نرخ باروری که به تعداد فرزندان متولد شده از مادران در سنین باروری اشاره دارد، یکی از معیارهای کلیدی برای ارزیابی وضعیت جمعیتی است؛ متأسفانه در شهرستان کاشمر نرخ باروری به طرز نگران‌کننده‌ای از ۲.۷ در سال ۱۳۹۵ به ۰.۵۱ در سال ۱۴۰۳ کاهش یافته است.
گرچه این کاهش، زنگ خطری برای آینده اجتماعی و اقتصادی این شهرستان به شمار می‌آید اما عوامل مختلفی از جمله بحران‌های اقتصادی، تغییرات فرهنگی و اجتماعی و فشارهای ناشی از سبک زندگی مدرن، در این روند تأثیرگذار بوده‌اند که نباید نادیده گرفته شوند.
بر اساس آنچه اعلام شده اگر این روند کاهش نرخ باروری ادامه پیدا کند، طی چند سال آینده شهرستان کاشمر با مشکلات جدی در زمینه نیروی کار، خدمات اجتماعی و بهداشتی و همچنین رشد اقتصادی مواجه خواهد شد؛ لذا توجه به این چالش‌ها و تلاش برای یافتن راهکارهای مؤثر، به عنوان یک ضرورت اجتناب‌ناپذیر برای آینده این شهرستان و کشور محسوب می‌شود.
دکتر محمدجواد یزدانی، رئیس دانشکده علوم پزشکی کاشمر، در اظهاراتی جدی و نگران‌کننده به بررسی وضعیت باروری در این شهرستان پرداخت و به ایسنا گفت: باروری کلی که به تعداد فرزندانی که از مادران بارور در سنین ۱۰ تا ۴۹ سال متولد می‌شوند، اشاره دارد، در سال ۱۳۹۵ به عدد ۲.۷ رسیده بود، اما این نرخ در سال ۱۴۰۳ به ۰.۵۱ کاهش یافته که واقعاً نگران‌کننده است.
وی ادامه داد: نسبت به سال ۱۴۰۲، بیش از ۲۵۰ تولد در شهرستان کاشمر کمتر به ثبت رسیده و شاهد کاهش تولدها هستیم.
یزدانی همچنین به تفکیک نرخ باروری در مناطق مختلف شهرستان اشاره و اظهار کرد: در روستای تربقان، نرخ باروری ۲.۱۳ و در روستای مغان ۱.۵۶ ثبت شده است؛ این اختلاف نشان می‌دهد که کاهش نرخ باروری حتی در مناطق روستایی هم وجود دارد.
رئیس دانشکده علوم پزشکی کاشمر با تأکید بر لزوم کار فرهنگی در روستاها اظهار کرد: برای افزایش نرخ باروری در این مناطق، باید اقدامات فرهنگی مؤثری انجام شود.
وی در ادامه به وضعیت پایگاه‌های بهداشتی شهرستان اشاره و تاکید کرد: بر اساس آمار، پایگاه عصمتیه در مرکز شهر بهترین وضعیت را به لحاظ مادران باردار دارد، در حالی که پایگاه امام علی در بالاشهر وضعیت نامناسبی دارد.
یزدانی همچنین به تأثیرات اقتصادی بر نرخ باروری اشاره و بیان کرد: با وجود اینکه بسیاری معتقدند وضعیت اقتصادی بر رشد و کنترل جمعیت تأثیر دارد، اما واقعیت این است که این‌گونه نیست؛ در واقع، مناطقی که وضعیت اقتصادی بهتری دارند، فرزند کمتری به دنیا می‌آورند.
وی با اشاره به تحقیقات انجام شده در این زمینه خاطرنشان کرد: متأسفانه برخی خانواده‌ها حاضرند هزینه‌های زیادی برای نگهداری حیوانات خانگی پرداخت کنند، اما تمایل به فرزندآوری ندارند که این وضعیت واقعاً تأسف‌بار است.
مدیر شبکه بهداشت و درمان کاشمر در ادامه به کاهش جدی تعداد موالید در سال‌های اخیر پرداخت و اظهار کرد: درصد رشد جمعیت در کاشمر به کمتر از یک درصد رسیده است که این امر هشداردهنده و بسیار خطرناک به شمار می‌آید.
وی افزود: در گذشته، به طور میانگین سالیانه ۳۵۴۱ تولد در شهرستان ثبت می‌شد، اما در سال ۱۴۰۳ این آمار به ۱۷۹۵ تولد کاهش یافته است؛ همچنین، از سال گذشته تا امسال، ۲۵۰ تولد کمتر ثبت شده است.
رئیس دانشکده علوم پزشکی کاشمر همچنین هشدار داد که خطر کاهش جمعیت می‌تواند تأثیرات جدی بر تمامی ارکان اجتماعی، اقتصادی، بهداشتی و درمانی داشته باشد؛ اگر در ۵ تا ۶ سال آینده تغییر مثبتی در این روند اتفاق نیفتد، با مشکلات جدی مواجه خواهیم شد.
یزدانی همچنین به پیامدهای افزایش سن جمعیت اشاره و خاطرنشان کرد: اگر جامعه به سمت سالمندی پیش برود، با مشکلات جدی در نگهداری از سالمندان مواجه خواهیم شد؛ بدون شک برای توسعه اقتصادی، اگر جامعه جوان نداشته باشیم، با چالش‌های بزرگ‌تری روبه‌رو خواهیم شد.
وی با ابراز نگرانی مبنی بر اینکه در آینده نزدیک برای جبران کمبود نیروی کار، ناچار به وارد کردن نیروی کار از کشورهای دیگر خواهیم بود، بیان کرد: این موضوع نه تنها بر آینده جمعیت تأثیر خواهد گذاشت، بلکه می‌تواند تبعات گسترده‌تری برای ساختار اجتماعی و اقتصادی کشور به همراه داشته باشد.
موضوع اقتصادی تنها یک مؤلفه است
گرچه یکی از مسائل مهمی که در زمینه جمعیت مطرح می‌شود، موضوع اقتصادی است؛ اما باید توجه داشت که این تنها یک مؤلفه است. بر اساس آمارهای منتشر شده، در کشور حدود ۹ میلیون مجرد وجود دارد؛ فرض بر اینکه این افراد تا زمانی که شغل نداشته باشند، اقدام به ازدواج نمی‌کنند؛ اما در عین حال ۱۳ میلیون متأهل داریم که شرایط لازم برای فرزندآوری را دارند.
حجت‌الاسلام جواد طاهری، امام‌جمعه کاشمر نیز به تأثیرات فرهنگی بر این موضوع اشاره کرد و گفت: برخی افراد به دلیل جو فرهنگی حاکم، به فرزند نداشتن تشویق می‌شوند.
وی افزود: متأسفانه این افراد به ازدواج نکردن خود افتخار می‌کنند که این موضوع واقعاً تأسف‌بار است به همین دلیل، نیاز به انجام کارهای فرهنگی بیشتری داریم.
امام‌جمعه کاشمر همچنین به فضای دانشگاه‌ها اشاره و بیان کرد: باید فضا به سمت تشکیل خانواده پیش برود، اما اکنون به نظر می‌رسد که فضا به سمتی می‌رود که مجرد زیستی و ازدواج سفید رواج پیدا کرده؛ در این زمینه، دشمنان نیز در حال فعالیت هستند و باید مراقب بود.
وی به وضعیت محله‌ها و مناطق مرفه نشین اشاره و اظهار کرد: متأسفانه، در این مناطق شاهد فرزندآوری کمتری هستیم؛ برخی خانواده‌ها به جای توجه به فرزندآوری، به سمت نگهداری از حیوانات خانگی می‌روند که این موضوع به مسئله فرهنگی مرتبط می‌شود.
حجت‌الاسلام طاهری کاهش نرخ باروری را در منطقه بسیار نگران‌کننده دانست و افزود: گرچه نرخ باروری در کشور ۱.۸ است، اما این عدد در کاشمر به ۱.۵ کاهش یافته که نشان می‌دهد این شهر مذهبی از متوسط کشوری عقب‌تر است.
وی تأکید کرد: برای مقابله با این مشکلات، نیاز به برنامه‌ریزی و اقدامات فرهنگی داریم تا بتوانیم جوانان را به سمت ازدواج و فرزندآوری تشویق کنیم.
امام‌جمعه کاشمر با اشاره به اهمیت توجه به این مسائل، بر لزوم همکاری تمامی نهادها و ارگان‌ها برای ترویج فرهنگ خانواده و فرزندآوری تأکید کرد و گفت: اگر نتوانیم این فرهنگ را در جامعه نهادینه کنیم، با چالش‌های جدی در آینده مواجه خواهیم شد.
وی خاطرنشان کرد: باید با همکاری و همفکری، جوانان را به تشکیل خانواده و فرزندآوری ترغیب کنیم تا آینده‌ای روشن‌تر برای جامعه رقم بزنیم.
فعالیت چند ماما و پزشک که در حال سقط‌جنین هستند
دادستان کاشمر نیز با تأکید بر این نکته که سقط‌جنین به عنوان یک عمل عمدی و قتل موجود زنده تلقی می‌شود و در سند تحول قوه قضائیه و قانون جوانی جمعیت به این موضوع پرداخته شده است، بر اهمیت فرهنگ‌سازی و آگاهی‌بخشی در این حوزه تأکید کرد و پیشنهاد داد: باید در دانشگاه‌ها، مجالس و مراسم مذهبی درباره حرام بودن سقط‌جنین صحبت شود.
حجت‌الاسلام اسماعیل بلوچ‌زاده در همین خصوص به یکی از سیاست‌های کلیدی و مهم نظام، یعنی تنظیم خانواده و افزایش فرزندآوری اشاره کرد و گفت: در همین راستا، ما دارای قانون جوانی جمعیت هستیم.
وی با تأکید بر اینکه اگر بخواهیم فرزندآوری را افزایش دهیم، یکی از راه‌های مؤثر این است که جلوی سقط‌جنین را بگیریم؛ جلوگیری از سقط‌جنین را بسیار مهم دانست و افزود: متأسفانه روزانه ۱۲۰۰ سقط‌جنین در کشور اتفاق می‌افتد؛ اگر بتوانیم جلوی همین تعداد را بگیریم، به‌طور حتم فرزندآوری افزایش خواهد یافت.
دادستان کاشمر به دلایل مختلف سقط‌جنین اشاره کرد و افزود: ۲۰ درصد سقط‌جنین‌ها به دلیل بد موقع بودن بارداری است.
بلوچ‌زاده با ذکر این نکته که در دوران عقد سقط‌جنین‌های بسیاری داریم، افزود: اگر جلوی این سقط‌جنین‌ها گرفته شود، می‌توانیم به افزایش جمعیت کمک کنیم.
وی همچنین به دیگر عوامل سقط‌جنین اشاره کرد و گفت: ۲۱ درصد از سقط‌ها به مشکلات مالی، فقر و ترس از افزایش هزینه‌های زندگی مربوط می‌شود.
دادستان کاشمر همچنین به این نکته اشاره کرد که ۴۰ درصد از افراد به دلیل نخواستن فرزند و عدم تمایل به پذیرش مسئولیت، به سقط‌جنین روی می‌آورند؛ نگرانی از مشکلات فرزندآوری، آینده شغلی و تحصیلات نیز از عوامل مهمی است که موجب عدم تمایل به فرزندآوری می‌شود.
وی خاطرنشان کرد: ۱۸ درصد دیگر سقط‌ها به مسائل پزشکی، اجتماعی و فرهنگی و مشکلات روحی مادر مربوط می‌شود؛ باید برنامه‌های پیشگیری و مقابله‌ای طراحی و اجرا شود و جلوی افزایش سقط‌جنین گرفته شود تا در نتیجه آن فرزندآوری افزایش یابد.
وی همچنین بر لزوم ایجاد و تقویت نهادهای مشاوره‌ای برای شناسایی و انصراف از سقط‌جنین تأکید و اظهار کرد: ایجاد و تقویت نهادهای حمایتی از خانواده‌های دارای شرایط خاص و افزایش هزینه‌های تخلفات سقط‌جنین بسیار ضروری است.
دادستان کاشمر با بیان اینکه شناسایی و گسترش مشاوره‌های تخصصی روانشناسی برای زنانی که در معرض خطر از بین بردن جنین خود هستند، یک ضرورت است، تصریح کرد: برنامه و اقداماتی برای جلوگیری از سقط‌جنین وجود دارد که باید اجرا شود.
وی در ادامه از فعالیت چند ماما و پزشک که در حال سقط‌جنین هستند خبر داد و گفت: باید پیگیری‌های لازم در این خصوص انجام و با این افراد برخورد شود.
بلوچ‌زاده با تأکید بر اینکه همه باید در این راستا همکاری و همفکری داشته باشند تا به افزایش فرزندآوری و بهبود وضعیت جمعیت کشور کمک کنند، افزود: تأکید بر اهمیت فرهنگ‌سازی، مشاوره و حمایت از خانواده‌ها می‌تواند به کاهش سقط‌جنین و افزایش نرخ فرزندآوری منجر شود.
بدون شک، برای مقابله با این بحران، نیاز به یک رویکرد جامع و چندجانبه است که شامل سیاست‌گذاری‌های مؤثر، آموزش‌های فرهنگی و اجتماعی و همچنین فراهم کردن حمایت‌های مالی و مشاوره‌ای برای خانواده‌ها باشد. اگرچه مشکلات اقتصادی عاملی مؤثر در کاهش باروری محسوب می‌شود، اما باید به ابعاد فرهنگی و اجتماعی نیز توجه ویژه‌ای شود.
تلاش برای تغییر نگرش‌ها و ایجاد فضایی مثبت و حمایتگر برای خانواده‌ها می‌تواند به افزایش نرخ باروری و در نهایت به بهبود وضعیت جمعیت این شهرستان کمک کند.
انتهای پیام
نظرات