متواضع و پاسخ‌گو باشیم.
حجت‌الاسلام باقری گفت: یکی از آسیب‌های امروز ما، نشناختن صحیح امامان معصوم و حتی امام انقلاب است. از همین روست که رهبر معظم انقلاب هر سال در سالگرد ارتحال امام خمینی(ره) بر تبیین شخصیت و خط فکری ایشان تأکید دارند. این نشان می‌دهد که جامعه هنوز نیازمند شناخت عمیق‌تری از امام است.
وی افزود: امام خمینی زنده است، همان‌طور که مقام معظم رهبری فرمودند: «امام خمینی زنده است، تا اسلام زنده است.» این نگاه باید در فرهنگ عمومی ما نهادینه شود. چراکه هدف نهایی انقلاب، زمینه‌سازی برای ظهور حضرت ولی‌عصر (عج) است و اندیشه امام، فکری زنده برای جهان امروز و فرداست.
حجت‌الاسلام باقری در ادامه، حدیثی از امام موسی‌کاظم (ع) درباره قیام مردی از قم و یاران آهنین‌دل او قرائت کرد و شرکت‌کنندگان مصداق آن را در قیام حضرت امام خمینی(ره) دانستند.
وی در پایان سخنان خود کتاب عصر امام خمینی تألیف حجت‌الاسلام نصرالله حاجتی، امام جمعه موقت اهواز را به عنوان منبعی ارزشمند برای شناخت شخصیت و اندیشه تمدن‌ساز امام راحل معرفی کرد و این کتاب تاکنون به چندین زبان ترجمه شده و در برخی دانشگاه‌های دنیا نیز تدریس می‌شود.
نقش تمدن‌ساز امام خمینی (ره) در احیای خط اهل بیت (ع)
حجت‌الاسلام حمید واحدی‌زاده، مسئول نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌های آزاد اسلامی اردبیل نیز در میزگرد «تبیین ابعاد شخصیتی امام خمینی (ره)» با محوریت سیره ائمه معصومین (ع)، شاخص‌های شیعه واقعی و امتداد خط فکری بنیان‌گذار جمهوری اسلامی ایران، به تبیین وظایف تمدن‌ساز جامعه اسلامی پرداخت.
وی با اشاره به اینکه راه رشد انسان در نگاه اهل بیت (ع) بر پایه جهاد، هدایت، اقامه حق و تربیت انسان‌ساز بنا شده است، اظهار داشت: از منظر امام حسین (ع)، هر کس اهل بیت را یاری کند، به مسیر رشد و کمال دست خواهد یافت؛ چرا که ولایت، بستری برای تربیت انسان کامل است.
مسئول نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌های آزاد اسلامی اردبیل، در ادامه، زیارت امین‌الله را از زیارت‌نامه‌های معتبر ائمه معصومین برشمرد و افزود: این زیارت که از امام سجاد (ع) و امام باقر (ع) نقل شده است، سرشار از مفاهیم معرفتی نظیر حق‌مداری، جهاد در راه خدا، اقامه نماز، ولایت‌پذیری و شکل‌گیری نظام اسلامی است.
وی با تأکید بر اینکه کارکرد ائمه اطهار تنها به زهد و عبادت محدود نبوده، گفت: هر یک از ائمه در دوران خود در پی بنا نهادن نظامی توحیدی و مبتنی بر عدالت علوی بودند. به عنوان نمونه، امام باقر (ع) صریحاً اعلام می‌فرمایند که اگر به تعداد بزهای این چوپان یاور داشتم، قیام می‌کردم.
حجت‌الاسلام واحدی‌زاده با اشاره به نقش راهبردی امام خمینی (ره) در احیای خط اهل بیت (ع) تصریح کرد: امام راحل با احیای مفهوم ولایت فقیه و حکومت اسلامی، مسیر تاریخ‌ساز ائمه معصومین را در عصر حاضر تداوم بخشید. ایشان تأسیس حکومت اسلامی را نه صرفاً برای اداره جامعه، بلکه به عنوان یک کارخانه انسان‌سازی معرفی می‌کردند که در آن، نظامی اجتماعی برای رشد انسان‌ها طراحی می‌شود.
وی در ادامه سخنان خود، به تفسیر شاخص‌های شیعه واقعی از منظر امام باقر (ع) پرداخت و گفت: در کلام آن حضرت، شیعه واقعی کسی است که ایمان و اطاعت از خداوند و ولی خدا را در رفتار و تعاملات اجتماعی خود نشان می‌دهد. تواضع، عدالت‌خواهی، صداقت و ارتباط درست با مردم از ویژگی‌های بارز پیروان حقیقی اهل بیت (ع) است.
حجت‌الاسلام واحدی‌زاده، در ادامه میزگرد تبیین ابعاد شخصیتی امام خمینی (ره) و سیره ائمه معصومین (ع)، به اهمیت پیوند گفتار و رفتار مسئولان و جریان نخبگانی با خط عملی و نظری امام راحل پرداخت.
وی تأکید کرد: آنچه امام خمینی (ره) به آن دعوت می‌کرد، پیش از آنکه در قالب نظریه و بیان باشد، در عمل و سبک زندگی ایشان متجلی بود. ساده‌زیستی، دوری از رفاه‌زدگی، مردم‌باوری و صمیمیت با جوانان، از مؤلفه‌های بارز رفتار امام بود. اگر ما نیز مدعی پیروی از امام هستیم، باید در همین مسیر گام برداریم و سبک زندگی‌مان تأییدکننده گفتارمان باشد.
مسئول نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌های آزاد اسلامی اردبیل افزود: متأسفانه، پس از پایان جنگ تحمیلی، نوعی رفاه‌زدگی و اشرافی‌گری در بخشی از ساختارهای سیاسی و اجرایی کشور تحمیل شد که با سیره امام خمینی (ره) هم‌خوان نیست. همان مردمی که امام آن‌ها را ولی‌نعمت انقلاب می‌دانست و بارها بر نقش مستضعفان در پیروزی نهضت تأکید می‌کرد، به‌تدریج زیر چرخ‌های توسعه غرب‌زده و بدون پشتوانه فرهنگی له شدند.
وی افزود: توسعه‌ای که در گفتمان اسلامی موردنظر امام خمینی (ره) است، با آنچه در نظام سرمایه‌داری غربی تحت عنوان پیشرفت و رفاه تعریف می‌شود، تفاوت ماهوی دارد. در نگاه غربی، رشد به هر قیمتی مطلوب است؛ اما امام فرمود پیشرفت باید با حفظ کرامت انسانی و در چارچوب عدالت و معنویت باشد.
مسئول نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌های آزاد اسلامی اردبیل در ادامه به یکی از مهم‌ترین مبانی فکری امام اشاره کرد و گفت: یکی از نوآوری‌های عمیق و ماندگار امام خمینی (ره) در عرصه فقه و اجتهاد، نظریه «تأثیر عنصر زمان و مکان در اجتهاد» بود. این نگاه، اجتهاد را پویا، پاسخ‌گو و هم‌پای تحولات زمانه می‌کند. همان‌گونه که هر یک از فقهای بزرگ همچون شیخ طوسی در دوره‌ای، مکانیزم‌های جدیدی را وارد ساختار استنباط کردند، امام نیز با افزودن عنصر زمان و مکان، فقه را از حالت انفعالی و فردگرایانه خارج و آن را به ابزاری برای اداره جامعه تبدیل کرد.
واحدی‌زاده تأکید کرد: اگر این مبانی فکری و روش‌شناسی امام، به‌صورت سیستماتیک و واقعی وارد نظام مدیریتی و تقنینی کشور می‌شد، بسیاری از فاصله‌های فرهنگی و تعارض‌های اجتماعی و سیاسی امروز کاهش پیدا می‌کرد. متأسفانه در سال‌های پس از امام، حوزه‌های علمیه و نهادهای فرهنگی کمتر به تبیین و عملیاتی کردن این مبانی پرداختند و این خلأ، منشأ بسیاری از مشکلات امروز ماست.
وی ادامه داد: امام خمینی (ره) اسلام را دین فردی محدود به احکام عبادی نمی‌دانست، بلکه اسلام را نظامی تمدن‌ساز برای اداره جامعه، رفع مشکلات مردم، و پاسخ به نیازهای نوپدید معرفی کرد. ایشان می‌فرمود: «جمهوری اسلامی، نه یک کلمه کم و نه یک کلمه زیاد.»
واحدی‌زاده گفت: اگر امروز بخواهیم از مشکلات اقتصادی، مدیریتی، و فرهنگی عبور کنیم، چاره‌ای نداریم جز اینکه به مبانی فکری امام خمینی(ره) بازگردیم. این مسیر با همراهی نخبگان حوزه و دانشگاه، تبیین نظام‌مند گفتمان امام، و پیوند عمیق با نسل جوان قابل تحقق است. نخبگان ما باید دست در دست هم دهند و برای حل مسائل جامعه، اقدام مؤثر و متعهدانه‌ای انجام دهند.
مسئول نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌های آزاد اسلامی اردبیل، در جمع‌بندی سخنان خود خاطرنشان کرد: پیامبران و امامان صرفاً برای آموزش دین فردی نیامده‌اند، بلکه مأمور به اقامه قسط و ساختن جامعه‌ای توحیدی و عدالت‌محور بوده‌اند. از همین رو، انقلاب اسلامی ایران، استمرار راه انبیا و اولیای الهی در عصر حاضر به شمار می‌آید و الگویی از تمدن‌سازی اسلامی را ارائه می‌دهد.
در ادامه حجت الاسلام مصلح نیا مسئول نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه محقق اردبیلی با اشاره به اهمیت نقش مردم و جوانان در درک حقیقت نهضت امام خمینی (ره) اظهار کرد: برخی گمان می‌کنند امام کار خاصی نکرد؛ من با این نگاه تا حدی موافقم، نه به‌معنای بی‌عملی، بلکه از این جهت که کار امام از جنس معجزه نبود، بلکه از جنس هنر بود؛ هنر زیستن مؤثر، هنر ساختن عرض عمر.
مصلح‌نیا افزود: قبرستان‌ها را که نگاه کنید، طول عمر افراد متفاوت است، اما آنچه اهمیت دارد عمق عمر است. امام خمینی(ره) از عمر خود بهره‌مندانه استفاده کرد؛ با اخلاص، با عبادت، با خدمت. همین عمق، راز ماندگاری اوست.
بت‌شکنی امام خمینی هم تراز با ابراهیم و محمد (ص)
وی امام راحل را شخصیتی معرفی کرد که با عظمت درونی قد کشید و تصریح کرد: امام کسی بود که دشمن و دوست، هر دو به بزرگی‌اش اعتراف می‌کردند. او تنها در برابر شاه نایستاد، بلکه بت‌های دروغین زمانه را شکست؛ همان‌گونه که مردم می‌گویند: سه بت‌شکن آمدند به دنیا؛ ابراهیم، محمد، روح‌الله.
مسئول نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه محقق اردبیلی، گفتمان امام را مقابله‌ای با سکولاریسم جهانی دانست و بیان کرد: امام جهان بی‌خدایی را به چالش کشید، دینی را عرضه کرد که فقط در کلیسا زندانی نبود، بلکه در متن جامعه جاری شد. او گفت اگر در برابر دین ما بایستید، ما در برابر دنیای شما می‌ایستیم؛ این یعنی آغاز یک پارادایم جدید.
وی با انتقاد از عملکرد رژیم پهلوی اظهار کرد: شاه از پشتوانه فرهنگی و دینی ملت استفاده نکرد و ایران را به جایگاه شایسته‌اش نرساند، اما امام این جایگاه را احیا کرد. این ایستادگی البته هزینه دارد، اما به‌زعم من این هزینه نیست، بلکه سرمایه‌گذاری است.
مصلح‌نیا با تأکید بر اهمیت صداقت در مسئولیت‌ها گفت: مردم امروز با شنیدن قانع نمی‌شوند، بلکه با دیدن قضاوت می‌کنند. اگر بین گفتار و عمل فاصله باشد، اعتماد از بین می‌رود. چرا مردم رئیس‌جمهور فقید رئیسی را دوست داشتند؟ چون ساده زیست و خالصانه خدمت کرد.
وی در بخشی از سخنان خود با صداقتی آشکار گفت: همه امکانات در کشور هست، اما مردم می‌پرسند: آیا ما را بازی داده‌اید یا نه؟ وقتی فرزند یک مسئول در قلب پایتخت پلیس را کتک می‌زند، مردم دچار تردید می‌شوند. دیگر با شعار نمی‌توان اعتماد ساخت.
مصلح‌نیا تصریح کرد: بعضی روزها نمی‌دانم چه باید بکنم و ناتوانم در پاسخ به شهدا. اما یک چیز را مطمئنم: انقلاب را، این راه را، نردبان قدرت نمی‌دانم. اگر در این مسیر صادق نباشیم، باید به درگاه خدا پناه ببریم و بگوییم: خدایا، ما را ببخش.
در میزگرد تخصصی «تبیین ابعاد شخصیتی امام خمینی (ره)»، حجت‌الاسلام علیرضا مصلح‌نیا، مسئول نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه محقق اردبیلی، با نگاهی متفاوت به شخصیت امام راحل، بر ضرورت بازخوانی اندیشه و سلوک عملی ایشان با زبانی جوان‌پسند تأکید کرد.
چالش‌های فکری نسل جوان نیازمند تبیین علمی و آینده‌نگر اندیشه امام خمینی (ره)
در ادامه حسام رسولی رئیس جهاددانشگاهی اردبیل در میزگرد تبیین ابعاد شخصیتی امام خمینی (ره) گفت: نسل امروز نیازمند بازخوانی اندیشه امام با زبان روز و نگاه به آینده است.
وی با اشاره به ضرورت پرداختن علمی و روزآمد به شخصیت امام راحل، افزود: شور امام خمینی (ره) در جان و ذهن ما زنده است، اما وظیفه داریم این شور را برای نسل جدید به شکلی متناسب با شرایط امروز جامعه و آینده‌ای که پیش رو داریم، بازخوانی و تحلیل کنیم.
رسولی افزود: امام خمینی (ره) تنها فقیهی در تاریخ اسلام است که توانست نظریه ولایت فقیه را از مقام تئوری به عرصه عملی حکومت برساند. حتی امامان معصوم (ع) نیز به‌دلیل شرایط خاص تاریخی، موفق به تحقق حکومت اسلامی مبتنی بر اسلام ناب نشدند. امام راحل اما با تکیه بر اندیشه دینی و پشتوانه مردمی، موفق شد نظامی اسلامی را تأسیس کند که اکنون پس از ۴۵ سال همچنان با اقتدار و پایداری به مسیر خود ادامه می‌دهد.
رئیس جهاددانشگاهی اردبیل با تأکید بر تأثیر جهانی نهضت امام، تصریح کرد:امام خمینی (ره) تنها جامعه ایران را متحول نکرد، بلکه در جهان اسلام الهام‌بخش بیداری و تحول شد و روندهای جهانی را نیز تحت تأثیر قرار داد. این ویژگی‌ها، شخصیت امام را در تاریخ معاصر جهان به چهره‌ای منحصربه‌فرد تبدیل کرده است.
رسولی در ادامه با اشاره به چالش‌های فکری نسل امروز گفت: جوانان امروز با پرسش‌ها، شبهات و چالش‌های متعددی روبه‌رو هستند. ما باید ابعاد فکری و آثار تمدنی نهضت امام را در شرایط کنونی و با نگاهی آینده‌نگر تبیین کنیم تا این نسل نیز بتواند با عمق اندیشه بنیان‌گذار انقلاب اسلامی آشنا شود.
وی ضمن قدردانی از حضور علما و اساتید در این میزگرد، بر ادامه این‌گونه نشست‌های علمی و فرهنگی در جهت روشن‌سازی مبانی فکری انقلاب و تقویت گفتمان امام تأکید کرد.
انتهای پیام
نظرات