در دل جنگل‌های سرسبز گلستان، هنر سنتی نوغانداری در حال نفس‌های آخر است؛ صنعتی که روزی طلای سفید ایران نامیده می‌شد و امروز نیازمند فریاد نجات است. کارشناسان هشدار می‌دهند اگر برای احیای این میراث ارزشمند چاره‌اندیشی نشود، به زودی شاهد مرگ یکی از اصیل‌ترین صنایع دستی ایران خواهیم بود.  

صنعت نوغانداری در گلستان ریشه در تاریخ کهن این منطقه دارد. استان گلستان به واسطه آب و هوای مساعد و وجود توتستان‌های گسترده، همواره یکی از قطب‌های اصلی تولید پیله ابریشم در کشور بوده است. بر اساس اسناد تاریخی، تولید ابریشم در این منطقه به بیش از ۵۰۰ سال پیش بازمی‌گردد و در دوره صفویه به اوج خود رسیده بود.  

امروز اما این صنعت با چالش‌های جدی نظیر کاهش شدید تعداد نوغانداران، پایین بودن قیمت خرید پیله و عدم صرفه اقتصادی، نبود صنایع تبدیلی و تکمیلی در استان و  رقابت با ابریشم وارداتی و مصنوعی مواجه است با این وجود، کارشناسان معتقدند گلستان می‌تواند با برنامه‌ریزی صحیح به قطب ابریشم کشور تبدیل شود.  

وجود زمین‌های مستعد برای توسعه توتستان‌ها، پتانسیل بالای اشتغالزایی (هر خانوار می‌تواند ۳۰ تا ۴۰ نفرروز در سال مشغول کار کند)، امکان توسعه صنایع دستی وابسته مانند قالی‌بافی ابریشمی و تقاضای جهانی برای محصولات طبیعی و ارگانیک از مزایای پرورش پیله ابریشم در گلستان است. 

مینودشت قطب تولید ابریشم گلستان؛ رونق تولید با خریدهای توافقی  

 مهدی ممشلی، مدیر جهاد کشاورزی مینودشت با اشاره به اینکه این شهرستان به عنوان مرکز اصلی تولید پیله ابریشم در استان شناخته می‌شود، اظهار کرد: پرورش کرم ابریشم همزمان با شکوفایی درختان توت آغاز می‌شود و پس از ۳۵ تا ۴۵ روز، پیله‌ها آماده برداشت هستند. هر جعبه تخم نوغان به طور متوسط ۳۵ کیلوگرم پیله تولید می‌کند که از هر پنج کیلوگرم آن، یک کیلوگرم نخ ابریشم خام استحصال می‌شود که در صنایع فرش و منسوجات ابریشمی کاربرد دارد.  

وی با اشاره به تعیین قیمت تضمینی ۳۶۰ هزار تومانی برای هر کیلوگرم پیله توسط دولت، از خریدهای توافقی بخش خصوصی با قیمت بالاتر به عنوان عامل محرک توسعه این صنعت نام برد.  

مدیر جهاد کشاورزی مینودشت بیان کرد: اگرچه نوغانداری در گلستان هنوز به روش سنتی انجام می‌شود، اما حرکت به سمت صنعتی شدن این حرفه آغاز شده است. توسعه صنایع تبدیلی می‌تواند ارزش افزوده قابل توجهی برای تولیدکنندگان ایجاد کند.

به گفته مهدی ممشلی، امسال قرار است هشت هزار و ۵۰۰ جعبه تخم نوغان در اختیار نوغانداران این استان قرار گیرد تا بار دیگر گلستان به‌عنوان یکی از کانون‌های اصلی تولید ابریشم کشور بدرخشد.

وی با اشاره به اینکه زندگی بیش از ۴ هزار و ۵۰۰ خانوار گلستانی از طریق پرورش پیله ابریشم تامین می‌شود، بیان کرد: این تخم‌ها در نمایندگی‌های منتخب شهرهای مینودشت، گنبدکاووس، کلاله، مراوه‌تپه، آزادشهر، رامیان، علی‌آبادکتول و گرگان توزیع خواهد شد.

مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان گلستان در دومین شب «شب‌های فرهنگی قوم قزلباش» که با محوریت زنجیره تولید ابریشم استان گلستان و به‌مناسبت هفته صنایع‌ دستی در گرگان برگزار شد، با تأکید بر زنجیره ابریشم استان با اشاره به ظرفیت‌های اقوام مختلف ساکن در استان گلستان در حوزه هنرهای سنتی گفت: در استان گلستان، اقوام گوناگونی حضور دارند که هر کدام دارای هنرهای خاص و ویژه‌ای هستند. این ویژگی موجب شده که تولیدات فاخری در حوزه صنایع‌ دستی خلق شود و استان گلستان در این زمینه به یکی از استان‌های شاخص کشور تبدیل شود.

اعلام آمادگی مدیرکل تعاون کار و رفاه اجتماعی گلستان برای حمایت از صنعت نوغانداری 

ایوب هلاکو بیان کرد: اداره‌کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان گلستان آمادگی دارد با تمام ظرفیت‌های خود در خدمت توسعه و رونق صنایع‌ دستی باشد و با تشکل‌ها، اتحادیه‌ها، تعاونی‌ها و مؤسساتی که در این بخش فعالیت دارند، همکاری و تعامل مؤثر داشته باشد.

هلاکو با اشاره به وجود دو سوله بلااستفاده در شهر گرگان، پیشنهاد داد: دو سوله بزرگ در یکی از بخش‌های شهر گرگان وجود دارد که سال‌هاست بلااستفاده رها شده‌اند. با توجه به وسعت و متراژ مناسب این فضاها، می‌توان با حمایت استاندار گلستان و همکاری اداره‌ کل میراث‌فرهنگی، آن‌ها را در قالب واگذاری به یک اتحادیه یا شرکت تعاونی بزرگ با کاربری‌های متنوع، به بازارچه دائمی فروش صنایع‌ دستی و نمایشگاه عرضه محصولات مشاغل خانگی تبدیل کرد. ما برای تحقق این هدف آمادگی کامل داریم.

مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان گلستان در پایان با تأکید بر نقش اداره‌ کل تعاون در حمایت از فعالان صنایع‌ دستی، افزود: صنعت ابریشم، سوزن‌دوزی، گلیم‌بافی، نمدمالی، چوب‌تراشی و ده‌ها رشته دیگر صنایع‌دستی گلستان، نه‌تنها میراث‌ فرهنگی ما هستند بلکه می‌توانند زمینه‌ساز اشتغال پایدار باشند. ما آماده‌ایم با ارائه تسهیلات، تقویت تعاونی‌های تخصصی، واگذاری فضاهای تولید و عرضه، و نیز آموزش و توانمندسازی هنرمندان، نقش فعالی در تقویت این حوزه ایفا کنیم.

در حال حاضر حدود ۹۰ درصد پیله تولیدی استان برای فرآوری به خراسان رضوی ارسال می‌شود. کارشناسان بر ضرورت ایجاد واحدهای فرآوری محلی برای افزایش سودآوری و اشتغالزایی در منطقه تأکید دارند.

ایجاد تعاونی‌های تخصصی نوغانداری، راه‌اندازی کارگاه‌های تولید نخ ابریشم در استان، توسعه بازارهای داخلی و صادراتی و برگزاری دوره‌های آموزشی نوغانداری نوین از دیگر موارد مهمی است که باید برای رونق این صنعت مهم به آن پرداخته شود. 

صنعت نوغانداری در گلستان تنها یک شغل نیست، بلکه بخشی از هویت فرهنگی این دیار است که نجات آن نیازمند عزم ملی و توجه ویژه مسئولان است.

انتهای پیام