بهروز سراقی در گفت‌وگو با ایسنا، اظهار کرد: عواملی همچون حکومت امیرالمومنین علی (ع) و رفتار ایشان با مردم باعث شد تا مردم با خاندان اهل بیت (ع) آشنا شدند و انس گرفتند و تشیع در این سرزمین نفوذ یافت. در یک تقسیم بندی می توان شیعه را به سه مفهوم بررسی کرد.

وی با اشاره به شیعه اعتقادی، خاطرنشان کرد: یعنی کسانی که بر اساس اعتقاد به نص قرآن و روایات متواتر و فراوانی که از پیامبر نقل شده است از جهت اعتقادی به وصایت حضرت و امامت و خلافت او پس از رسول الله معتقد بوده و این حق را یک منصب الهی برای حضرت می دانستند. ریشه و نطفه چنین اعتقادی از زمان خود پیامبر در میان برخی از مومنان خاص و اصحاب ویژه پیامبر بسته شد و در طول تاریخ این بذر و نهال به بلوغ و رشد رسید.

این استاد دانشگاه شیعه حبی را یکی دیگر از مفاهیم برشمرد و اضافه کرد: مناطقی مثل قم و خراسان و مدائن، مناطقی بودند که در همان سده اول هجری به تشیع گرایش پیدا کردند البته این به معنای اینکه ایرانیان را بتوانیم شیعه به معنای اصطلاحی امروزی بدانیم نیست، اما به هر حال در زمره شیعیان حُبّی اهل‌بیت (ع) قرار می‌گرفتند. آن‌هایی که به اهل‌بیت (ع) علاقه‌مند بودند و حداقل ایشان را به عنوان نوادگان پیامبر (ص) دوست داشتند و به آن‌ها ابراز ارادت می‌کردند. نمونه بارز این محبت و علاقه را می‌توان در استقبال باشکوه مردم نیشابور از امام رضا (ع) مشاهده کرد.

سراقی بیان کرد: با ورود امام رضا (ع)به ایران و قبول ولایت عهدی اجباری و سیاست عدم دخالت در عزل و نصب‌ها و اقدامات سیاسی  زمینه‌های علمی و بسترهای سیاسی و اجتماعی فراوانی برای  رواج تشیع در ایران فراهم شد.

وی ادامه داد: بعد از ورود امام رضا(ع) به ایران، قریب ۱۳ هزار نفر از نوادگان اهل‌بیت به ایران آمدند که یکی از عوامل مهم در تعمیق و گسترش فرهنگ تشیع بود و  این تعداد گسترده بخاطر بسترسازی اجتماعی بود که امام رضا(ع) در ایران انجام دادند. در این میان حضور و ورود حضرت معصومه به ایران و سکونت و در نهایت وفات در قم باعث شد که قم که شهری شیعی بود مورد توجه و کانون عواطف شیعیان قرار بگیرد و همین امر باعث شد که فقها و صحابه خاص امامان بعد از امام رضا در این شهر سکنی کنند.

عضو هیات علمی دانشگاه تصریح کرد: یکی از نکات مهم در دوران امامت ایشان فرهنگ‌سازی دینی در مردم بود، یکی از این فرهنگ سازی‌ها، فرهنگ عبودیت و بندگی خدا بود به گونه‌ای که رجاء بن ابی ضحاک که مامور آوردن امام به مرو بود در مورد اتفاقات و حوادث طول سفر این گونه می‌گوید مامون مرا فرستاد که علی بن موسی الرضا علیه السلام را از مدینه به نزد او حاضر کنم و مرا امر کرد که او را از راه بصره و اهواز و فارس بیاورم و از راه قم نیاورم و امر کرد که شب و روز مواظب او باشم تا او را وارد خراسان سازم.

سراقی یادآور شد: پس من از مدینه تا مرو با او بودم و به خدا سوگند، که من مردی پرهیزکارتر از او در نزد خدا و کثیر الذکرتر در جمیع اوقات خود از او و ترسنده تر از خدا از او ندیدم. چون صبح می‌شد نماز صبح می‌خواند پس از آن روی به مردم می‌کرد و ایشان را حدیث و موعظه می‌فرمود تا نزدیک زوال پس از آن تجدید وضو کرده و به مصلای خود باز می‌گشت. او در هیچ شهری فرود نمی‌آمد مگر آنکه مردم روی به آن جانب می‌آوردند و معالم دین خود را از او پرسش می‌کردند پس جواب می‌داد و بسیار حدیث می‌کرد از پدرش از پدرانش از علی علیه السلام از رسول خدا صلی الله علیه و آله.

وی اظهار کرد: یکی دیگر از برکات وجودی امام رضا جلوگیری از ایجاد انحراف در تشیع بود به گونه‌ای که هرکسی که ولایت و امامت آن حضرت را پذیرفته باشد تا امامت حضرت ولیعصر را نیز پذیرفته است بدین جهت در تاریخ ما هشت امامی یا نه امامی و ده امامی نداریم. برخلاف دوران قبل از حضرت که انشعاب و فرقه‌گرایی در شیعه به چشم می‌خورد که شامل؛ زیدیه، اسماعیلیه، فتحیه و واقفیه است.

استاد دانشگاه آیت‌الله العظمی بروجردی(ره) خاطرنشان کرد: عوامل موثر در تعمیق و گسترش فرهنگ تشیع در ایران را می‌توان در موضع گیری‌ها و اقدامات امام رضا اینگونه فهرست نمود؛ که استفاده ار فرصت مناظره‌ها در اثبات حقانیت شیعه یکی از آنها است. مامون با انگیزه‌های مختلف نشست‌ها و مناظرات علمی گوناگونی با ادیان و فرق درباره امامت، نبوت و ... برگزار می‌کرد و در تمام این نشست‌ها این امام رضا بود که پیروزمندانه دیدگاه‌های مکاتب مختلف را به چالش کشیده و حقانیت مکتب اهل بیت و ولایت را به منصه ظهور می‌رساند و اثبات می‌کرد.

سراقی تشکیل جلسات با طالبان علم و معنویت را یکی دیگر از عوامل برشمرد و افزود: از عبدالسلام بن صالح هروی روایت شده است که گفت، خبر به مامون رسید که حضرت ابا الحسن علی بن موسی الرضا علیه السلام مجالسی منعقد می‌کند و سخن می‌گوید و مردم شیفته او می‌شوند، یعنی اعتقاد به او پیدا می‌کنند؛ مامون حاجب خود محمد بن عمرو علوی طوسی را امر کرد که مردم را از مجلس آن بزرگوار دور کند و او را نزد مامون حاضر سازد.

وی با اشاره به استفاده از شیوه نامه نگاری و مکتوبات ارسالی به افراد مختلف جهت ماندگاری عقاید شیعی و ترویج آن، گفت: یکی از این شیوه‌ها استفاده از رسانه و ابزار شعر است، حضرت از هر فرصتی در راه ترویج تشیع بهره می‌جست، حتی از شعر و شاعران؛ از جمله شیعیان ارادتمند شیعه، دعبل خزاعی بود که با سرودن قصیده و ذکر تاریخ شیعه پیام مظلومیت را به گوش همه می‌رساند.

عضو هیات علمی دانشگاه اضافه کرد: دعبل گوید چون به خدمت امام رضا علیه السلام رسیدم فرمود یکی از سروده‌هایت را برایم بخوان و من خواندم، امام آنچنان گریست که از هوش رفت خدمتگزارش اشاره کرد که آرام گیر. ساعتی درنگ کرد و سپس فرمود بخوان و من خواندم تا به همان بیت رسیدم و همان حال نخستین دست داد و من ساکت شدم. بعد ساعتی امام فرمود: بخوان و من تا به آخر قصیده خواندم حضرت سه بار فرمود احسنت و دستور داد ده هزار درهم از سکه‌هایی که به نام حضرتش سکه خورده بود به من دهند و خادم حضرت جامه‌های بسیاری برایم آورد.

سراقی بیان کرد: حضرت با روش‌ها، عملکردها و اقدامات و فعالیت‌های خود، رشد و تثبیت شیعه اثنی عشری اعتقادی در ایران را پایه‌ریزی کرد  و ایران به عنوان پایگاه تشیع در جهان به حساب آمد. بعد از حضور سه ساله امام رضا(ع) در ایران و اقدامات همه گونه ایشان، تلاش‌های امام جواد(ع)، امام هادی(ع) و هجرت موسی مبرقع(ع) و فرزندانشان تشیع در نقطه نقطه ایران گسترش پیدا کرده و وسعت جغرافیای تشیع را به دنبال خود داشته است.

وی ادامه داد: هجرت امام رضا(ع) و فرزندانش به ایران و اقدامات و فعالیت‌های ایشان از قبولی ولایتعهدی گرفته تا تربیت شاگردان خاص، مناظرات، تشکیل کلاس‌های درس و حوزه علمیه و... موجب شد شیعه زیدی، عباسی و اسماعیلی را به تشیع اثنی عشری و اعتقادی تبدیل کردند و نتیجه فعالیت‌های ایشان و فرزندان‌شان، آزادی‌های نسبی شیعیان، هجرت سادات و امامزادگان به ایران، تشکیل حوزه‌های علمیه، رشد علمی و فرهنگی دینی، به وجود آمدن فرهنگ رضوی و علوی در ایران فرهنگ مهدوی و انتظار را به دنبال خود داشت.

این استاد دانشگاه تصریح کرد: در واقع نتیجه اصلی آمدن امام به ایران و تلاش و فعالیت‌های فرزندان‌شان در ایران تثبیت امامت و به وجود آمدن حرم‌های امام‌زادگان و قدمگاه‌ها و حرم مطهر امام رضا(ع) را به دنبال خود داشت و ایران پایگاه اصلی تشیع در دنیا تبدیل شد.

انتهای پیام