اگر تولید به سمت فرآوری و ارتقای کیفیت محصول هدایت شود، می‌توان نه تنها از ضایعات کاست، بلکه محصولی با ارزش افزوده بالا برای بازارهای داخلی و خارجی ارائه کرد. صنایع کوچک روستایی که همیشه مورد توجه برنامه‌ریزان و سیاست‌گذاران بوده‌اند، ظرفیت بالایی در کاهش بیکاری، توزیع عادلانه درآمد و کم کردن فاصله بین شهر و روستا دارند.
وجود صنایع تبدیلی و تکمیلی، محور مهمی برای استقلال اقتصادی و توسعه پایدار کشور به حساب می‌آید. پژوهش‌ها نشان می‌دهند که توسعه این صنایع، نه تنها از بیکاری‌های دائمی و فصلی در روستاها می‌کاهد، بلکه بهره‌وری را بالا می‌برد، تولیدات را افزایش می‌دهد، پیوند کشاورزی و صنعت را مستحکم می‌کند و در نهایت، نیازهای اساسی جامعه را تأمین کرده و نابرابری‌های منطقه‌ای را کاهش می‌دهد.
زنجان پر ظرفیت در کشاورزی و صنایع تبدیلی
استان زنجان یکی از استان‌هایی است که ظرفیت‌های کشاورزی و صنایع غذایی آن کمتر از آنچه باید، شناخته شده است. تنوع محصول، کیفیت تولیدات و حجم برداشت در برخی محصولات، این استان را به جایگاهی ویژه رسانده است.
زیتون زنجان نمونه‌ای روشن از این ظرفیت‌ها است. محصولی که در سال‌های پربار تا ۸۰ هزار تن برداشت می‌شود، یعنی دو برابر رودبار که به‌عنوان قطب زیتون کشور شناخته می‌شود. کارشناسان معتقدند اگر به جای فروش خام، روی فرآوری و تولید روغن‌های خاص سرمایه‌گذاری شود، ارزش افزوده‌ای معادل ۲۰ برابر ایجاد خواهد شد، ظرفیتی که می‌تواند زنجان را به یکی از بازیگران اصلی بازار زیتون در کشور و حتی خارج از کشور تبدیل کند.
پرورش مرغ و ماهی نیز از دیگر مزیت‌های استان است. روزانه حدود ۱۵۰ هزار تن مرغ در زنجان تولید می‌شود که بخش زیادی از آن به دیگر استان‌ها ارسال می‌شود. در حوزه آبزی‌پروری هم با تولید ۲۰ هزار تن ماهی در سال و فعالیت هزار واحد پرورش، امکان صادرات مستقیم به بازارهایی مثل روسیه وجود دارد؛ بازاری که کارشناسان آن را فرصت طلایی برای استان می‌دانند.
با این حال، نبود صنایع قرآوری و بسته‌بندی، همچنان گره‌ای جدی در مسیر بهره‌برداری کامل از این ظرفیت‌هاست. بخش قابل توجهی از محصولات خام به بازار عرضه می‌شود و همین موضوع مانع دستیابی به سود بیشتر و بازارهای رقابتی‌تر می‌شود.
از سوی دیگر، آمار تسهیلات پرداختی نشان می‌دهد نگاه دولت به تقویت این بخش جدی‌تر شده است. تنها تا مرداد ۱۴۰۴، بیش از ۱.۳ همت تسهیلات در استان پرداخت شده که رشد ۳۶ درصدی نسبت به سال قبل دارد. این تسهیلات در نوسازی ناوگان کشاورزی (تراکتور، کمباین، ادوات)، تأمین بذرهای گواهی‌شده و همچنین حمایت از طرح‌های اقتصادی مثل احداث سردخانه، مرکز بسته‌بندی کشمش و واحدهای فرآوری هزینه شده است؛ اقداماتی که هم به بهبود کیفیت تولید کمک می‌کند و هم اشتغال پایدار ایجاد می‌کند.
در مجموع، زنجان با تولید سالانه نزدیک به ۳ میلیون تن محصولات زراعی و باغی و فعالیت حدود ۱۰۰ هزار بهره‌برداردر ردیف قطب‌های کشاورزی کشور قرار دارد، اما آنچه کارشناسان بر آن تأکید دارند لزوم عبور از تولید خام و حرکت به سمت فرآوری، بسته‌بندی و صادرات هدفمند است؛ مسیری که اگر با جذب سرمایه‌گذاری و حمایت‌های مالی همراه شود، می‌تواند زنجان را به یکی از استان‌های پیشرو در ااقتصاد کشاورزی ایران بدل کند.
در این رابطه معاون توسعه بازرگانی و صنایع تبدیلی سازمان جهاد کشاورزی استان زنجان می‌گوید: تاکنون نزدیک ۵۰۰ مجوز صنایع تبدیلی در بخش کشاورزی استان صادر شده که ۲۲۰ واحد از آن‌ها با اشتغالزایی بیش از سه هزار و ۲۰۰ نفر به بهره‌برداری رسیده است.
مظفر یوسفی‌پور در گفت‌وگو با ایسنا می‌افزاید: این واحدها با ظرفیت خوراک حدود دو میلیون تن انواع محصولات کشاورزی توانسته‌اند سالانه نزدیک به یک میلیون و ۷۰۰ هزار تن محصول نهایی تولید کنند. این صنایع نقش مهمی در حمایت از کشاورزان و جلوگیری از خام‌فروشی ایفا می‌کنند.
وی ادامه می‌دهد: صنایع تبدیلی شامل مجموعه فعالیت‌های صنعتی مرتبط با فرآوری محصولات کشاورزی از طریق تغییرات فیزیکی و شیمیایی، ذخیره‌سازی، بسته‌بندی و توزیع است. خوشبختانه استان زنجان در زمینه نظارت و بازرسی بر فعالیت کارخانجات فرآوری و کارخانجات آرد، در مقایسه با بسیاری از استان‌ها عملکرد مطلوبی داشته است.
به گفته یوسفی‌پور، زنجان با در اختیار داشتن ۷۵۰ هزار هکتار اراضی مناسب کشاورزی، حدود پنج درصد از اراضی کشاورزی کشور را به خود اختصاص داده است.
خام‌فروشی سیب‌زمینی و حبوبات؛ حلقه مفقوده کشاورزی زنجان
با وجود جایگاه بالای زنجان در تولید محصولاتی مانند سیب‌زمینی، لوبیا و گوجه‌فرنگی، هنوز هیچ واحد فرآوری مرتبط با این محصولات در استان فعال نیست. همین موضوع باعث خام‌فروشی و از دست رفتن ارزش افزوده می‌شود. به گفته مسئولان و کارشناسان مذاکراتی با شرکت‌های بزرگ غذایی در جریان است تا صنایع فرآوری حبوبات و گوجه‌فرنگی در استان راه‌اندازی شود و زنجان بتواند از ظرفیت‌های تولیدی خود بهره اقتصادی بیشتری ببرد.
هادی سالک معراجی کارشناس کشاورزی می‌گوید: تکمیل زنجیره ارزش و توسعه صنایع تبدیلی، شرط اصلی تبدیل زنجان به قطب صنایع غذایی کشور است.
وی با تاکید بر اینکه صنایع تبدیلی به‌عنوان یکی از ارکان مهم اقتصاد، نقش کلیدی در تبدیل مواد اولیه به محصولات نهایی و نیمه‌نهایی دارند، می‌افزاید:.این صنایع نه‌تنها موجب ایجاد ارزش افزوده بالا می‌شوند، بلکه سهم قابل توجهی در اشتغال‌ذایی، توسعه فناوری و کاهش وابستگی به واردات ایفا می‌کنند. با بهبود فرآیند تولید و ارتقای کیفیت محصولات، صنایع تبدیلی می‌توانند زمینه‌ساز خودکفایی اقتصادی شده و در نهایت به ارتقای سطح رفاه و کیفیت زندگی جامعه کمک کنند.
مدیر جهاد کشاورزی سلطانیه نیز توسعه گلخانه‌ها و صنایع تبدیلی را از اولویت‌های مهم این شهرستان می‌داند و به خبرنگار ایسنا می‌گوید: تاکنون مجوز احداث ۳۰ هکتار گلخانه در شهرستان صادر شده و پیگیری‌ها برای افزایش این میزان ادامه دارد.
هادی یاسر می‌افزاید: با توجه به جایگاه سلطانیه به‌عنوان دومین شهرستان تولیدکننده سیب‌زمینی (هم بذری و هم خوراکی) در استان، راه‌اندازی صنایع تبدیلی برای فرآوری سیب‌زمینی از برنامه‌های محوری است. این اقدام می‌تواند نقش مؤثری در تنظیم بازار ایفا کرده و سلطانیه را به قطب صنایع تبدیلی استان تبدیل کند.
با توجه به ظرفیت‌های بالای کشاورزی و صنایع غذایی استان زنجان، توسعه صنایع تبدیلی و تکمیلی نقش تعیین‌کننده‌ای در اقتصاد منطقه دارد. این صنایع می‌توانند جلوی خام‌فروشی محصولات را بگیرند، ارزش افزوده قابل توجهی ایجاد کنند و فرصت‌های شغلی جدید به ویژه در مناطق روستایی فراهم کنند. تجربه شهرستان سلطانیه نشان می‌دهد که با برنامه‌ریزی و حمایت‌های مناسب، می‌توان تولیدات کشاورزی مانند سیب‌زمینی، حبوبات و سایر محصولات را به سمت فرآوری و بسته‌بندی هدایت کرد و ضمن بهبود کیفیت محصولات، نقش استان در بازارهای داخلی و خارجی را ارتقا داد.
به بیان ساده، وقتی کشاورزی با صنعت پیوند بخورد، هم کشاورزان سود بیشتری می‌برند، هم اقتصاد منطقه رشد می‌کند و هم مردم از محصولات باکیفیت بهره‌مند می‌شوند؛ مسیری که زنجان با سرمایه‌گذاری در صنایع تبدیلی و تکمیلی می‌تواند به خوبی آن را عملی کند.
انتهای پیام
نظرات