حجت‌الاسلام والمسلمین تیمورعلی عسگری در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: نسل تازه‌ای از زائران که در سال‌های اخیر به زیارت مشهد مقدس روی آورده‌اند، از جهات متعددی با زائران نسل‌های پیشین تفاوت‌های چشمگیری دارند. این تفاوت‌ها نه‌فقط در سطح ظاهر یا ابزارهای سفر، بلکه در عمق نگرش‌ها، نوع نگاه به مفاهیم دینی و معنوی و نیز در میزان و شکل انتظارات آنان از تجربه زیارتی خود، آشکارا محسوس است. به عبارت دیگر، نسل جدید با تلقی متفاوتی نسبت به زیارت وارد این مسیر می‌شود و شیوه مواجهه‌اش با مکان‌های مقدس، آیین‌های مذهبی و فضاهای فرهنگی، الزاماً با الگوهای سنتی هم‌راستا نیست.
وی در پاسخ به این پرسش که آیا ساختار و نظام حاکم بر حوزه زیارت در کشور، به‌ویژه در مقصد مهمی چون مشهد، توانسته خود را با تحولات نسلی و تغییرات فکری و فرهنگی زائران جوان هماهنگ سازد، گفت: در این زمینه، اگرچه هنوز نمی‌توان از تحولی عمیق و بنیادین سخن گفت و به‌نظر می‌رسد ساختار سنتی زیارت تا حد زیادی حفظ شده است، اما در عین حال، اقدامات پراکنده‌ای از سوی نهادهای مختلف به اجرا درآمده که حامل رویکردهای نوین و قابل تأملی هستند.
معاون فرهنگی، اجتماعی و زیارت استانداری خراسان رضوی ادامه داد: این اقدامات، اگرچه در حال حاضر به‌صورت موردی و نه در قالب یک طرح منسجم و فراگیر صورت می‌گیرند، اما از ظرفیت بالقوه‌ای برای الگوسازی برخوردارند. یکی از نمونه‌های بارز این تلاش‌ها، فعالیت سازمان امداد و نجات جمعیت هلال احمر در ایام پر رفت‌وآمد زیارتی است. این سازمان در مسیرهای منتهی به مشهد مقدس، به‌ویژه در بخش‌های پایانی مسیر که خستگی زائران بیشتر است، پایگاه‌هایی را برپا کرده که کارکردی فراتر از خدمات امدادی معمول دارند. در این پایگاه‌ها نه‌تنها کمک‌های اولیه و خدمات درمانی سبک ارائه می‌شود، بلکه نگاهی فرهنگی و حتی تاحدودی تفریحی و گردشگری نیز در طراحی برنامه‌ها لحاظ شده است.
عسگری افزود: در همین راستا، می‌توان به نمونه‌هایی چون معرفی و ترویج چادر مشکی عشایری به‌عنوان نمادی از پوشش زندگی عشایر، طراحی بازی‌ها و سرگرمی‌های متناسب با علایق و روحیه نوجوانان و جوانان، و نیز ارائه محتوای فرهنگی با زبان و بیانی هم‌راستا با گفتمان نسل جدید اشاره کرد. این پایگاه‌ها با چنین رویکردی، تلاش دارند تا فضای زیارتی را برای گروه‌های سنی متنوع‌تر، به‌ویژه جوانان، قابل‌درک‌تر، جذاب‌تر و معنادارتر سازند.
وی بیان کرد: در کنار این اقدامات میدانی، آستان قدس رضوی نیز طی سال‌های اخیر برنامه‌هایی را با هدف ارتباط مؤثرتر با نسل جوان طراحی و اجرا کرده است. از جمله این برنامه‌ها می‌توان به احداث «رواق ویژه جوانان» در حرم مطهر اشاره کرد؛ فضایی که به‌صورت اختصاصی برای میزبانی از نوجوانان و جوانان تدارک دیده شده و به‌منظور تبیین مفاهیم دینی و معنوی با زبان روز و به‌کارگیری ابزارهای نوین، فعالیت می‌کند.
معاون فرهنگی، اجتماعی و زیارت استانداری خراسان رضوی در ادامه عنوان کرد: افزون بر این، برگزاری حلقه‌های معرفت با حضور اساتید و کارشناسان دینی، برنامه‌ریزی نشست‌های فرهنگی با مشارکت فعال مشاوران و مربیان تربیتی مدارس و اجرای طرح‌هایی نظیر بازدید گروهی از موزه‌های حرم مطهر، همگی نمونه‌هایی از این اهتمام به شمار می‌روند. این برنامه‌ها به زائران جوان فرصت می‌دهند تا از تجربه‌ای عمیق‌تر و هم‌زمان ملموس‌تر از زیارت بهره‌مند شوند؛ تجربه‌ای که در آن زیارت صرفاً به یک عمل عبادی محدود نمی‌شود، بلکه به بستری برای آشنایی با میراث دینی، تاریخی، فرهنگی و هنری تبدیل می‌گردد.
عسگری با اشاره اینکه در فضای بیرونی حرم نیز تلاش‌هایی برای افزایش نشاط اجتماعی و بهبود حال عمومی زائران، به‌ویژه جوانان، صورت گرفته است، گفت: برگزاری برنامه‌های متنوع، شاد و مفرح در مناسبت‌های مختلف که در برخی موارد با اجرای زنده موسیقی‌های سنتی یا برنامه‌های نمایشی همراه بوده، از جمله این اقدامات است. با این حال، برخی از این برنامه‌ها به‌ویژه آن‌هایی که در حیطه هنرهای نمایشی، موسیقی یا اجرای زنده قرار دارند، با واکنش‌هایی از سوی بخش‌هایی از جامعه یا برخی مدیران فرهنگی مواجه شده‌اند. درواقع، این برنامه‌ها در مرز حساسی میان سنت و نوگرایی حرکت می‌کنند؛ مرزی که گاه با حساسیت‌های فرهنگی، دینی یا عرفی گره می‌خورد.
وی اضافه کرد: به عنوان مثال، در یکی از گزارش‌های منتشرشده، آمده بود که در یکی از هتل‌های محل اقامت زائران، هم‌زمان با ایام زیارت، برنامه‌ای هنری با حضور چند خواننده برگزار شده است. این رویداد که در فضای رسانه‌ای نیز بازتاب‌هایی پیدا کرد، نشانه‌ای گویا از تقابل یا دست‌کم تنش میان الگوهای سنتی زیارت و انتظارات نوپدید نسل جدید از سفرهای زیارتی است؛ نسلی که گاه انتظار دارد سفر معنوی‌اش نه‌تنها جنبه عبادی، بلکه وجوهی از آرامش، زیبایی‌شناسی، فرهنگ و حتی تفریح را نیز در بر گیرد.
معاون فرهنگی، اجتماعی و زیارت استانداری خراسان رضوی تصریح کرد: چنین رویدادهایی، بیش از آن‌که محل نزاع باشند، می‌توانند بستری برای گفت‌وگوی عمیق‌تر میان نهادهای فرهنگی، مذهبی و اجتماعی باشند تا از خلال آن، مسیرهای تازه‌ای برای ارتقای تجربه زیارت در دوران معاصر گشوده شود.
انتهای پیام
نظرات