افزایش بارندگی‌های سنگین، تجاوز به عرصه‌های طبیعی و توسعه ساخت‌وسازهای غیراصولی در مناطق شیب‌دار، از جمله عواملی هستند که موجب ناپایداری بسترهای زمین و فعال‌شدن گسل‌ها شده‌اند. در همین راستا، یک زمین‌شناس و استاد دانشگاه منابع طبیعی ساری با تشریح دقیق وضعیت زمین‌شناسی استان، خواستار اقدام فوری برای پیشگیری از رانش‌های گسترده در مناطق مستعد شده است.

استاد دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری در گفت‌وگو با ایسنا، گفت: دوره بازگشت زمین لرزه‌های(زلزله‌های تاریخی) ناشی از فعالیت گسل‌های فعال مازندران فرا رسیده که خود یکی از دلایل بالقوه و بالفعل وقوع رخداد زمین لغزش‌ها(رانش‌ها) در مازندران است.

سید رمضان موسوی، با هشدار نسبت به وقوع پیاپی رانش زمین در استان مازندران اظهار کرد: زمین‌لرزه‌های دوره‌ای و خروج طبیعی انباشت انرژی از گسل‌های فعل تاریخی زمین شناسی در کنار دخالت‌های غیرفنی انسانی، شرایط اقلیمی، تغییرات کاربری و دست اندازی غیر علمی و منفعت طلبانه از طبیعت، موجب ناپایداری دامنه‌های عرصه‌های زیبای شده و میزان خطر وقوع زمین‌لغزش‌های متعدد و خسارت‌بار در نقاط مختلف زیبای طبیعیت مازندران گردیده است.

وی با اشاره به دلایل متعدد وقوع پدیده رانش زمین(حرکات توده‌ای -Mass movement ) که به‌تازگی در شرق، غرب و مرکز استان شاهد بودیم؛ اضافه کرد: مازندران تکه بی نظیر بهشتی و چشم نوازی است که از لحاظ مشخصات سرزمینی دارای وضعیت ویژه و منحصر زمین‌شناسی ساختی، ژئومورفولوژیکی، تکتونیکی و پلیت تکتونیکی (حرکات قطعات زمین) دارای فعالیت‌های ویژه‌ای و منحصر و فعالی هست. در این سرزمین (استان مازندران) گسل‌های بزرگ و فعال و تاریخی وجود دارد که سبب شد این همه زیبایی و تنوع توپوگرافی، ژئومورفولوژیکی و مناظر طبیعی چشم نواز و بی نظیر طبیعی به اشکال دشت، دامنه‌ها، سواحل، ناهمواری‌ها و قله‌ها و دره‌ها و یال‌ها خلق شود.

رئیس انجمن گردشگری پایدار سبز مازندران با اشاره به تجربه‌ خود در مطالعات پژوهشی انواع رخدادهای طبیعی رانش‌های کشور و ارائه دهنده نسخه‌های تثبیت عرصه‌های رانشی در قالب پروژه های تحقیقاتی، خاطرنشان کرد: مازندران سابقه وقوع زمین‌لرزش‌ها و زمین لغزش‌های فراوان به ‌صورت مکرر داشته و دارد و خواهد داشت. زیرا همه عوامل وقوع مخاطرات طبیعی و زمین شناسی بصورت بالاقوه و بالفعل در این سرزمین وجود داشته و دارد. با این سرزمین رویایی و بهشتی و بسیار پویا و زنده و دارای انواع ناز و رفتار طبیعی؛ بایست با دقت، ظرافت برخورد نمود. البته همه این رفتارهای طبیعی و زیبای این سرزمین تماشایی جزء نعمات ویژه الهی است ولی به جهت رفتارهای سودجویانه و غیر تخصصی شاهد عواقب خسارت‌بار و نقمت زا هستیم.    

موسوی افزود: حرکات صفحات تکتونیکی اطراف ایران و مازندران از صدها میلیون سال قبل فعال بوده و هست. این حرکات قطعات پوسته زمین در ایران و اطراف ایران سبب شد که تحولات عظیم تاریخی و تکتونیکی در منطقه رخ دهد به نحوی که سبب شد اقیانوس پالئوتتیس و نئوتتیس تغییر و محو شده و دریای خزر فعلی خلق شود. این حرکات‌ باعث ایجاد پدیده‌های مختلفی مانند زمین لرزه‌ها، آتشفشان‌ها، کوهزایی‌ها و تحولات مختلف زمین شناسی شده‌اند.  

وی گفت: مازندران به دلیل شرایط اقلیمی، بارش‌ها، تنوع توپوگرافی، همچنین تغییرات کاربری اراضی، دست‌اندازی به عرصه‌های طبیعی و ملی، دچار آسیب‌های متعدد از مخاطرات طبیعی و زمین شناسی شده و بالاخص سبب ناپایداری دامنه‌ها و شیب‌ها در مناطق شیبدار ارتفاعات گردیده است.

 استاد دپارتمان مهندسی آبخیزداری دانشگاه منابع طبیعی ساری، تصریح کرد: ناپایداری دامنه‌ها به شکل‌های مختلف، نظیر حرکت‌های توده‌ای متعدد، لرزش‌ها، واریزه‌های کوهی، حادث شده است.

 موسوی ادامه داد: گاهی تجمیع و فعال شدن چند عوامل تاثیرگذار طبیعی، انسانی و زمین شناسی، سبب تسریع وقوع حرکت خاک در دامنه‌ها به اشکال مختلف حرکات توده‌ای زمین نظیر زمین‌لغزش‌ها می‌شود. از آنجایی که دوره بازگشت زلزله‌ها از گسل‌های بزرگ، تاریخی و فعال مازندران فرا رسیده است، زمین‌لغزش‌های متعددی نیز در بخش‌های مازندران فعال شده‌اند.

وی با اشاره به وجود راه‌های پیشگیری، مدیریت، کنترل و کاهش وقوع رانش‌ها، گفت: عرصه‌های دارای استعداد رانش باید شناسایی شود؛ مناطق مستعد رانش با تکنیک‌های پایدارسازی، کنترل و نسخه‌های تثبیتی اعمال شود.

معاون دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری گفت: اقدامات پیشگیری و تثبتی تخصصی نظیر زهکشی سطح‌الاراضی و تحت‌الاراضی، حذف تغییرات کاربری اراضی خطرناک، ترمیم زخم‌های خطرناک پیکر طبیعت، حذف دست‌اندازی‌های غیرقانونی و فنی در عرصه‌های منابع طبیعی، استفاده از روش‌های پایداری‌سازی مکانیکی، بیولوژیکی و بایومکانیکی، و همچنین کاهش بار دامنه‌ها و برداشت بار، از جمله راهکارهای مؤثر در کاهش رانش‌ها است.

باید این نکته را به‌عنوان یک هشدار ملی در نظر گرفت؛ رانش زمین دیگر یک «رخداد طبیعی» صرف نیست؛ بلکه نشانه‌ای از تداوم بی‌توجهی به ساختار زمین، اقلیم منطقه و علوم پایه است. مازندران، همان‌گونه که از برکت بارش‌ها سرسبز و پررونق است، می‌تواند در صورت تداوم روند فعلی، با بحران‌های زیربنایی و انسانی بزرگی مواجه شود.

رانش‌های مکرر در مازندران؛ خسارت هزار میلیاردی و هشدار درباره ساخت‌وسازهای غیرمجاز

رانش زمین به‌عنوان یکی از چالش‌های جدی در استان مازندران، به‌ویژه در فصل‌های پربارش، بار دیگر نگاه‌ها را متوجه آسیب‌پذیری زیرساخت‌ها و عوامل انسانی تشدیدکننده بحران کرده است. ترکیب توپوگرافی خاص مناطق کوهستانی، حوزه‌های آبی حساس و دخالت‌های انسانی مانند ساخت‌وسازهای بی‌ضابطه، زمینه‌ساز بروز حوادث مکرری شده‌اند که نه‌تنها زندگی شهروندان بلکه مسیرهای حیاتی مانند جاده‌ها و خطوط ریلی را تهدید می‌کنند.  

در این راستا حسینعلی محمدی شیرکلایی، مدیرکل مدیریت بحران استانداری مازندران، در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به وضعیت رانش‌های مکرر در سطح استان گفت: بخش عمده‌ای از این رانش‌ها به دلیل شرایط پربارش زمستان و اشباع شدن زمین از رطوبت بوده که موجب مستعد شدن ارتفاعات برای رانش زمین شده است.

 وی همچنین افزود: ویژگی توپوگرافی حوزه‌های آبی مازندران به‌طور طبیعی زمینه‌ساز رانش است و در کنار آن، فعالیت‌های انسانی ناهماهنگ با اصول ایمنی باعث تشدید وضعیت می‌شود.

مدیرکل مدیریت بحران استانداری مازندران، با تأکید بر اینکه ساخت‌وسازهای غیرمجاز یکی از مهم‌ترین مؤلفه‌های دخیل در رانش‌های مکرر هستند، تصریح کرد: اقدامات پیشگیرانه و کنترل این ساخت‌وسازها در حال انجام است، اما مقابله کامل با این پدیده نیازمند همکاری گسترده دستگاه‌های اجرایی و همراهی مردم است.

محمدی همچنین با اشاره به خسارات ناشی از رانش‌ها و سیلاب‌های اخیر در مناطق لاریجان آمل و کیاسر ساری اظهار کرد: تاکنون میزان خسارات وارده در این مناطق حدود یک‌هزار میلیارد تومان برآورد شده است.

وی در ادامه به تقسیم وظایف قانونی دستگاه‌ها در مدیریت حوادث اشاره کرد و گفت: بر اساس ماده ۱۵ قانون مدیریت بحران، رسیدگی به رانش‌های شهری بر عهده شهرداری‌هاست و در حوزه خطوط ریلی، مسئولیت با شرکت راه‌آهن است.

همچنین، براساس آمار رسمی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی، استان مازندران یکی از ۵ استان اول کشور از نظر خطر بالقوه رانش زمین است. در سال‌های اخیر، با افزایش شدت بارندگی‌های فصلی و توسعه غیراصولی ساخت‌وساز در ارتفاعات، خطر زمین‌لغزش در بیش از ۲۰۰ نقطه استان ثبت شده است. همچنین گزارش‌ها نشان می‌دهد که در شهرستان‌هایی مانند سوادکوه، بهشهر، آمل، نور و رامسر، زمین‌لغزش‌ها روند صعودی پیدا کرده‌اند.

به گزارش ایسنا، حفظ پایداری زمین، فقط در گرو تجهیزات مهندسی نیست؛ بلکه نیازمند بازگشت به اصول علمی، همکاری بین‌دستگاهی، مشارکت مردم محلی و تصمیم‌گیری‌های مبتنی بر داده و واقعیت است. زمین، بارها هشدار داده؛ این‌بار باید شنیده شود.

انتهای پیام