به گزارش ایسنا، میدل ایست آی در گزارشی نوشت، بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر رژیم صهیونیستی بابت ارتکاب جرایم در غزه و علیه فلسطینی‌ها تحت پیگرد دیوان کیفری بین‌الملل در نوامبر ۲۰۲۴ قرار گرفته است.
در فوریه نتانیاهو نخستین سفر خارجی خود را از زمان صدور حکم دستگیری انجام داد و برای سفر به آمریکا و بازگشت، از حریم هوایی فرانسه، ایتالیا و یونان استفاده کرد.
این سه کشور عضو اساسنامه رم هستند؛ معاهده‌ای که دادگاه لاهه را در سال ۲۰۰۲ تاسیس کرد و از نظر قانونی موظف به دستگیری افراد تحت تعقیب دیوان کیفری بین‌المللی هستند.
در آوریل، نتانیاهو در جریان سفرش از مجارستان به آمریکا از حریم هوایی ایتالیا، فرانسه و کرواسی عبور کرد.
«سرگئی واسیلیف» کارشناس حقوق بین‌الملل گفت: «این کشورها با اجازه مکرر به عبور هواپیمای نتانیاهو از حریم هوایی خود، نه تنها برای او استثنا قائل شده‌اند، بلکه به طور فعال یک کریدور هوایی برای این فراری دیوان کیفری بین‌المللی نیز ایجاد کرده‌اند. این کشورها همچنین شکلی از رفتار نادرست را در میان اعضای دیوان کیفری بین‌الملل عادی‌سازی می‌کنند.»
دیوان کیفری بین‌المللی تنها دادگاه بین‌المللی دائمی است که افراد را به دلیل ارتکاب جنایات جنگی، جنایات علیه بشریت و نسل‌کشی تحت پیگرد قانونی قرار می‌دهد.
بیانیه دیوان ۱۲۵ امضا دارد، از جمله تمام کشورهای اتحادیه اروپا اگرچه مجارستان رسما روند خروج از آن را در اعتراض به حکم بازداشت نتانیاهو و وزیر جنگ سابقش، یوآو گالانت آغاز کرده است.
این افراد به گرسنگی دادن عمدی غیرنظامیان به عنوان متد جنگی و حملات عمدی به جمعیت غیرنظامی در غزه متهم هستند.
فرانسه و ایتالیا پیش از این ادعا کرده بودند که نتانیاهو ممکن است از مصونیت اعطا شده به مقام‌های ارشد و دولت‌ها طبق قوانین بین‌المللی بهره‌مند شود؛ استدلالی که توسط دیوان کیفری بین‌المللی و کارشناسان برجسته مصونیت رد شده است.
اما استفاده از حریم هوایی یک مقوله دیگر در قانون است که گفتمان‌هایی را در میان کارشناسان حقوق بین‌الملل به وجود آورده است.
حق حاکمیت و حریم هوایی
«بن سائول»، استاد حقوق بین‌الملل و گزارشگر ویژه سازمان ملل در امور حفاظت از حقوق و آزادی‌ها در حین مقابله با تروریسم می‌گوید، اساسنامه رم کشورهای عضو را ملزم می‌کند تا درخواست‌های دستگیری و تحویل هر فرد تحت تعقیبی که در خاک آنها «حاضر می‌شوند» را پیگیری کنند.
وی ادامه داد، این اساسنامه به طور خاص به مساله پرواز بر فراز یک کشور نمی‌پردازد.
سائول، که کرسی حقوق بین‌الملل چالیس در دانشکده حقوق سیدنی را بر عهده دارد، توضیح داد که چنین تعهدی تابع حقوق بین‌الملل عمومی است که فضای هوایی بر فراز قلمرو زمینی یک کشور را بخشی از قلمرو حاکمیت آن کشور می‌داند. یک کشور همانطور که بر قلمروی دریایی خود حق حاکمیت دارد، بر فضای هوایی خود نیز چنین حاکمیتی دارد.
فرانسه، ایتالیا و یونان کشورهای عضو کنوانسیون بین‌المللی هوانوردی غیرنظامی هستند؛ معاهده‌ای که حریم هوایی را به عنوان بخشی از قلمروی یک کشور که بر آن حاکمیت دارد، در نظر می‌گیرد.
واسیلیف نیز گفت در حالی که کشورهای عضو دیوان کیفری بین‌المللی تعهدی برای «عدم اجازه» به پرواز نتانیاهو ندارند، تفسیر ماده ۸۹ (۱) اساسنامه رم باید این واقعیت را در نظر بگیرد که حریم هوایی به طور سنتی در مفهوم قلمروی دولت گنجانده شده است.
یکی از منابع دیپلماتیک فرانسه آوریل گفته بود که پرواز دوم فوریه نتانیاهو برای استفاده از حریم هوایی این کشور مشخص شده بود و اینکه بر اساس قوانین فرانسه و الزامات حقوق بین الملل صورت گرفته است.
این منبع دیپلماتیک گفت: «اساسنامه رم هیچ الزامی را درباره پرواز بر فراز حریم هوایی از سوی هواپیمای حامل شخصی که تحت پیگرد است، وضع نکرده است.»
واسیلیف افزود: «اگر فرانسه، ایتالیا و یونان نمی‌خواهند خود را در موقعیتی قرار دهند که مجبور به دستگیری نتانیاهو شوند که احتمالا به قیمت از دست رفتن امنیت هوایی آنها تمام می‌شود، می‌توانند با خودداری از صدور مجوز استفاده از حریم هوایی خود، از این کار اجتناب کنند.»
کنوانسیون توکیو
واسیلیف، استاد حقوق بین‌الملل در دانشگاه هلند خاطرنشان کرد که عدم اقدام علیه پرواز نتانیاهو، وظیفه همکاری کامل با درخواست‌های دیوان کیفری بین‌المللی، مطابق با ماده ۸۶ اساسنامه رم را نقض می‌کند.
وی خاطرنشان کرد: «من به شدت تردید دارم که کشورهای عضو به هواپیمای حامل ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه اجازه دهند تا از حریم هواییشان رد شود. به نظر می‌رسد که نتانیاهو از پرواز بر فراز حریم هوایی کشورهای عضو دیوان کیفری بین‌الملل امتناع می‌کند چون خطر دستگیری او در صورت فرود اضطراری بسیار بالاست.»
به گفته واسیلیف، فرانسه، ایتالیا و یونان با اجازه دادن به نتانیاهو برای استفاده از حریم هوایی خود، عملا رویه‌ای ایجاد می‌کنند که احتمالا توسط سایر کشورهای عضو دیوان کیفری بین‌المللی برای دور زدن تعهداتشان مورد استفاده قرار خواهد گرفت.
«سرگئی واسیلیف» کارشناس حقوق بین الملل ادامه داد: «این رویه، روح تعهدات آنها بر طبق اساسنامه رم را تضعیف می‌کند. در نتیجه، کشورهای عضوی که اکنون مردد هستند، می‌توانند به این رویه تثبیت‌شده مبنی بر اعطای مجوز پرواز به مظنونان جنایتکار جنگی تحت تعقیب دادگاه استناد کنند.»
«بن سائول»، استاد حقوق بین‌الملل و گزارشگر ویژه سازمان ملل در امور حفاظت از حقوق و آزادی‌ها در حین مقابله با تروریسم نیز به کنوانسیون ۱۹۶۳ توکیو که یک پیمان بین‌المللی در ارتباط با جرایم و سایر اقدامات جدی است به عنوان یک چارچوب قانونی اشاره کرد که مرتبط با تفسیر الزامات و تعهدا کشورهای عضو دیوان کیفری بین الملل درباره دستگیری نتانیاهو است.
وی ادامه داد: «بر اساس کنوانسیون ۱۹۶۳ توکیو، یک کشور معمولا نباید برای اعمال صلاحیت کیفری خود در هواپیمای در حال پرواز دخالت کند اما در همین معاهده استثنائاتی برای این ماده وجود دارد، از جمله مواردی که اعمال صلاحیت قضایی برای تضمین رعایت هرگونه تعهد چنین دولتی تحت یک توافق بین‌المللی چندجانبه ضروری باشد.»
سائول افزود: «بنابراین اساسنامه رم یکی از این توافق‌نامه‌ها خواهد بود که به یک کشور اجازه می‌دهد برای دستگیری شخصی در هواپیما، از آن هواپیما که بر فراز قلمرو خود پرواز می‌کند، بخواهد فرود بیاید.»
وی در ادامه توضیح داد که کنوانسیون توکیو اعمال چنین صلاحیتی را الزامی نمی‌کند، اما آن را مجاز می‌داند: «این اساسنامه رم است که دستگیری را الزامی و کنوانسیون توکیو سپس امکان وقوع آن را فراهم می‌کند.»
انجمن حقوقدانان مدافع حقوق بین‌الملل با حضور حقوقدانان فرانسوی و کارشناسان برای پیشبرد اجرای قانون بین الملل در ارتباط با فلسطین-اسرائیل، در آوریل اعلام کرد صدور مجوز برای هواپیمای حامل نتانیاهو به منظور استفاده از حریم هوایی فرانسه غیرقانونی است.
این انجمن در نامه‌ای به امانوئل ماکرون، رئیس جمهور فرانسه گفت پاریس احتمالا در صورت صدور مجوز برای دسترسی به حریم هوایی خود، مرتکب «نقض جدی» تعهدات بین‌المللی خود شده است.
این انجمن با اشاره به کنوانسیون هوانوردی مدنی بین‌الملل گفت، فرانسه ملزم به دستگیری شخص تحت پیگرد قانونی در قلمروی خود از جمله در حریم هوایی است.
حقوقدانان نوشتند که عدم انجام این کار، اعتبار اساسنامه رم را تضعیف می‌کند و «مبارزه با مصونیت مرتکبان جدی‌ترین جنایات بین‌المللی» را زیر سوال می‌برد.
اجتناب از حریم هوایی دیگر کشورهای عضو اتحادیه اروپا
رسانه‌های اسرائیلی در آن زمان گزارش دادند که نتانیاهو در ماه آوریل به دلیل نگرانی از عبور از فراز کشورهایی که ممکن است حکم بازداشت را اجرا کنند، ۴۰۰ کیلومتر به مسیر پرواز خود از بوداپست به واشنگتن اضافه کرد.
بر اساس گزارش‌ها، مقام‌های رژیم صهیونیستی معتقند که ایرلند، ایسلند و هلند در صورت فرود اضطراری هواپیمای حامل نتانیاهو او را بر اساس حکم دیوان کیفری بین‌الملل دستگیر می‌کنند.
سفیر رژیم صهیونیستی در آمریکا نیز اخیرا افشا کرد که نتانیاهو پرواز دوم فوریه خود را به همان دلایل مشابه طولانی‌تر کرده بود.
او گفت که این پرواز مجبور شد مسیر طولانی‌تری را بر فراز پایگاه‌های ارتش آمریکا طی کند تا مطمئن شود که مجبور به فرود اضطراری در یکی از کشورهای عضو دیوان کیفری بین‌المللی در اروپا نمی‌شود.
انتهای پیام
نظرات