حسن بهشتی‌پور در گفت‌وگو با ایسنا درباره چشم‌انداز جنگ روسیه با اوکراین اظهار کرد: این جنگ بیش از سه سال است که ادامه یافته و با توانی که روسیه به کار گرفته چهار منطقه از شرق اوکراین را اشغال کرده است، البته قبل از اقدام نظامی روسیه علیه اوکراین در سال ۲۰۱۴ که روسیه بخش کریمه را ضمیمه خاک خود کرد دو استان «دونتسک» و «لوهانسگ» اعلام خودمختاری کرده بودند و در کل مناطق شرقی اوکراین بیشتر روس تبار هستند، اما بعد از حمله روسیه به اوکراین دو استان دیگر نیز به اشغال روسیه درآمد.
وی افزود: روسیه هنوز نپذیرفته که سیاست اشغالگری به‌جایی نمی‌رسد و اگر قرار بود سیاست اشغالگری به‌جایی برسد شوروی هم در افغانستان موفق می‌شد، اما به هر حال روسیه با این استدلال که عضویت اوکراین در پیمان ناتو امنیتش را به خطر می‌اندازد و با توجه به اینکه ۱۵۸۶ کیلومتر مرز مشترک با اوکراین دارد دست به اقدام نظامی زد تا از عضویت اوکراین در ناتو جلوگیری کند و از گسترش ناتو تا مرزهای غربی روسیه جلوگیری شود.
این کارشناس مسائل روسیه ادامه داد: از ۱۲ قرنی که از هویت روسیه به‌عنوان یک کشور مستقل می‌گذرد، اوکراین همیشه خط حائل میان روسیه و غرب بود و در دو جنگ مهم علیه ناپلئون و آلمان نازی روس‌ها در کنار اوکراینی‌ها جنگیدند. روسیه همواره به اوکراین به‌عنوان یک کشور مستقل نگاه نکرده است چراکه معتقدند اوکراین بخشی از خاک روسیه است و این استدلال را می‌کنند که نخستین دولتی که به معنای روس تشکیل شد نامش روس-کیِف بود که در سال ۹۶۰ میلادی در پایتخت فعلی اوکراین تشکیل شد. هرچند این امر رخ داده، اما واقعیت این است که هویت اوکراینی در کنار هویت روسی وجود داشته و حتی در زمان اتحاد جماهیر شوروی از میان جمهوری‌های پانزده‌گانه این کشور، اوکراین و روسیه سفید در سازمان ملل دارای دو کرسی رسمی جداگانه بودند و حتی برای دوره‌ای اوکراین عضو شورای امنیت سازمان ملل هم شد.
بهشتی‌پور گفت: بعد از فروپاشی شوروی طبق توافق«آلماتی» پایتخت سابق قزاقستان، جمهوری‌های دوازده‌گانه که اوکراین هم عضو آن بود قرارداد مهمی را امضا کردند و تمام مرزهای بین‌المللی شوروی و مرزهای بین خود را به رسمیت شناختند و به این دلیل بود که سازمان ملل آنان را به رسمیت شناخت و روسیه میراث دار شوروی شد و این جمهوری‌ها به‌عنوان کشور مستقل شناخته شدند.
وی بابیان اینکه منطق روسیه برای حمله به اوکراین چهار پایه اساسی دارد، اظهار کرد: در وهله اول روسیه اعتقاد دارد که اوکراین نباید عضو ناتو شود که استدلال درستی است. طبق منطق دوم، روسیه می‌گوید طبق قانون اساسی حامی حقوق تمام روس تبارها در سراسر دنیا است و چون از جمعیت ۴۵ میلیونی اوکراین هفت میلیون آن روس‌تبار هستند باید از حقوقشان دفاع کنیم. روسیه معتقد است این روس تبارها که البته شهروند اوکراین محسوب می‌شوند تحت فشار دولت هستند و به آنان ظلم می‌شود که با توجه به این مشکل باید مناطق چهارگانه شرق اوکراین ضمیمه خاک روسیه شود.
این کارشناس مسائل روسیه افزود: منطق سوم روسیه می‌گوید «فاشیست و نازیست در اوکراین احیا شده و همین‌ها بودند که در زمان جنگ جهانی دوم(۱۹۴۵-۱۹۳۹) با نازی‌ها همکاری کردند» در حالی که واقعیت این است که بخش بسیار کوچکی از جامعه اوکراین که به گروه «آزوف‌ها» پیوند خورده‌اند در آن زمان با آلمان نازی همکاری کرده‌اند. اوکراینی‌ها و روس‌ها با شجاعت در برابر نازی‌ها ایستادند، به‌طوری که شوروی در جنگ جهانی دوم متحمل ۲۶ میلیون نفر کشته شد. بنابراین صدها هزار اوکراینی در جنگ دوم بین‌الملل جان خود را از دست دادند که این آمار، قابل مقایسه با تعداد اندکی که به نازی‌ها کمک کردند، نیست.
هر دو ملت دارای تاریخ و سرنوشت مشترک هستند
بهشتی‌پور ادامه داد: اوکراینی‌ها و روس‌ها از نظر نژادی هر دو «اِسلاو شرقی» و از نظر مذهبی هر دو ارتُدکس شرقی محسوب می‌شوند، بنابراین هر دو ملت دارای نژاد، مذهب، تاریخ و سرنوشت مشترک هستند و ۱۲ قرن در کنار هم بوده‌اند.
وی تصریح کرد: منطق چهارم روسیه می‌گوید «که اوکراینی‌ها در خطوط لوله و انرژی روسیه اخلال ایجاد کرده‌اند تا این کشور در صادرات دچار مشکل شود.» این استدلال‌های روسیه را که کنار هم می‌گذاریم هیچ حجتی نمی‌شود که به دلیل این موضوعات روسیه به اوکراین حمله نظامی کند. روس‌ها فکر نمی‌کردند اوکراینی‌ها با این شدت مقاومت کنند و عقب‌نشینی کردند و در شرق اوکراین مستقر شدند.
این کارشناس مسائل روسیه بابیان اینکه چشم‌انداز و دورنمای این جنگ مشخص نیست، گفت: روسیه در زمان کنونی به هیچ وجه کوتاه نمی‌آید و اوکراین هم فارغ از اینکه چه رئیس‌جمهوری در این کشور سر کار باشد جرأت نمی‌کند که با تجزیه کشورِ خود موافقت کند و چهار استان از آن جدا شود.
برقراری نظام فدرالی در اوکراین می‌تواند راهگشا باشد
بهشتی‌پور درباره راهکارهایی که می‌تواند منجر به صلح میان روسیه و اوکراین شود، خاطرنشان کرد: پایان جنگ مستلزم این است که طرفِ روسی بپذیرید که مناطق اشغال شده را نمی‌تواند ضمیمه خاک خود کند، بلکه باید یک نظام فدرالی در اوکراین شکل بگیرد که یک نوع خودمختاری در این چهار منطقه شکل بگیرد که از یک طرف تمامیت ارضی و حاکمیت ملی اوکراین حفظ شود و از طرفی هم حقوق روس تبارهای این مناطق در چارچوب خودمختاری تأمین شود که این مهم اگر محقق شود در ایجاد صلح پایدار تأثیر زیادی دارد.
وی افزود: یکی دیگر از راهکارهای صلح این است که اوکراین تعهد دهد به هیچ وجه و در هیچ زمانی به ناتو ملحق نمی‌شود تا نگرانی روسیه در این زمینه رفع شود. منافع اوکراین به هیچ وجه این نیست که به ناتو ملحق شود و این یک تفکر اشتباه بود که اوکراین تصور می‌کرد ناتو می‌تواند امنیت آن را تأمین کند و همان‌طور که دیدیم در سه سال گذشته ناتو برای اوکراین نجنگید.
این کارشناس مسائل روسیه بیان کرد: راهکار سوم این است که هر دو طرف بپذیرند یک آتش‌بس برقرار شده تا زمینه برگزاری انتخابات ریاست جمهوری در اوکراین فراهم شود، چراکه دو سال از موعدی که قرار بود انتخابات برگزار شود گذشته و زلنسکی نمی‌تواند به دلیل شرایط جنگی انتخابات برگزار کند. پس از برگزاری انتخابات هر شخصی رئیس‌جمهور شد آن فرد پایِ توافق صلح را امضا کند، چراکه با امضای توافق صلح با پشتوانه مردمی از اهمیت بسیاری برخوردار است.
بهشتی‌پور گفت: این واقعیت که اوکراین یک نظام فدرالیست داشته باشد و روس تبارها از حقوق خودمختاری برخوردار شوند تحت تأثیر انتقال انرژی از اوکراین به اروپا بوده و حتی دو طرح مهم در شرایط جنگی منهدم شد. عضویت اوکراین در اتحادیه اروپا هیچ خطری برای روسیه ندارد، چراکه این اتحادیه یک اتحادیه نظامی نیست و بیشتر سیاسی است و اگر عضویت اوکراین در اتحادیه اروپا رخ دهد امنیت خطوط انتقال گاز روسیه به اروپا به‌خوبی تأمین می‌شود. کشش‌پذیری تقاضا برای گاز در جهان زیاد است و این‌گونه نیست که اگر مشکل اوکراین حل شود طرح‌های گازی بلاتکلیف شود، چون نیاز جنوب و شمال اروپا به گاز زیاد است. در اینجا منافع آمریکا، روسیه، اروپایی‌ها به‌ویژه انگلستان فرانسه و آلمان رودرروی یکدیگر قرار گرفته و صحنه منازعه شده که نشان می‌دهد نظام بین‌الملل در حال پوست‌اندازی است.
روسیه از سلاح اتمی استفاده نمی‌کند
وی درباره حمله پهبادی اوکراین به روسیه که طبق ادعای اوکراین خسارات زیادی به بمب‌افکن‌های استراتژیک روسیه وارد آورد، ادامه داد: در واقع این عملیات اشراف اطلاعاتی اوکراین را که بیش از یک سال برای آن برنامه‌ریزی کرده بود نشان داد، به‌طوری که کامیون‌ها را در عمق هزار کیلومتری خاک روسیه هدایت کردند و با پهباد جنگنده‌ها را هدف قرار دادند. انجام این عملیات را نمی‌توان گفت که موجب تشدید جنگ می‌شود یا سبب کاهش تنش‌ها. وقتی اوکراین در موضع ضعف قرار داشت این عملیات را انجام داد و روسیه باید بررسی کند که چگونه در خاک خود چنین ضربه‌ای خورده است و در چنین شرایطی جنگ فعلاً ادامه خواهد یافت.
این کارشناس مسائل روسیه در پاسخ به این سؤال که اگر روسیه مجبور شود از سلاح‌های تاکتیکی هسته‌ای استفاده خواهد کرد یا خیر؟ یادآور شد: خیلی بعید است روسیه دست به چنین اقدامی بزند، چراکه در نزد افکار عمومی جهان در صورت چنین اقدامی تخریب خواهد شد، همان‌طور که آمریکایی‌ها بعد از بمباران اتمی ژاپن این ننگ ابدی را نتوانسته‌اند تا کنون از پیشانی خود پاک کنند. در قانون اساسی روسیه آمده که اگر موجودیت کشور به خطر افتاد می‌توانند دست به اقدام پیشگیرانه بزنند و در شرایط کنونی اوکراین نمی‌تواند چنین خطری برای روسیه ایجاد کند.
انتهای پیام
نظرات