منابع تامین آب در استان مازندارن از دو طریق سد و آب‌بندان ذخیره می‌شود؛ استان مازندران مجموعاً دارای ۱۰ سد و ۹۰۰ آب‌بندان است که برای مصارف مختلفی چون شرب، کشاورزی و گاهی صنعت مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرند.
فصول کشت و زرع در مازندران را می‌توان فصول برداشت آب از ذخایر و منابع آبی استان نیز نامید چراکه عمده مصارف آبی در این خطه سرسبز، برای صنعت کشاورزی که نخستین محور اقتصاد مازندران است، هزینه می‌شود؛ کارشناسان معتقدند بیش از ۸۵ درصد منابع آبی کشور نیز در بخش کشاورزی به مصرف می‌رسد.
جواد دادویه، مدیر بهره‌برداری و نگهداری تأسیسات آب و برق‌آبی شرکت آب منطقه‌ای مازندران در گفت‌وگو با ایسنا ضمن تشریح وضعیت ذخایر سدهای استان، اظهار کرد: از ۱۰ سد در حال بهره‌برداری مازندران با مجموع حجم ذخیره حدود ۳۲۷ تا ۳۳۰ میلیون مترمکعب، در ابتدای فصل کشاورزی امسال حدود ۳۲۵ میلیون مترمکعب آب ذخیره‌سازی شد؛ یعنی معادل ۹۹ درصد حجم ذخایر مخازن سدها آبگیری شدند که با شروع فصل کشاورزی و تاکنون از سدهای استان رقمی حدود ۷۵ میلیون مترمکعب برداشت شد و در اختیار کشاورزان قرار گرفت؛ یعنی ۲۳ درصد از حجم آبگیری سدها تاکنون رهاسازی شده‌اند.
وی، درباره وضعیت آب‌بندان‌ها نیز خاطرنشان کرد: از حدود ۹۰۰ آب‌بندان استان که حجم آن‌ها معادل ۴۰۵ میلیون مترمکعب است و برای کشاورزی استفاده می‌شوند، حدود ۳۷۰ میلیون آبگیری شده که معادل ۹۱ درصد کل حجم آبگیری است. از این مقدار تا به اکنون نیز چیزی حدود ۱۰۵ میلیون مترمکعب از حجم ذخیره، استفاده شده است و حدود ۲۶۵ میلیون مترمکعب آب در آب‌بندان‌های استان وجود دارد که تا پایان فصل کشاورزی مصرف می‌شود.
به گفته دادویه، توجه به بارش‌های مناسب اواخر سال گذشته و بهار امسال، هم به لحاظ آبگیری مخازن سدها و آب‌بندان‌ها و همچنین روان‌آب‌ها (آورد بهنگام رودخانه‌ها) شرایط مناسب بوده و تاکنون مشکل خاصی وجود نداشته است؛ اما اگر وضعیت بارنگی با روند کنونیِ افزایش دما و کاهش بارش‌ها ادامه یابد، ممکن است در مناطقی نظیر شرق استان که سدها یا آب‌بندان‌ها وجود ندارند، مشکلاتی ایجاد شود.
مدیر بهره‌برداری و نگهداری تأسیسات آب و برق‌آبی شرکت آب منطقه‌ای مازندران، افزود: به عنوان مثال در محدوده گلوگاه که سد وجود ندارد، احتمال مشکلات کم‌آبی و تنش دور از انتظار نیست؛ البته چون کشاورزان منطقه آگاه به این موضوع هستند، با شرایط خود را تطبیق می‌دهند.
وی درباره وضعیت و شرایط رودخانه‌های مرکز استان، به وجود سدهای البرز و سد آیت‌الله صالحی و سد شهید رجایی، اشاره و گفت: در مناطق مرکزی و دشت تجن، در مناطق بابلرود و تالار با با برنامه‌ریزی‌هایی که کردیم مشکل خاصی نخواهیم داشت؛ البته در خصوص رودخانه تالار چون منابع تامین بالادستی ندارد، شاید در مناطق بالادست مشکلاتی داشته باشیم که معمولا با نوبت‌بندی از سوی شرکت توزیع حل خواهد شد.
دادویه در پاسخ به این پرسش که آیا تنش آبی در استان نخواهیم داشت، تصریح کرد: در مناطق مرکزی که شرایط آن تشریح شد اینطور نیست اما در دشت هراز به دلیل اینکه «سد هراز» هنوز وارد مدار بهره‌برداری نشده، ممکن است حدود ۵۰۰۰ هکتار از اراضی کشاورزی محدوده شهرستانهای بابلسر، فریدونکنار و محمودآباد دچار تنش آبی شوند.
این مقام مسئول در شرکت آب منطقه‌ای مازندران یادآور شد: اگر جریان آب رودخانه هراز کاهش یابد که هم‌اکنون نیز این اتفاق افتاده است، قطعا بر دشت هراز بخصوص در پایین‌دست و شهرستانهای ساحلی اثرگذار خواهد بود و دچار چالش خواهیم شد.
وی با اشاره به اینکه تا ۲۰ روز پیش میانگین ورودی رودخانه هراز حدود ۳۰ مترمکعب بر ثانیه بود که این عدد اکنون به زیر ۲۰ مترمکعب بر ثانیه کاهش یافته است، خاطرنشان کرد: این موضوع می‌تواند مشکل‌آفرین باشد؛ البته بخشی از این کسری از طریق نوبت‌بندی که تجربه سالیان قبل هست، جبران شده و بخشی دیگر از منابع زیرزمینی تامین می‌شود که با مدیریت موضوع حل خواهد شد.
دادویه، دلیل این ناترازی را مرتبط با تفاوت‌های زمان کاشت در مناطق مختلف مازندران می‌داند و معتقد است: زمان کشت در این مناطق متفاوت از دیگر نقاط است و کشت زودتر انجام می‌شود؛ هرچند در نهایت بخش کوچکی از اراضی مرکزی استان ممکن است تحت تنش قرار بگیرند اما خسارتی را پیش‌بینی نمی‌کنیم.
در پیوند با این مسئله، مدیر بهره‌برداری و نگهداری تأسیسات آب و برق‌آبی شرکت آب منطقه‌ای مازندران، تاکید کرد: نکته مهم این است که در دشت‌هایی که منابع تامین آب (سدها و آب‌بندان‌ها) وجود دارد، کشاورزان همکاری لازم را با صرفه‌جویی داشته باشند تا بتوانیم حداکثر آب را برای سال بعد ذخیره کنیم.
وی با تاکید بر مدیریت صحیح مصرف، یادآور شد: نکته حائز اهمیت این است که هر آنچه آب در مخزن سدها بماند متعلق به کشاورزان و مصارفی است که برای سد نظیر کشاورزی و شرب تعریف شده و در اختیار ذینفعان قرار خواهد گرفت اما نکته مهم در این بین، مدیریت درست مصرف است.
دادویه، با اشاره به صحبت‌های سخنگوی صنعت آب کشور که گفته بود وارد پنجمین سال خشکسالی شدیم، تصریح کرد: بر این اساس، ما نیز از این قضیه مستثنی نیستیم، هرچند امسال بارش‌های خوبی داشتیم اما ۲ سال گذشته را با تنش آبی و خشکسالی به پایان رساندیم؛ پس برای مازندران هم پیش‌بینی می‌کنیم که اگر رعایت نکنیم، برای سال بعد تحت تنش قرار می‌گیریم.
مدیر بهره‌برداری و نگهداری تأسیسات آب و برق‌آبی شرکت آب منطقه‌ای مازندران، در پیامی خطاب به مردم استان گفت: درخواست ما از کشاورزان این است که حداکثر صرفه‌جویی و همکاری در نوبت‌بندی‌ها را داشته باشند؛ با وجود اینکه امسال به عنوان مثال سد شهید رجایی وضعیت مطلوبی دارد اما بازهم نوبت‌بندی اعمال شده و آن‌طور نیست که به حالت مشاع، آب در اختیار همه قرار گیرد.
وی در پایان تاکید کرد: دیدگاه ما اینست که حداکثر توان ذخیره را برای سال بعد بگذاریم تا هم کشاورزان در سال بعد دغدغه آب نداشته باشند و هم سال بعد را با یک ذخیره خوب شروع کرده و بتوانیم همانند امسال مخازن را در حد ۹۹ درصد لبریز کنیم.
انتهای پیام
نظرات