حسین مسرت در گفت‌وگو با ایسنا یکی از مشاهیر نامی معاصر یزد را دکتر حسین محبوبی اردکانی نام برد و با بیان این که اجداد او اغلب از علمای بنام و از امجاد اتقیا بودند، تصریح کرد: او در سال ۱۲۹۴ در اردکان یزد به دنیا آمد، پدرش آقا شیخ احمد بود، تحصیلات ابتدایی و مقدمات عربی را در همان شهر و در محضر حاج شیخ محمد مدیر فرا گرفت.
وی افزود: محبوبی برای گذراندن دوره متوسطه راهی یزد شد و سپس تحصیلات عالیه را در دانشسرای عالی و دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران به پایان رسانید و چند سالی در دبیرستان‌های قم مشغول تدریس شد، ولی پس از آن با کوله باری از دانش به یزد آمد و مدتی در دبیرستان کیخسروی این شهر مشغول به تدریس شد.
مسرت با بیان این که محبوبی از سال ۱۳۳۰ و به مدت پنج سال ریاست این دبیرستان مهم بزرگ یزد را که آن زمان از اعتباری شایسته برخوردار بود، برعهده گرفت، عنوان کرد: به واسطه پشتکار و همت وی که با دارا بودن دانشنامه کارشناسی تاریخ و جغرافیا، دبیر تاریخ بود، طی سال‌های ۱۳۲۷ تا ۱۳۲۹ شماره‌های نخست و دوم سالنامه فرهنگ یزد که حاوی مقالات و گزارش‌های خوبی بود، به چاپ رسید.
وی به نقل از اسلامی ندوشن در کتاب روزها، گفت: « در میان دبیران ما از همه پر مایه‌تر، حسین محبوبی اردکانی بود. دبیر تاریخ که بعداً یکی از متخصصان تاریخ معاصر شد و دو الی سه کتاب مهم تألیف کرد. محبوبی از همان زمان که یک دبیر تازه‌کار بود، معلوم بود که با دیگران فرق دارد. با عینک ته استکانی و چشم‌های کم مژه خسته، عبوس و مصمم وارد کلاس می‌شد و بی‌درنگ با صدای تیز و یکنواخت خود شروع به درس دادن می‌کرد. تمام وقت در کلاس قدم می‌زد، از این سر اتاق به آن سر و تاریخ را که مربوط به قرون اول ایران بعد از اسلام بود، از حفظ درس می‌داد.»
وی همچنین به خاطره شمس‌الدین خرمی مدیر دبیرستان‌های ایرانشهر و رسولیان یزد(وفات در سال ۱۳۸۸) نیز در مورد این استاد تاریخ اشاره و بیان کرد: «درس تاریخ را چنان تعلیم می‌داد که گویی در اکثر حوادث تاریخی حضور داشته است و سرگذشت‌های تاریخی را تجزیه و تحلیل می‌کرد.»
مسرت از استاد محبوبی با برشمردن ویژگی‌هایی مانند داشتن علاقه صادقانه به علم، فقدان خودنمایی و هیاهو، روح‌طلبگی و قناعت یاد کرد و با اشاره به فعالیت وی از سال ۱۳۴۳ در سمت معاونت اداره کل انتشارات و روابط دانشگاهی تهران به مدت ۲۵ سال، افزود: ایرج افشار که خود زمانی ریاست انتشارات دانشگاه تهران را بر عهده داشت، می‌نویسد؛ «محبوبی در سمت معاون انتشارات دانشگاه، دقیق‌ترین خدمات علمی را انجام می‌داد و آن خدمتِ خاص، مراقبت در نشر کتاب بود.»
وی در رابطه با خدمات علمی محبوبی عنوان کرد: بی‌گمان خدمتی که این دانشی مرد به فرهنگ و تاریخ ایران کرد، خدمتی بس بزرگ بود؛ حتی اگر ثمره آن را کتاب مفصل و سه جلدی «تاریخ مؤسّسات تمدّنی جدید در ایران» بدانیم، سخنی به گزاف نگفته‌ایم.
این محقق و نویسنده حوزه فرهنگ یزد به سابقه تدریس محبوبی در رشته تاریخ دانشکده ادبیّات و علوم انسانی و مؤسّسة مطالعات و تحقیقات علوم اجتماعی در تهران، گفت: محبوبی بی‌تردید در زمینه تاریخ قاجار از معلّمان و محققان بود و رابطه خاندان‌های عصر قاجاری و مناسبات میان آن‌ها را خوب می‌دانست و به واسطه همین چیرگی و استادی، آثار ارزشمند چندی را یا خود چاپ کرد یا به مباشرت و مشورت و همکاری وی چاپ شد که از آن جمله می‌توان به المآثر و الآثار، خاطرات ممتحن‌الدّوله، دافع‌الغرور از ادیب الممالک، سفرنامه حاجی پیرزاده و سه سفرنامه، اشاره کرد.
وی از مهم‌ترین خدمات علمی استاد محبوبی را تهیه فهرستی از عکس‌های رجال عصر قاجار و ابنیه آن دوره دانست که بالغ بر ۱۷ هزار قطعه بود و طی سال‌های ۱۳۶۳ و ۱۳۶۴ به وسیله دانشگاه تهران در دو جلد چاپ شد.
مسرت با بیان این که محبوبی اردکانی از خوشنویسان روزگار خود در خط شکسته بود و شکسته را ریز به اسلوب و سیاق گذشتگان می‌نوشت، یکی دیگر از کارهای ارزنده او را اهتمام به چاپ جلدهای سه تا پنج احوال و آثار خوشنویسان تألیف مهدی بیانی خواند.
وی ادامه داد: دیگر کتاب مهمی که به کوشش وی چاپ شده، «الابنیه عن حقایق الادویّه» نوشته موفق‌الدین هروی است اما سال‌هاست اثر دیگرش که تنظیم «رباعیّات منسوب به خیّام» تألیف سعید نفیسی باشد، در بایگانی انتشارات دانشگاه تهران خاک می‌خورد.
به گفته مسرت، محبوبی در نگارش مقاله نیز چیره دست و پر کار بود به نحوی که مقاله‌های بسیاری از وی که در مجلات یغما، راهنمای کتاب و نیز در کتاب‌های فرهنگ ایران زمین و دانشنامه ایران و اسلام چاپ شده که همه نشان از تسلط وی بر تاریخ قاجار و متون بازمانده از آن دوره دارد.
وی با بیان این که محبوبی در اواخر عمرش دکترای تاریخ را از دانشگاه تهران گرفت ولی خود را بازنشسته کرد، افزود: پس از بازنشستگی از دانشگاه تهران به تهیه «فهرست عکس‌های تاریخی»، تدوین «تاریخ فرهنگ ایران در ۵۰ سال اخیر»، تصحیح «احوال و آثار خوشنویسان» و به ویژه تکمیل «تاریخ مؤسسات تمدنی جدید» پرداخت.
مسرت در پایان با اشاره به وفات دکتر محبوبی در ۲۳ آبان ۱۳۶۵ به علت عارضه سرطان مِری در تهران و خاکسپاری او در زادگاهش اردکان، گفت: کتابخانه ارزشمند و غنی وی توسط خودش به کتابخانه فاضل اردکانی در شهر زادگاهش اهدا شد؛ مجموعه‌ای گرانسنگ که داشتن آن می‌تواند مایه مباهات هر کتابخانه‌ای باشد.
انتهای پیام
نظرات