وی در این کمیته با بیان اینکه وضعیت منابع آبی شهرستان بهار به مرحله بحران رسیده است، گفت: ادامه کشت دوم و فعالیت صنایع آلاینده بدون مسئولیت‌پذیری اجتماعی، تهدیدی جدی برای معیشت مردم است.

شهرستانهای بهار و کبودراهنگ  یکی از جمله شهرستانهای استان همدان بوده که اشتغال و اقتصاد آنان بر پایه کشاورزی بوده و در تولید برخی از محصولات کشاورزی از جمله تولید گندم، سیر و  سیب‌زمینی پیشرو هستند.

در حال حاضر از  ۵۱۰۰ هکتار مزارع  سیب‌زمینی شهرستان بهار حدود ۴۱۰۰ هکتار به کشت تابستانه و ۱۰۰۰ هکتار به کشت پاییزه این محصول اختصاص دارد که به گفته مدیر جهاد کشاورزی این شهرستان در سال‌جاری از این میزان مزارع سیب‌زمینی شهرستان بهار ۲۱۴ هزار تُن سیب‌زمینی قابل برداشت خواهد بود.

با توجه به هشدارهای نماینده این شهرستان در رابطه با بحران آب، ایسنا راهکارهای مسئولان برای عبور از بحران آب در این شهرستان را بررسی کرد.

ممنوعیت کشت دوم در بهار

فرماندار شهرستان بهار گفت: با توجه به بحث بحران آب و  محدودیت منابع آبی، کاهش بارندگی‌ها و نیز خشکسالی‌های اخیر در کشور و به تبع آن در شهرستان یکی از برنامه‌ها و پیگیری ما در بحث مدیریت آب شهرستان ممنوعیت کشت دوم توسط کشاورزان بوده تا از این طریق بتوانیم سطح ایستایی آب را حفظ کنیم.

ابراهیم لشکری‌آزاد در گفت‌وگو با ایسنا، خاطرنشان کرد: استفاده از ظرفیت خیرین و سمن‌ها برای پروژه‌های آبرسانی از جمله حفر چاه جدید و تامین آب یکی از دیگر برنامه‌های این شهرستان به شمار می‌رود.

وی همچنین با اشاره به تلاش برای فرهنگ‌سازی مصرف بهینه آب در سطح شهرستان، خاطرنشان کرد: با وجود چالش‌های آب و تنش آبی، مدیریت آب در دستور کار قرار دارد و اجازه ندادیم مردم قطعی آب داشته باشند و مشکل قطعی آب را احساس کنند.

لشکری آزاد بیان کرد: توصیه داریم همه شهرستان‌های مختلف و شهرها و استان‌های مجاور با برنامه‌ای متقن و با یک تصمیم ملی برای کنترل و حفظ آب‌های زیرزمینی پای کار بیایند.

لشکری آزاد ادامه داد: در حال حاضر ۹۲ درصد مصرف آب در حوزه کشاورزی و مابقی آن در حوزه صنعت، خانگی و شرب بوده و هر میزان هم که از مردم بخواهیم با فرهنگ‌سازی لازم در آن هشت درصد مصرف بهینه داشته باشند در نهایت یک تا دو درصد بتوان در حوزه صنعت، خانگی و شرب صرفه‌جویی داشت که قابل اغماض است.

وی گفت: با توجه به اینکه ۹۲ درصد آب در حوزه کشاورزی مصرف می‌شود باید در حوزه کشاورزی با راهکارهای مختلف نسبت به مدیریت آب اقدام شود.

لشکری آزاد با اشاره به بحث مدیریت مصرف آب در بخش کشاورزی، ادامه داد: در حال حاضر دستگاه‌های متولی از جمله جهاد کشاورزی برای توسعه گلخانه‌ها، اصلاح الگوی کشت، توسعه محصولات کم آب‌بر و استفاده از شیوه‌های نوین آبیاری در شهرستان دارای برنامه‌های مختلفی بوده که این برنامه‌ها در سال‌های اخیر با جدیت انجام شده و  در حال اجراست.

وی با اشاره به بحران آب، گفت:  لزوم «فرهنگ‌سازی مصرف بهینه آب» و «پیشگیری از کشت دوم» با وجود استقبال مردم مد نظر است و رفع مشکل و جلوگیری از استفاده بی‌رویه از سفره‌های آب زیرزمینی مشترک، نیازمند تدبیر ملی و استانداردسازی فرآیندهاست.

تنش آب در بهار و کبودراهنگ جدی است

نماینده مردم شهرستان‌های بهار و کبودراهنگ نیز در این زمینه به ایسنا گفت: با توجه به وضعیت تنش آبی کل کشور و استان همدان به تبع آن در شهرستان بهار و کبودراهنگ هم با این شرایط مواجه شده‌ایم و تنش آبی جدی است.

فتح الله توسلی با بیان اینکه مصرف بی‌رویه آب در حوزه کشاورزی و بخش آب شرب باعث شده چالش آب داشته باشیم، افزود: اُفت منابع آب سفره‌های زیرزمینی موجب افزایش غلظت مواد معدنی و نیترات آب در شهرستان بهار شده اما آنقدر نگران‌کننده نیست که موجب دغدغه مردم شود.

وی با اشاره به کاهش ۱۰۵ میلیمتری بارندگی در شهرستان بهار نسبت به سال گذشته، تصریح کرد: با توجه به شرایط موجود بحران آب باید علاوه بر ممنوعیت کشت دوم کشاورزان، موضوع  تغییر الگوی کشت جزو اولویت‌های شهرستان قرار بگیرد و کشاورزان با آموزش‌های لازم و ارتقا آگاهی از کشت محصولات پر آب‌بر خارج شده و به سمت کشت محصولات کم آب‌بر با توجیه اقتصادی بالا سوق داده شوند.

توسلی خاطرنشان کرد: تغییر اقلیم منطقه شرایط و فرصت خوبی را در بحث کشاورزی شهرستان‌های بهار و کبودراهنگ ایجاد کرده به‌ طوری‌ که در این شهرستان کشت پسته و زعفران با کیفیت در حال انجام بوده و جز کشت‌های بسیار سودآور به شمار می‌رود.

وی با بیان اینکه کسی فکر آن را نمی‌کرد که در منطقه بهار و کبودراهنگ امکان کشت این محصولات وجود داشته باشد، افزود: باید از شرایط تغییر اقلیم به نحو احسن استفاده کنیم، این موضوع اگر چه زمانبر بوده و برای آن دیر شده اما باید کشاورزان با آگاهی بخشی و آموزش  به سرعت به سمت برنامه‌هایی چون اصلاح و تغییر الگوی کشت و ممنوعیت کشت دوم و نیز کشت گیاهان کم آب بر با سوددهی بالا پیش بروند تا بتوانیم از این شرایط بحران عبور کنیم.

توسلی ادامه داد: با توجه به تغییر شرایط اقلیمی یکی از توصیه‌هایی که به کشاورزان شهرستان‌های بهار و کبودراهنگ داریم این بوده که با توجه به محدودیت منابع آبی و تغییر اقلیم به سمت کشت محصولات کم آب‌بر که دارای ارزش افزوده بیشتر، آفت و مصرف آب کمتر است پیش بروند.

نماینده مردم شهرستان‌های بهار و کبودراهنگ بر ضرورت توسعه صنایع داروهای گیاهی در شهرستان بهار تأکید کرد و گفت: با توجه به ظرفیت خوب منطقه در رابطه با گیاهان دارویی مختلف نظیر سیاهدانه، گشنیز و رازیانه راه‌اندازی صنایع داروهای گیاهی در این شهرستان می‌تواند از نقش موثری در رونق کشت گیاهان دارویی به عنوان گیاهان کم آب بر برخوردار باشد و کشاورزان منطقه را از کشت محصولات پرآب بر نظیر سیب زمینی به سمت توسعه کشت این نوع از محصولات سوق دهد.

وی با اشاره به دو وظیفه مهم مجلس شامل قانون‌گذاری و نظارت، تصریح کرد: در رابطه با وزارت جهاد و مجموعه‌های دیگر هر جا که نیاز به اصلاح قانون و یا قانون‌گذاری جدید باشد مجلس از آنان درخواست کرده‌ که اعلام کنند ضمن اینکه در بحث نظارت نیز مجلس وظیفه خود را انجام می‌دهد.

توسلی خاطرنشان کرد: با توجه به تغییر اقلیم کشور و وضعیت منابع آبی باید صنایع به شکلی طراحی شوند که کم آب‌بر بوده و سیکل گردش آب را بتوانند مدیریت کنند ضمن اینکه آب در صنایع باید به شکلی مدیریت شود که حداکثر استفاده از آب انجام شود.

وی در ادامه با اشاره به اقدامات و پیگیری‌های انجام شده برای رفع مشکل تنش آبی شهرستان‌های بهار و کبودراهنگ، اظهار کرد: در منطقه صالح‌آباد شهرستان بهار دارای مشکل آب هستیم و سفره‌های آب زیرزمینی در صالح‌آباد نیز به شدت اُفت پیدا کرده و  به دلیل سنگی بودن زمین آن حفر چاه کار سختی بوده و نمی‌توان چاه حفر کرد، بنابراین مجبوریم به ناچار از چاه‌های دیگر به صالح‌آباد از طریق لوله‌کشی آب مورد نیاز را به این بخش از شهرستان  انتقال دهیم.

توسلی یادآور شد: در شهر مهاجران شهرستان بهار هم مدتی بوده که به شدت تنش آبی داریم و مشکلات بسیاری در آنجا وجود دارد ضمن اینکه در شهر بهار هم کمبودها و مشکلاتی داریم که به سختی در حال تأمین این مشکلات هستیم.

وی با بیان اینکه تلاش ما این بوده که هم مردم صرفه‌جویی کنند و هم مانع کشت دوم سیب‌زمینی کشاورزان شویم، گفت: نظر همه مسئولین امر این است که بحث صرفه‌جویی مصرف آب را باید انجام دهیم تا بتوانیم از بحران آب تابستان عبور کنیم، این امر مهم حتما باید اتفاق بیفتد.

توسلی ادامه داد: با توجه به شرایط تنش آبی در سال گذشته در بخش مرکزی بهار نسبت به احداث یک مجتمع به نام  مجتمع حسین‌آباد عاشوری اقدام کردیم که اگر این مجتمع احداث نمی‌شد و اعتبارات آن را با پیگیری لازم از محل ملی تامین نمی‌کردیم به طور قطع امسال ۱۶ هزار نفر از جمعیت روستاهای بزرگ بخش مرکزی از جمله روستاهای زاغه، حسین‌آباد عاشوری و  آبرومند امسال بی‌آب بودند و با تنش آبی مواجه می‌شدند.

وی با اشاره به اینکه در سال گذشته مجتمع حسین‌آباد عاشوری راه‌اندازی شد، افزود: در حال حاضر یک چاه جدید دیگر نیز در حال اضافه شدن به این مجتمع است.

نماینده مردم شهرستان‌های بهار و کبودراهنگ با اشاره به اینکه احداث مجتمع  آبرسانی جمشیدآباد نیز در بخش لالجین شروع شده است، گفت: با راه‌اندازی مجتمع جمشیدآباد این مجتمع نیز چندین روستا را از نظر تحت پوشش قرار داده و آب شرب چندین روستا را تامین خواهد کرد.

توسلی از پیشرفت فیزیکی ۹۹ درصدی مجتمع جمشیدآباد در بخش لالجین شهرستان بهار خبر داد و اظهار کرد: برای این پروژه اعتباری افزون‌بر ۴۰ میلیارد تومان هزینه شده و به‌زودی به مخزن این مجتمع آبرسانی‌خواهد شد.

وی با اشاره به اینکه با راه‌اندازی این مجتمع بخشی از روستاهای لالجین را مجتمع فوق آبرسانی خواهد کرد، افزود: با وجود فاصله دور و بُعد مسافتی صالح‌آباد از مجتمع جمشیدآباد، به دنبال راهکاری هستیم که از این مجتمع  آب لازم را نیز  امسال به برخی مناطق صالح‌آباد انتقال دهیم.

توسلی ادامه داد: در شهر مهاجران هم یک چاه  ۱۸۰ متر حفاری شده و در حال وارد مدار شدن برای استفاده مردم است ضمن اینکه علاوه بر آن از محل‌های دیگر هم پیگیریم مشکل آب لالجین و مهاجران را حل کنیم.

وی با اشاره به اینکه هم در شهرستان بهار و هم کبودراهنگ تنش آبی جدی است، اظهار کرد: در بخش مرکزی شهرستان کبودراهنگ هم دربحث آب شرب دارای مشکلاتی هستیم که حل مشکلات این بخش هم با جدیت در دست پیگیری است.

توسلی اظهار کرد: در حال حاضر دو تا سه حلقه از چاه‌های آب این شهرستان توسط مجموعه‌های فولاد شهرستان مورد استفاده قرار می‌گیرد که با پیگیری لازم در جلسه رفع موانع تولید مصوبه کرده‌ایم که این چاه‌ها را از این مجموعه‌های فولاد شهرستان بگیرند و به بخش آب شرب و کشاورزی شهرستان اختصاص دهند و این مجموعه‌ها نیز مانند نیروگاه شهید مفتح  پساب  داده شود ضمن اینکه که کارهای اداری آن در حال انجام است.

وی بیان کرد:در کبودراهنگ چند مجتمع احداث و راه‌اندازی کرده‌ایم که از جمله این  مجتمع‌ها می‌توان به مجتمع مهربان شیرین‌سو اشاره کرد که اگر این مجتمع احداث نمی‌شد به‌طور قطع امسال در شیرین‌سو با مشکل اساسی مواجه می‌شدیم.

توسلی با اشاره به احداث و راه‌اندازی مجتمع خلعت‌آباد و نیز آبرسانی ۵۰ روستا توسط مجتمع عظیم دره کبودراهنگ، تصریح کرد: چندین چاه را هم به صورت تک روستا  شامل روستای باشقورتاران‌بخش شیرین‌سو کبودراهنگ  و روستای آقداش در بخش مرکزی شهرستان را حفاری کردیم و هفته گذشته مشکل این روستاها هم حل شد.

توسلی اضافه کرد: در حال حاضر پنج تا ۶ روستا نیز در کبودراهنگ دارای تنش آبی بوده که با تانکر و چاه در حال آبرسانی هستند و پیگیریم مشکلات این روستاها هم حل شود.

وی با تاکید بر مدیریت مصرف آب و ممنوعیت کشت دوم و صرفه‌جویی در مصرف آب برای عبور از بحران آب، خاطرنشان کرد: ادامه کشت دوم و فعالیت صنایع آلاینده بدون مسئولیت‌پذیری اجتماعی، تهدیدی جدی برای معیشت مردم است.

توسلی خاطرنشان کرد: برخی مجموعه‌های آلاینده در شهرستان کبودراهنگ  شامل کارخانه قند و نشاسته وجود دارد  که از محیط زیست درخواست کردیم که مواد آلاینده این کارخانه‌ها حتما مدیریت شود.

نماینده مردم بهار و کبودراهنگ در ادامه از تخصیص و صرف اعتباری افزون‌بر ۲۰۰ میلیارد تومان برای حوزه آب شهرستان‌های بهار و کبودراهنگ خبر داد و  اظهار کرد: طی سال گذشته و امسال با پیگیری لازم اعتباری افزون‌بر ۲۰۰ میلیارد تومان برای حوضه آبرسانی شهرستان کبودراهنگ تخصیص و هزینه شده که از این میزان اعتبار ۱۳۵ میلیارد تومان آن به صورت نقد از بند" ی" بوده است.
وی گفت: در صورت عدم هزینه این میزان اعتبار به طور قطع در سال جاری ۱۵۰ روستای شهرستان با عطش آب مواجه می‌شد.

توسلی در پاسخ به این سوال خبرنگار ما مبنی بر  کشت فراسرزمینی اظهار کرد: در بحث کشت فراسرزمینی حضور در کشورهای دیگر ضمن فرصت، دارای برخی تهدیدها، معذوریت و محدودیت‌ها بوده که در این رابطه باید نسبت به پیش‌بینی همه این موارد توجه ویژه شود.

استراتژی‌های مدیریت بحران‌های آب در مواقع خشکسالی

 دانشیار گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری دانشگاه سید جمال‌الدین اسدآبادی نیز در این باره به ایسنا گفت: مدیریت بحران‌های آب در مواقع خشکسالی نیازمند استراتژی‌های جامع و چند جانبه شامل برنامه‌ریزی پیشگیرانه مدیریت منابع آب و افزایش آگاهی عمومی می‌شود.

حافظ مهدنژاد اظهار کرد: در بحث برنامه‌ریزی پیشگیرانه مدیریت منابع آب برنامه‌ریزی و پیش‌بینی بلندمدت امری ضروری بوده و پایش وضعیت آب و هواشناسی و استفاده از فناوری‌های پیشرفته مانند سنجش از دور و مدل‌سازی آب و هوایی برای پیش‌بینی خشکسالی از جمله استراتژی‌های پیشنهادی در مدیریت بحران‌های آب در مواقع خشکسالی می‌تواند باشد.

وی همچنین خاطرنشان کرد: برنامه‌ریزی برای سناریوهای بدترین حالت و تدوین خط مشی‌های اضطراری برای مدیریت بحران در صورت بروز شرایط شدید و نیز همکاری بین‌المللی و منطقه‌ای و تبادل داده‌ها و تجربیات با مناطق مشابه برای بهبود برنامه‌ریزی را می‌توان از دیگر برنامه‌ریزی‌ و پیش‌بینی‌های بلندمدت در بحث استراتژی‌های پیشنهادی در مدیریت بحران‌های آب در مواقع خشکسالی برشمرد.

مهدنژاد در ادامه با اشاره به مدیریت بهینه منابع آب در مواقع خشکسالی، بیان کرد: ذخیره‌سازی آب و احداث سدها، مخازن ذخیره‌سازی و استفاده از روش‌های طبیعی مانند بازسازی آبخوان‌ها، کاهش اتلاف آب و  اصلاح شبکه‌های توزیع آب شهری و کشاورزی برای کاهش نشت و تلفات، بهره‌وری آب در کشاورزی و تشویق به استفاده از روش‌های آبیاری کم آب مانند قطره‌ای و انتخاب محصولات مقاوم به خشکی، استفاده مجدد از آب و تصفیه و بازیافت فاضلاب برای مصارف غیرشربی مانند آبیاری و صنعت را می‌توان از جمله استراتژی‌ها پیشنهادی در مدیریت بحران‌های آب در مواقع خشکسالی در بحث مدیریت بهینه آب دانست.

وی همچنین با تاکید بر افزایش آگاهی و مشارکت عمومی در بحث مدیریت بحران‌های آب در مواقع خشکسالی به عنوان یک استراتژی پیشنهادی، اظهار کرد: در رابطه با افزایش آگاهی و مشارکت عمومی مردم، آموزش و تبلیغات و افزایش آگاهی مردم درباره روش‌های صرفه‌جویی در مصرف آب و اهمیت حفظ منابع آبی، مشارکت محلی و درگیر کردن جوامع محلی در تصمیم‌گیری‌ها و اجرای برنامه‌های مدیریت آب، حمایت از مصرف مسئولانه و  اعمال قوانین و ضوابطی برای محدود کردن مصرف آب در مواقع  بحران از نقش موثری برخوردار خواهد بود.

وی با بیان اینکه توسعه فناوری‌های نوین در بحث مدیریت بحران‌های آب در مواقع خشکسالی یکی دیگر از جمله استراتژی‌های پبشنهادی می‌تواند باشد، یادآور شد: در همین زمینه فناوری‌های جمع‌آوری آب باران و  استفاده از سیستم‌های جمع‌آوری و ذخیره‌سازی آب باران برای مصارف مختلف، تصفیه آب دریا و توسعه و استفاده از فناوری‌های نمک‌زدایی در مناطق ساحلی، هوش مصنوعی و داده کاوی و استفاده از هوش مصنوعی برای پیش‌بینی تقاضای آب و بهینه‌سازی توزیع آن از نقش موثری برخوردار خواهد بود.

این استاد دانشگاه با اشاره به سیاست‌گذاری و قانون‌گذاری‌ها در بحث مدیریت بحران‌های آب در مواقع خشکسالی به عنوان یکی دیگر از جمله استراتژی‌های پیشنهادی، ادامه داد: تعیین قوانین مصرف آب و وضع قوانین دقیق برای محدود کردن مصرف آب در بخش‌های مختلف شهری و کشاورزی و صنعتی، حمایت مالی و اعتباری و ارائه تسهیلات مالی برای پروژه‌های مرتبط با مدیریت آب، ایجاد نهادهای متمرکز و تشکیل اداره‌های مخصوص مدیریت بحران آب که دارای مسئولیت اجرایی باشند در این سیاست‌گذاری و قانون‌گذاری‌ها از جمله مواردی بوده که نباید از آن غافل شد.

مهدنژاد حفاظت از اکوسیستم‌های آبی را نیز از دیگر استراتژی‌های پیشنهادی در بحث مدیریت بحران‌های آب در مواقع خشکسالی دانست و اظهار کرد: حفظ تنوع زیستی و اطمینان از اینکه اقدامات مدیریت آب به اکوسیستم‌های طبیعی آسیب نزنند و نیز بازسازی زهکشی‌های طبیعی و احیای رودخانه‌ها و تالاب‌ها و دیگر منابع آب سطحی در این رابطه از نقش موثری برخوردار خواهد بود.

وی گفت: تنوع بخشی به منابع آب یکی از دیگر جمله موارد استراتژی‌های پیشنهادی در بحث مدیریت بحران‌های آب در مواقع خشکسالی بوده که در این رابطه استفاده از منابع آب زیرزمینی و مدیریت پایدار آب‌های زیرزمینی برای جلوگیری از اُفت سطح آب‌ها و جلوگیری از آلودگی آب و اجرای قوانین سختگیرانه برای جلوگیری از ورود آلاینده‌ها به منابع آبی امری ضروری است.

مهدنژاد پاسخگویی به نیازهای ضروری را هم از دیگر استراتژی‌های پیشنهادی در این رابطه دانست و افزود: توزیع عادلانه آب و اولویت‌بندی توزیع آب برای مصارف ضروری مانند نوشیدنی، بهداشتی و کمک‌های اضطراری تامین آب آشامیدنی برای مناطقی که در معرض خشکسالی شدید قرار دارند در بحث پاسخگویی به نیازهای ضروری دراستراتژی‌های پیشنهادی مدیریت بحران‌های آب در مواقع خشکسالی نباید مغفول بماند.

به گزارش ایسنا، افزایش آگاهی و مشارکت عمومی در بحث مدیریت بحران‌های آب در مواقع خشکسالی به عنوان یک استراتژی مهم بوده که نباید از آن غافل شد.

انتهای پیام