رسول میسرجانی، هنرمند و طراح فرش که چهار نسل از خاندان او به طراحی و بافت فرش پرداخته‌اند، در گفت‌وگو با ایسنا از فرش دستباف به عنوان «گره ماندگار» یاد می‌کند.

او معتقد است هر گره‌ای که بر تار و پود فرش زده می‌شود، نه‌تنها یادگاری برای سالیان متمادی است بلکه نماد «گره اشتغال» برای گروه‌های مختلفی است که در این چرخه همکاری دارند.

میسرجانی با تأکید بر زنجیره طولانی دست‌اندرکاران تولید فرش می‌گوید: از کشاورزان و دامداران گرفته تا کارگاه‌های ریسندگی و رنگرزی، از طراحان و نقاشان تا بافندگان و دارکشان، بیش از ۱۰ گروه تخصصی در خلق یک تخته فرش دستباف دخیل‌ هستند. در هر گروه به‌طور متوسط سه نفر فعالیت می‌کنند؛ یعنی برای تولید یک تخته فرش دستباف حدود ۳۰ نفر به‌طور مستقیم نقش دارند.

این کارشناس فرش، با اشاره به مشاغل مکمل پس از پایان بافت؛ همچون روگیری، دارکشی، شیرازه‌زنی و آماده‌سازی نهایی، اضافه می‌کند: فرش دستباف حاصل کار بیش از ۱۵ گروه کاری است و در نهایت توسط تاجران و صادرکنندگان به سراسر جهان عرضه می‌شود؛ گنجینه‌ای که هم میراث فرهنگی است و هم منبع ارزآوری غیرنفتی.

جدایی فرش از صنایع دستی، تصمیمی پرابهام بود

میسرجانی در ادامه به یکی از چالش‌های اساسی حوزه فرش دستباف که جدایی فرش از بدنه صنایع دستی و الحاق آن به سازمان صنعت، معدن و تجارت است، می‌پردازد و می‌گوید: نزدیک به دو دهه است که تولید و بازرگانی فرش از صنایع دستی منفک و به سازمان صمت سپرده شده است. این تصمیم در حالی گرفته شد که صنایع دستی همه زیرساخت‌ها، کارشناسان و تجربه لازم برای حمایت از فرش را داشت؛ اما سازمان صمت در آن زمان حتی چند کارشناس آشنا با فرش هم نداشت. این جابه‌جایی، شوکی بزرگ برای فعالان فرش بود، به‌ویژه در کرمان که مهد قالی ایران است.

به گفته او، در سال‌های پیش از این جدایی، تنها در استان کرمان ۲۵۰۰ دار قالی و گلیم فعال بود و بیش از ۵۰۰۰ بافنده تحت پوشش سازمان صنایع دستی فعالیت می‌کردند. فرایندهای نظارت، آموزش، قیمت‌گذاری و حمایت مالی به‌طور منظم اجرا می‌شد و نمایشگاه‌های استانی، ملی و بین‌المللی فرصت معرفی گسترده فرش کرمان را فراهم می‌کردند.

فرش؛ هنر یا صنعت؟

میسرجانی این پرسش را مطرح می‌کند وقتی فرش یک هنر–صنعت است، چگونه می‌توان جنبه هنری آن را در سازمان صنعت، معدن و تجارت نادیده گرفت؟

 او با یادآوری تجربه نظارت بر تولید فرش در صنایع دستی می‌گوید: مراحل انتخاب نقشه، آماده‌سازی مواد اولیه، نظارت بر بافت، ارزیابی و قیمت‌گذاری همگی با حضور کارشناسان خبره انجام می‌شد و بافندگان در طول کار حمایت می‌شدند. این سازوکارها ساده به دست نیامده بود، بلکه سال‌ها تلاش و برنامه‌ریزی پشت آن بود.

این طراح فرش بیان می‌کند: امروز دیگر گلایه و نالیدن دردی را دوا نمی‌کند. باید دست به دست هم داد؛ سازمان صنعت، معدن و تجارت با جذب کارشناسان مجرب و حمایت جدی از بدنه فرش‌بافی و فعالان فرش با همراهی و مطالبه‌گری؛ تنها در این صورت می‌توان امید داشت که فرش دستباف کرمان بار دیگر جایگاه شایسته خود را در بازارهای جهانی بازیابد.

او سخنان خود را چنین به پایان می‌برد: گره‌های فرش، گره‌های زندگی‌اند. اگر حمایت نشوند، هم میراث فرهنگی ما آسیب می‌بیند و هم فرصت اشتغال هزاران خانواده از دست می‌رود.

انتهای پیام