ماده ۷۴۵ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۷۵ بیان داشته: «هرکس به وسیله سامانه‌های رایانه‌ای یا مخابراتی صوت یا تصویر یا فیلم خصوصی یا خانوادگی یا اسرار دیگری را بدون رضایت او جز در موارد قانونی منتشر کند یا در دسترس دیگران قرار دهد، به نحوی که منجر به ضرر یا عرفاً موجب هتک حیثیت او شود، به حبس از ۹۱ تا دو سال یا جزای نقدی از شصت و شش میلیون (۶۶.۰۰۰.۰۰۰) ریال تا پانصد میلیون (۵۰۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد.»
فلسفه جرم‌انگاری این ماده صیانت از حیثیت افراد جامعه و ممانعت از تعرض به حریم خصوصی آن‌ها بوده است. اصل بیست و دوم قانون اساسی نیز در همین زمینه بیان می‌دارد: «حیثیت، جان، مال، حقوق، مسکن و شغل اشخاص از تعرض مصون است مگر در مواردی که قانون تجویز کند.»
رکن مادی این جرم انتشار یا در دسترس دیگران قراردادن صوت، تصویر، فیلم خصوصی یا خانوادگی یا اسرار دیگری بدون رضایت شخص و بدون مجوز قانونی است، مصادیق این ماده صرفاً راجع به نشر صوت یا تصویر یا فیلم نبوده، بلکه نشر اسرار دیگری بدون رضایت وی نیز مشمول این ماده است.
نشر یا در دسترس دیگران قراردادن جرم موضوع این ماده باید منجر به ضرر یا عرفاً موجب هتک حیثیت وی شود، در غیر این صورت جرم موضوع این ماده محقق نمی‌شود.
نشر یا افشای سِر در ماده ۶۴۸ قانون مجازات اسلامی تعزیرات مصوب ۱۳۷۵ نیز جرم‌انگاری شده است. این ماده بیان می‌دارد اطباء، جراحان، ماماها، داروفروشان و کلیه کسانی که به مناسبت شغل یا حرفه خود محرم اسرار می‌شوند، هرگاه در غیر از موارد قانونی، اسرار مردم را افشا کنند به حبس یا جزای نقدی محکوم می‌شوند.
اداره کل حقوقی قوه قضاییه در نظریه اصداری خود به شماره ۷/۱۴۰۱/۷۰ تصویر خصوصی موضوع ماده ۷۴۵ قانون مجازات اسلامی(تعزیرات) را این‌گونه تعریف می‌کند: «آن دسته تصاویری است که به‌طور عمومی منتشر یا افشاء نشده باشد و انتشار یا افشاء آن موجب ضرر یا عرفاً موجب هتک حیثیت صاحب تصویر می‌شود و دارنده آن انتظار دارد دیگران بدون رضایت یا اعلام قبلی وی آن را منتشر نکنند.»
در نشست قضایی شماره ۶۹۲۷-۱۳۹۹ مورخ ۱۳۹۷/۱۲/۰۲ آمده است: «اگر فردی عکس یا فیلم یا سایر اطلاعات خود را در فضای مجازی از جمله تلگرام و اینستاگرام و غیره به اشتراک بگذارد یا در پروفایل خود قرارداده به نحوی که قابل دیدن از سوی همه یا بعضی افراد باشد و دیگری آن را در فضای دیگر یا به نحوه دیگری نشر دهد این اقدام می‌تواند مشمول ماده ۷۴۵ قانون مجازات اسلامی(تعزیرات) باشد؟»
هیئت عالی نشست قضایی، قرار دادن عکس در پروفایل را مجوزی برای نشر برای دیگران ندانسته است، بنابراین چنانچه نشر بدون مجوز تصویری عرفاً متضمن هتک حیثیت یا ضرر صاحب عکس شود، عمل از مصادیق ماده ۷۴۵ قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات بوده و قابل تعقیب است.
اکثریت قضات این نشست قضایی اظهار می‌کنند: «در صورتی که صاحب اطلاعات بارگذاری شده در هر یک از شبکه‌های اجتماعی در بستر فضای مجازی دسترسی خاصی در خصوص آن اطلاعات ایجاد کرده باشد، فقط در حدود اذن وی نشر آن‌ها مشمول عنوان مجرمانه نمی‌باشد، لیکن در صورتی که از حدود اذن وی فراتر رود به‌عنوان مثال عکسی که در پروفایل برای دسترسی اقوام قرار داده شده را فردی در دسترس همه کاربران شبکه‌های اجتماعی و غیره قرار دهد این عمل جرم می‌باشد.»
اقلیت قضات این نشست نیز بر این عقیده هستند: «این عمل عنوان مجرمانه ندارد، زیرا خود فرد با علم و اطلاع از اینکه در فضای مجازی اطلاعات به نحو عموم نشر پیدا می‌کند و فرد برای نشر پیدا کردن و دیده شدن، اطلاعات را به‌صورت عمومی در فضای مجازی قرار می‌دهد، بنابراین نشر اطلاعاتی که خود شاکی قبلاً آن‌ها را در فضای مجازی نشر داده و در اختیار همگان است جرم نمی‌باشد هرچند عملی غیر اخلاقی تلقی گردد.»
منبع:
-قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات
-نشست های قضایی قوه قضاییه
-نظریات مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه
میلاد مهدوی، کارشناس ارشد جزا و جرم‌شناسی و وکیل پایه یک دادگستری
انتهای پیام
نظرات