در برهه حساسی که دشمنان ایران در کنار جنگ و تهدید سخت، بیش از هر زمان دیگر، به عملیات روانی و جنگ شناختی رو آورده‌اند، خبرنگاران نه‌تنها راویان وقایع، بلکه رزمندگانی هستند که در میدان تسخیر ذهن‌ها قلم می‌زنند.

در گفت‌وگوی ایسنا با جعفر خوشروزاده، استاد علوم ارتباطات و پژوهشگر رسانه‌ای، به واکاوی این نبرد پنهان و رسالت اهالی رسانه و خبرنگاران در زمینه مقابله با جنگ روانی دشمن در وضعیت کنونی که او آن را وضعیت «نه جنگ نه صلح» می‌نامد، پرداخته‌ایم.

وی در پاسخ به این سوال که در وضعیت فعلی، دشمن چگونه از ابزار جنگ روانی برای اثرگذاری بر جامعه ایران بهره می‌گیرد، گفت: تجربه جنگ تحمیلی اخیر نشان داد که دشمنان ایران، در کنار ابزارهای سخت و تهدیدات نظامی، به طور هدفمند در حوزه نفوذ نرم  و با استفاده از واژگان، تصاویر، شایعات و روایت‌ها از ابزارهای عملیات روانی و رسانه‌ای برای رسیدن به اهداف خود بهره می‌گیرند. این عملیات روانی نه تنها در حین جنگ و درگیری ۱۲ روزه، بلکه در وضعیت نه جنگ نه صلح هم ادامه داشته و در این برهه حساس، دشمنان از هر امکانی برای شکل‌دهی به افکار عمومی، ایجاد اضطراب اجتماعی، تضعیف اعتماد عمومی و تحریف حقایق بهره می‌برند.

این استاد علوم ارتباطات به محورهای اصلی این جنگ اشاره کرد و گفت: در حال حاضر جنگ روانی دشمن شامل به کارگیری محوری‌ترین تکنیک‌هایی‌ است که ذهن مخاطب را نشانه می‌گیرد. در این عملیات روانی، دشمن از شایعه‌سازی هدفمند و جعل شایعات بی اساس و فاقد منبع معتبر که با سرعتی شگفت‌انگیز در فضای مجازی پخش می‌شوند، نهایت استفاده را می برد. علاوه بر این، بزرگ‌نمایی تهدیدهای امنیتی از دیگر شگردهای جنگ روانی دشمن با هدف بر هم زدن آرامش روانی در جامعه ایران است.

وی افزود: تحریک احساسات از دیگر راهبردهای دشمنان بوده و در این راستا  تلاش می‌شود تا با تکیه بر انتشار تصاویر گزینشی یا روایت‌های احساسی، عقلانیت اجتماعی خدشه‌دار شود. تخریب اعتماد به نهادهای رسمی با القای ناکارآمدی و فساد، با هدف زمینه‌سازی برای ایجاد  فاصله‌ بین مردم از حاکمیت، از دیگر اهداف جنگ روانی دشمن در شرایط کنونی است.

وی با بیان اینکه تحریف روایت‌ها، بخش مهم دیگری از این عملیات است و در این راستا رسانه‌های بیگانه اغلب با دستکاری بسترهای تحلیلی، حوادث را به صورت یک‌جانبه و بدون پیش‌زمینه تاریخی و واقعی آن گزارش می‌کنند، تصریح کرد: در همین راستا، ترور شخصیتی بزرگان کشوراز طریق شایعه‌سازی به منظور تخریب سرمایه‌های اجتماعی در دستور کار دشمنان قرار می‌گیرد. القای ناامیدی نسبت به آینده کشور، تکرار پیام‌های مأیوس‌کننده، استفاده از نمادها برای ساختن معناهای پنهان ضد ملی و ایجاد شکاف‌های بین نسلی، قومی، فرهنگی و سیاسی از دیگر ترفندهای پیچیده این نبرد شناختی دشمن به شمار می‌آیند. همه این‌ها در کنار هم، عمده‌ترین اهداف و ابزارهای معماران جنگ نرم دشمن هستند که با هدف ایجاد تزلزل درونی در جامعه ایران پیگیری می‌شود.

خوشروزاده به برخی شگردهای رسانه‌ای دشمن برای تضعیف وحدت ملی در شرایطی کنونی اشاره کرد و گفت: دشمن در قالب جنگ شناختی سعی دارد با تولید و انتشار اخبار جعلی و شایعات هدفمند، نوعی از بی‌اعتمادی، ترس و سردرگمی را در جامعه ایران ایجاد کند. به علاوه با بهره گیری از دوقطبی‌سازی رسانه‌ای تلاش می‌کند تا جامعه ایران را به دو قطب متضاد مانند جوانان در برابر نسل قدیم، اقوام در برابر یکدیگر، یا مردم در برابر حاکمیت تقسیم کند. علاوه بر این، دشمن تلاش دارد تا با بهره گیری از تکنیک بازنمایی رسانه ای و ارائه اطلاعات ناقص یا تحریف‌شده از رویدادهای داخلی، به ایجاد ناامیدی و بی‌اعتمادی نسبت به نهادها و دستاوردهای ملی و هدف قرار دادن انسجام ملی دامن بزند.

این استاد دانشگاه در ادامه به استفاده دشمن از تکنیک برجسته‌سازی از سوی رسانه‌های خود برای القای ناکامی‌ها و نادیده‌گرفتن موفقیت‌های کشور اشاره کرد و آن را یکی دیگر از شگردهای جنگ روانی دشمن دانست و گفت: رسانه‌های دشمن با تمرکز افراطی بر مشکلات و ناکامی‌های احتمالی در داخل، تلاش می‌کنند تا تصویری منفی و ناامیدکننده‌ از کشور ارائه دهند. به این منظور این رسانه ها موفقیت‌ها، پیشرفت‌ها و مقاومت‌ ملی مثال زدنی ایران در طول جنگ ۱۲ را نادیده می‌گیرند یا کوچک جلوه می‌دهند. به علاوه رسانه‌های دشمن با انتشار مکرر اخبار بحران، تهدید و درگیری و ناامنی، تلاش می‌کنند حس بی‌ثباتی را در جامعه ایران تقویت کنند و با تضعیف احساس امنیت به عنوان پایه انسجام اجتماعی، مردم را دچار اضطراب، بی‌اعتمادی و انفعال کنند.

وی به رسالت رسانه‌ها و اصحاب رسانه و بخصوص خبرنگاران در مقابل جنگ روانی دشمن اشاره کرد و گفت: خبرنگاران ما در شرایط کنونی در خط مقدم جنگ قرار دارند. رسالت آنان بسیار فراتر از اطلاع‌رسانی صرف است. آنها در کنار بازتاب اخبار باید حقایق را بازسازی کنند و روایت های غالب را شکل دهند. در چنینی شرایطی، سکوت در برابر شایعات معنا ندارد و در فضای کنونی، خبرنگاران باید با اتکا به منابع موثق و تحلیل‌های چندجانبه، تحریف‌ها و شایعات را برملا کنند.

وی تصریح کرد: خبرنگاران، امروز باید افق‌های امیدبخش  کشور را روایت کنند و مانع توفیق دشمن در ایجاد یاس و ناامیدی در مردم شوند. آموزش سواد رسانه‌ای به مخاطبان از دیگر مأموریت‌های اصحاب رسانه است. اصحاب رسانه نباید در مقابل جنگ روانی دشمن مخاطبانی که نمی‌توانند اطلاعات را به درستی صحت‌سنجی کنند، بی‌دفاع و آسیب پذیر رها کنند.

وی گفت: تقویت وحدت و انسجام ملی ارزشمندی که در این برهه از زمان در کشور شکل گرفته باید در صدر اولویت‌های رسانه‌ها و خبرنگاران قرار گیرد و دوقطبی‌سازی که از سوی دشمن دنبال می‌شود، نباید از روی غفلت توسط رسانه داخلی هم تقویت و بازتولید شود. خبرنگاران نه‌تنها باید نسبت به حفظ نمادها و چهره‌های ملی کشور، مسئولیت‌پذیر باشند، بلکه در مواجهه با فریب‌های نمادین دشمن، هوشیار بوده و با هوشمندی، جسارت و تعهد، به نقش حیاتی خود در این برهه حساس از تاریخ کشور عمل کنند.

این استاد علوم ارتباطات گفت: خبرنگاران باید بدانند که قلم‌شان امروز، مانند مشعل روشنگری در تاریکی جنگ روایت‌هاست و هر کلمه، هر تیتر و هر گزارش آنها می‌تواند سنگری برای مراقبت از حقیقت باشد.

انتهای پیام