آموزش صحیح، دسترسی به اطلاعات موثق، و ایجاد فضایی باز و حمایتی برای گفتوگو در مورد مسائل مرتبط با قاعدگی، نقش حیاتی در توانمندسازی دختران نوجوان ایفا میکند. با پیروی از این نکات، دختران نوجوان میتوانند این دوره را با کمترین عارضه و بیشترین سلامت پشت سر بگذارند.
سیما علوی متین مسئول سلامت مدارس، جوانان و نوجوانان مرکز بهداشت غرب اهواز در گفتوگو با ایسنا با بیان اینکه سلامت دختران، همواره در کانون توجه مجموعه سلامت کشور قرار داشته است، اظهار کرد: بلوغ، نقطه عطفی در زندگی هر دختر به شمار میرود؛ مرحلهای که با تغییرات شگرف جسمی، روانی، عاطفی و اجتماعی همراه است. یکی از طبیعیترین و در عین حال حیاتیترین تحولات این دوره، آغاز قاعدگی است، رویدادی که نویدبخش سلامتی و آمادگی بدن زنانه برای ایفای نقشهای آینده در چرخه حیات است.
وی افزود: درک صحیح و عمیق این فرآیند فیزیولوژیک، همراه با رعایت دقیق اصول بهداشت در این دوره حساس، نه تنها تضمینکننده سلامت جسمی دختران در دوران نوجوانی است بلکه پایهای محکم برای حفظ سلامت باروری و کیفیت زندگی آنها در سالهای آینده خواهد بود.
مسئول سلامت مدارس، جوانان و نوجوانان مرکز بهداشت غرب اهواز گفت: قاعدگی یا عادت ماهانه، یک فرآیند کاملا طبیعی و بخش جداییناپذیر از چرخه تولید مثل در زنان است. این چرخه با ریزش دیواره داخلی رحم (آندومتر) و خروج مقداری خون و بافت از طریق واژن آغاز میشود و معمولا بین سه تا هفت روز طول میکشد.
علوی متین بیان کرد: سن شروع قاعدگی در دختران، که به آن «منارک» گفته میشود، معمولا بین ۹ تا ۱۵ سالگی است اما این محدوده سنی میتواند بسته به عوامل ژنتیکی، تغذیهای، محیطی و سلامتی عمومی، اندکی متغیر باشد. اولین قاعدگی، نشانه روشنی از رسیدن بدن دختر به بلوغ جنسی و آمادگی برای باروری است. در دو سال اول پس از شروع قاعدگی، ممکن است نامنظم بودن دورهها و طول مدت یا حجم خونریزی، امری طبیعی تلقی شود زیرا سیستم هورمونی بدن هنوز در حال تنظیم و تعادل یافتن است. با این حال، هر گونه نگرانی مداوم یا تغییرهای ناگهانی و شدید، نیازمند مشاوره با متخصص است.
وی با اشاره به عوامل موثر بر نظم چرخه قاعدگی عنوان کرد: سابقه خانوادگی میتواند بر سن شروع قاعدگی و نظم آن تاثیر بگذارد. سوءتغذیه یا رژیمهای غذایی بسیار سختگیرانه میتواند منجر به نامنظم شدن چرخه شود. استرس شدید جسمی یا روانی میتواند بر ترشح هورمونها و نظم قاعدگی تاثیر بگذارد همچنین. ورزشکاران حرفهای ممکن است دچار اختلال در قاعدگی شوند.
مسئول سلامت مدارس، جوانان و نوجوانان مرکز بهداشت غرب اهواز ادامه داد: برخی بیماریهای مزمن یا اختلالات هورمونی هم میتوانند چرخه قاعدگی را تحت تاثیر قرار دهند. همچنین برخی داروها میتوانند بر قاعدگی اثر بگذارند.
انواع نوار بهداشتی و توصیههایی برای استفاده از آن
علوی متین با اشاره به اهمیت رعایت بهداشت فردی در دوران قاعدگی افزود: در این دوره، بدن در برابر عفونتها حساستر است. مهمترین جنبه بهداشت در این دوره استفاده صحیح و به موقع از محصولات بهداشتی زنانه است.
وی ادامه داد: نوارهای بهداشتی در انواع مختلف، با قدرت جذب متفاوت و همچنین با روکشهای گوناگون در دسترس هستند. انتخاب نوع مناسب به حجم خونریزی و فعالیت روزانه فرد بستگی دارد. روکشهای پنبهای معمولا برای پوستهای حساستر، مناسبتر هستند.
مسئول سلامت مدارس، جوانان و نوجوانان مرکز بهداشت غرب اهواز با اشاره به انواع نوار بهداشتی گفت: نوار بهداشتی روزانه برای روزهای با خونریزی کم و برای ترشحات روزانه یا روزهای آخر قاعدگی و نوار بهداشتی شبانه بلندتر و با جذب بیشتر برای استفاده در طول شب استفاده می شوند.
علوی متین افزود: تامپون نیز داخل واژن قرار میگیرد و برای فعالیتهای ورزشی مناسبتر است اما استفاده از آن به آموزش صحیح نیاز دارد. کاپ قاعدگی وسیلهای سیلیکونی است که داخل واژن قرار می گیرد و خون را جمعآوری میکند و قابل استفاده مجدد است. این وسیله نیاز به آموزش و رعایت بهداشت دقیق دارد.
وی افزود: نوار بهداشتی با روکشهای نخی برای پوست حساس هستند. نوار بهداشتی با روکشهای پلاستیکی ممکن است برای برخی افراد حساسیت ایجاد کنند. قدرت جذب نوار بهداشتی با نماد قطره نشان داده میشود و هرچه تعداد قطره بیشتر باشد، قدرت جذب بالاتر است. نوارهای بالدار، بهتر در جای خود قرار می گیرند و از نشت خون به کنارهها جلوگیری میکنند.
مسئول سلامت مدارس، جوانان و نوجوانان مرکز بهداشت غرب اهواز گفت: یکی از کلیدیترین نکات بهداشتی، تعویض مرتب نوار بهداشتی است. به طور متوسط، نوار بهداشتی باید هر سه تا چهار ساعت یک بار تعویض شود و در روزهای با خونریزی شدیدتر، این زمان به هر دو ساعت یک بار کاهش مییابد. عدم تعویض به موقع، محیطی برای رشد باکتریها فراهم میکند که میتواند منجر به عفونت و بوی نامطبوع شود.
وی افزود: حتی اگر نوار بهداشتی پر نشده باشد، به دلیل تجمع رطوبت و باکتریها باید به طور منظم تعویض شود .پس از هر بار اجابت مزاج، بهتر است ناحیه را بررسی و در صورت نیاز، نوار بهداشتی را تعویض کرد. در طول شب، اگر خونریزی شدید باشد، ممکن است نیاز به استفاده از نوار بهداشتی شبانه و یا تعویض آن در نیمه شب باشد.
علوی متین در خصوص نحوه صحیح استفاده از نوار بهداشتی بیان کرد: پس از استفاده، نوار بهداشتی باید به خوبی بستهبندی و در سطل زباله انداخته شود و از دور انداختن آن در توالت جدا خودداری کرد. نوار بهداشتی استفادهشده باید ابتدا در پوشش کاغذی خود یا در کیسه پلاستیکی کوچکی که معمولا همراه نوار جدید عرضه میشود، پیچیده و سپس در سطل زباله دربدار انداخته شود.
وی با اشاره به جایگزینهای موقت نوار بهداشتی بیان کرد: در شرایط خاص، میتوان از پارچه تمیز و نرم نخی به صورت لایهای استفاده کرد که باید مرتب تعویض و به صورت بهداشتی شسته شود. استفاده از پارچه به عنوان جایگزین موقت فقط در مواقع اضطراری توصیه میشود.
مسئول سلامت مدارس، جوانان و نوجوانان مرکز بهداشت غرب اهواز ادامه داد: پارچه باید از جنس صد درصد نخ، تمیز، بدون پرز و کاملا خشک باشد. پارچه استفاده شده باید بلافاصله پس از تعویض، با آب سرد شسته شود تا از لک شدن جلوگیری شود، سپس با آب گرم و مواد شوینده شسته و در آفتاب خشک شود تا خاصیت ضدعفونی کنندگی پیدا کند. در مجموع این روش بهداشتی نیست و ریسک عفونت را افزایش میدهد.
نکاتی درباره شستوشوی روزانه هنگام قاعدگی
علوی متین افزود: بهداشت قاعدگی تنها به تعویض نوار بهداشتی محدود نمیشود بلکه شامل مجموعهای از اقدامات مراقبتی است که به حفظ سلامت کلی بدن کمک میکند. شستوشوی روزانه ناحیه تناسلی با آب ولرم توصیه میشود. برای شستوشو باید از صابونهای ملایم و مخصوص بانوان استفاده کرد و تنها ناحیه خارجی (ولو) را با آب و صابون ملایم بشویید. مهم است که همیشه از جلو به عقب شستوشو انجام شود تا از انتقال باکتریها جلوگیری شود.
وی گفت: ممکن است این سوال مطرح شود که چرا فقط باید ناحیه خارجی شستوشو شود؟ واژن دارای فلور طبیعی و باکتریهای مفیدی است که به حفظ pH اسیدی و جلوگیری از عفونت کمک میکنند. شستوشوی داخل واژن (دوش واژینال) این تعادل را به هم میزند و ریسک عفونت را افزایش میدهد.
مسئول سلامت مدارس، جوانان و نوجوانان مرکز بهداشت غرب اهواز افزود: باید از استفاده از صابونهای قلیایی، عطری یا حاوی مواد شیمیایی قوی خودداری کرد. صابونهای با pH متعادل (حدود ۴.۵ تا ۵.۵) که مخصوص بانوان ساخته شدهاند، مناسبتر هستند. آب ولرم نه خیلی داغ و نه خیلی سرد، بهترین دما برای شستوشو است.
وی بیان کرد: تکنیک شستوشو (جلو به عقب) نیز روش حیاتی است تا باکتریهای موجود در ناحیه مقعد وارد واژن نشوند و از عفونتهای ادراری و تناسلی جلوگیری شود. پس از شستوشو، ناحیه تناسلی را با حوله تمیز، نرم و نخی به آرامی و بدون کشیدن، خشک شود زیرا رطوبت باقیمانده میتواند محل رشد باکتری و قارچ باشد.
علوی متین تاکید کرد: لباس زیر نخی، به دلیل قابلیت تنفس بالا و جذب رطوبت، بهترین گزینه است. لباس زیر باید روزانه تعویض و جداگانه با آب گرم و مواد شوینده مناسب شسته شود. خشک کردن آن در معرض نور مستقیم خورشید یا اتو کردن، به ضدعفونی شدن بیشتر کمک میکند. تمام لباسهای زیر نو نیز باید قبل از اولین استفاده شسته شوند.
وی بیان کرد: نخ یک الیاف طبیعی است که هوا را از خود عبور میدهد و رطوبت را جذب میکند بنابراین محیط خشکتری ایجاد کرده و از رشد باکتریها و قارچها جلوگیری میکند. لباس زیرهایی که مواد مصنوعی مانند نایلون یا پلیاستر دارند، رطوبت را به دام میاندازند و تهویه مناسبی ندارند که این امر میتواند منجر به افزایش ریسک عفونت شود.
مسئول سلامت مدارس، جوانان و نوجوانان مرکز بهداشت غرب اهواز در خصوص شستوشوی لباس زیر گفت: شستن لباس زیر به صورت جدا از دیگر لباسها به ویژه لباسهای بیرونی یا لباسهای افراد دیگر، به جلوگیری از انتقال میکروبها کمک میکند. همچنین شستوشوی لباس زیر با آب گرم (نه جوش) به از بین بردن میکروبها کمک میکند.
وی افزود: نور خورشید و اتو کردن، هر دو به عنوان روشهایی برای ضدعفونی کردن لباس زیر شناخته میشوند. قرار دادن لباس زیر در معرض نور خورشید علاوه بر خشک کردن، به دلیل اشعه U اثر ضدعفونی کننده نیز دارد.
علوی متین گفت: لباس زیر نو ممکن است حاوی مواد شیمیایی باقیمانده از فرآیند تولید باشد که میتواند موجب تحریک پوست شود. شستوشوی اولیه قبل از استفاده، این مواد را از بین میبرد و پوست را محافظت میکند.
لزوم پرهیز از نشستن در مکانهای نامناسب
مسئول سلامت مدارس، جوانان و نوجوانان مرکز بهداشت غرب اهواز ادامه داد: نشستن طولانی مدت روی سطوح سرد، مرطوب یا فلزی، به ویژه در دوران قاعدگی، میتواند موجب انتقال سرما و افزایش درد شود. همواره باید از یک زیرانداز تمیز برای نشستن روی این سطوح استفاده کرد. سرما و رطوبت میتوانند با انقباض عروق خونی در ناحیه لگن، جریان خون را کاهش دهند و به طور بالقوه درد قاعدگی را تشدید کنند. همچنین، نشستن روی سطوح کثیف میتواند خطر ابتلا به عفونت را افزایش دهد.
وی بیان کرد: حفظ گرمای بدن، به خصوص در نواحی شکم، کمر و پاها، به کاهش انقباضات عضلانی و تسکین درد کمک میکند. پوشیدن لباسهای گرم و استفاده از شال برای کمر بسیار مفید است. گرما به شل شدن عضلات رحم و عضلات اطراف آن کمک میکند که این امر موجب کاهش انقباضات دردناک و تسکین دردهای شکمی و کمر میشود.
علوی متین گفت: استفاده مکرر از دستمال کاغذی، به خصوص دستمالهای عطری یا حاوی مواد شیمیایی و همچنین اسپریهای خوشبوکننده یا دوشهای واژینال، میتواند تعادل pH طبیعی واژن را بر هم زند و موجب تحریک و عفونت شود.
وی اضافه کرد: دستمالهای کاغذی معطر یا حاوی مواد شیمیایی میتوانند باعث تحریک پوست حساس ناحیه تناسلی شوند. بهتر است از دستمال کاغذی ساده و بدون عطر استفاده شود یا دستمال نخی تمیز به کار رود. اسپریهای خوشبوکننده و دوش واژینال نیز علاوه بر اینکه اغلب حاوی مواد شیمیایی تحریککننده هستند، با از بین بردن باکتریهای مفید واژن، تعادل pH آن را بر هم بزنند و فرد را مستعد ابتلا به عفونتهای قارچی و باکتریایی میکنند. شستوشوی خارجی با آب و صابون ملایم برای حفظ بهداشت کافی است.
درد قاعدگی را چگونه درمان کنیم؟
مسئول سلامت مدارس، جوانان و نوجوانان مرکز بهداشت غرب اهواز در خصوص علائم و دردهای قاعدگی گفت: درد قاعدگی یا «دیسمنوره»، یکی از شایعترین عوارض قاعدگی است که بسیاری از دختران آن را تجربه میکنند. این درد معمولا در ناحیه زیر شکم احساس میشود و ممکن است کمر و رانها هم تیر بکشد. علت اصلی این درد، انقباضات عضلات رحم برای خارج کردن لایه داخلی خود است که توسط موادی به نام «پروستاگلاندینها» تحریک میشود.
وی افزود: دیسمنوره اولیه، شایعترین نوع درد قاعدگی که معمولاً از همان سالهای ابتدایی شروع قاعدگی وجود دارد و ناشی از انقباضات رحم است. این درد معمولا با گذر زمان و پس از زایمان کاهش مییابد. دیسمنوره ثانویه نیز دردهایی که به دلیل شرایط پزشکی زمینهای مانند اندومتریوز، فیبروم رحمی، یا بیماریهای التهابی لگن ایجاد میشوند و معمولا شدیدتر و طولانیتر هستند.
علوی متین گفت: درد در ناحیه شکم، زیر شکم، کمر و رانها، احساس سنگینی در شکم، تهوع یا استفراغ، اسهال، سردرد، سرگیجه، خستگی نیز علائم همراه با درد قاعدگی هستند.
وی در خصوص راهکارهای موثر در کاهش درد قاعدگی بیان کرد: ماساژ ملایم شکم و کمر با روغنهای گیاهی گرم و قرار دادن کیسه آب گرم یا پد حرارتی روی این نواحی، از موثرترین روشها برای تسکین درد است. روغنهایی مانند اسطوخودوس، بابونه، یا روغن نارگیل گرم شده میتوانند در ماساژ بدن مفید باشند. ماساژ باید با حرکات دایرهای ملایم روی شکم و کمر انجام شود.
مسئول سلامت مدارس، جوانان و نوجوانان مرکز بهداشت غرب اهواز ادامه داد: قرار دادن کیسه آب گرم یا پد حرارتی روی شکم یا کمر به مدت ۱۵ تا ۲۰ دقیقه، به شل شدن عضلات و کاهش انقباضها کمک میکند. همچنین مصرف نوشیدن چایهای گیاهی مانند دارچین، زنجبیل و بابونه و همچنین شیر ولرم با عسل و نبات، به آرامش عضلات و کاهش اسپاسم کمک میکند.
درمانهای گیاهی برای درد قاعدگی
وی با اشاره به خواص گیاهان در دوران قاعدگی ادامه داد: زنجبیل، خواص ضد التهابی دارد و میتواند انقباضات رحم را کاهش دهد. دارچین، به کاهش درد و التهاب کمک میکند. بابونه نیز خاصیت آرامبخش و ضد اسپاسم دارد. استفاده از عسل و نبات هم میتواند به تسکین سریع درد کمک کند.
علوی متین با اشاره به اهمیت فعالیت بدنی مناسب در دوران قاعدگی اضافه کرد: پیادهروی آرام، یوگا، حرکات کششی ملایم و تمرینهای سبک پیلاتس، با ترشح اندورفین (مسکنهای طبیعی بدن) به کاهش درد کمک میکنند. از ورزشهای سنگین و شدید در این دوران باید خودداری شود زیرا ممکن است در روزهای اول قاعدگی، ورزشهای سنگین و پرفشار، درد را تشدید کنند.
تغذیه در دوره قاعدگی
وی بیان کرد: در دوران قاعدگی، باید از مصرف غذاهای سنگین، نفاخ، بسیار سرد، فرآوریشده، و شیرینیها و کافئین زیاد پرهیز کرد. تمرکز بر مصرف غذاهای سالم و سبک نیز بسیار حائز اهمیت است. غذاهای چرب، سرخشده، فست فودها، نوشیدنیهای گازدار و غذاهای حاوی سدیم بالا (مانند چیپس و شورها) میتواند موجب نفخ و احتباس آب در بدن شود و درد را تشدید کند.
مسئول سلامت مدارس، جوانان و نوجوانان مرکز بهداشت غرب اهواز گفت: مصرف زیاد کافئین (در قهوه، چای، نوشابه) میتواند موجب اضطراب و تشدید انقباضات عضلانی شود. مصرف بیش از حد قند هم میتواند موجب نوسانهای خلقی و التهاب شود.
داروها و مکملهای دوران قاعدگی
وی ادامه داد: در صورت شدید بودن درد، میتوان با مشورت پزشک از مسکنهای بدون نسخه مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن استفاده کرد. مصرف مکملهایی مانند ویتامین E، منیزیم یا روغن گل مغربی نیز باید حتما تحت نظر پزشک استفاده شوند.
علوی متین گفت: داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن و ناپروکسن، با مهار تولید پروستاگلاندینها، در کاهش درد قاعدگی بسیار موثر هستند. این داروها باید طبق دستور پزشک یا داروساز مصرف شوند.
وی افزود: منیزیم به شل شدن عضلات کمک میکند. ویتامین B۶ در تنظیم هورمونها و کاهش علائم PMS نقش دارد. روغن گل مغربی (Evening Primrose Oil) حاوی اسید گاما-لینولنیک (GLA) است که میتواند به تعادل هورمونی و کاهش درد کمک کند.
مسئول سلامت مدارس، جوانان و نوجوانان مرکز بهداشت غرب اهواز تاکید کرد: مصرف هرگونه دارو یا مکمل باید با نظر پزشک انجام شود تا از تداخلات دارویی و عوارض جانبی احتمالی جلوگیری شود.
علائم پیش قاعدگی (PMS)
وی در خصوص علائم پیش از قاعدگی (PMS) چالشهای روانی و جسمی قبل از شروع دوره بیان کرد: این سندرم مجموعهای از علائم جسمی، روانی و رفتاری است که در روزهای پایانی چرخه قاعدگی (معمولا یک تا دو هفته قبل از شروع قاعدگی) بروز میکند و با آغاز قاعدگی، به تدریج بهبود مییابد. علائم شایع شامل نفخ، درد و گرفتگی، حساسیت سینهها، تغییرهای خلقی، اضطراب و خستگی است.
علوی متین گفت: علائم شایع PMS شامل نفخ شکم، درد شکم و کمر، احساس سنگینی و درد در سینهها، سردرد، آکنه (جوش(، تغییر در اشتها و میل به شیرینیها یا غذاهای شور، احتباس آب و ورم دست و پا، خستگی و بیحالی، مشکلات گوارشی، تحریکپذیری و زودرنجی، افسردگی و غمگینی، اضطراب و نگرانی، مشکل در تمرکز، نوسانهای خلقی شدید و بی قراری است.
تغذیه مناسب برای بهبود PMS
وی با اشاره به راهکارهای موثر در کاهش علائم پیش از قاعدگی (PMS) بیان کرد: مدیریت PMS نیازمند رویکردی جامع است؛ ورزش منظم، کاهش مصرف نمک و کافئین، مدیریت استرس از طریق تکنیکهای آرامسازی، گرما درمانی، تغذیه مناسب سرشار از میوهها، سبزیجها و غلات کامل، میتواند به بهبود این علائم کمک کند. در برخی موارد نیز، مصرف مکملها با تجویز پزشک توصیه میشود.
مسئول سلامت مدارس، جوانان و نوجوانان مرکز بهداشت غرب اهواز بر اهمیت تغذیه مناسب در دوران قاعدگی به دلیل از دست دادن خون و مواد مغذی تاکید کرد و گفت: از دست دادن خون میتواند منجر به کمبود آهن و کمخونی شود. مصرف منابع غنی آهن مانند گوشت قرمز، مرغ، ماهی، حبوبات، سبزیهای برگ سبز تیره و میوههای خشک ضروری است. مصرف ویتامین C همراه با غذاهای آهندار، جذب آهن را افزایش میدهد. جگر، گوشت قرمز کمچرب، مرغ، ماهی (به ویژه ماهی تن)، عدس، لوبیا، اسفناج، کلم بروکلی، کشمش، خرما و زردآلو خشک منابع خوب آهن و مرکبات (پرتقال، نارنگی، لیمو)، فلفل دلمهای، کیوی، توت فرنگی، گوجه فرنگی منابع ویتامین C هستند.
وی افزود: آهن برای تولید هموگلوبین در گلبولهای قرمز خون که اکسیژن را در سراسر بدن حمل میکند، ضروری است. کمبود آهن منجر به خستگی، ضعف، رنگ پریدگی و کاهش تمرکز میشود. ویتامین B۶ در متابولیسم بدن و تنظیم خلق و خو نقش دارد و میتواند به کاهش علائم PMS کمک کند. منابع آن شامل غلات سبوسدار، مرغ، ماهی و موز است.
علوی متین گفت: منیزیم به شل شدن عضلات و کاهش درد قاعدگی کمک میکند. منابع آن سبزیهای برگ سبز تیره، مغزها و دانهها مانند اسفناج، کاهو، بادام، گردو، تخمه کدو، تخمه آفتابگردان، شکلات تلخ هستند. منیزیم به تنظیم فشار خون، عملکرد عضلات و اعصاب، و کنترل قند خون کمک میکند.
وی افزود: کلسیم برای سلامت استخوانها و کاهش درد قاعدگی و علائم PMS حیاتی است. منابع کلسیم لبنیات، سبزیجات برگ سبز و ماهیهای حاوی استخوان هستند. کلسیم علاوه بر سلامت استخوان و دندان، در انقباض عضلانی و عملکرد عصبی نقش دارد و میتواند به کاهش گرفتگی عضلات و اضطراب کمک کند.
توصیههای غذایی عمومی
مسئول سلامت مدارس، جوانان و نوجوانان مرکز بهداشت غرب اهواز بیان کرد: نوشیدن آب فراوان برای جلوگیری از کمآبی و کاهش نفخ، مصرف غذاهای مقوی و متعادل سرشار از میوهها، سبزیهای تازه، غلات کامل، پروتئینهای کمچرب، داشتن وعدههای غذایی کوچک و متعدد در طول روز، توصیه میشود.
وی بیان کرد: هر گونه نگرانی، درد غیرعادی، یا تغییرات نامعمول در چرخه قاعدگی باید جدی گرفته شود و بدون تردید به متخصصان حوزه سلامت مراجعه کرد. آگاهی، کلید سلامت پایدار است و دختران نوجوان با تکیه بر دانش خود، میتوانند سفری سالم و پربار را در مسیر رشد خود رقم بزنند.
انتهای پیام
نظرات