علی بیت‌اللهی در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: در خراسان رضوی، نگرانی‌های جدی درباره زیرساخت‌های غذایی و امنیت غذایی وجود دارد. یکی از عوامل اصلی این نگرانی، کاهش سطح آب‌های زیرزمینی و تأثیر آن بر کیفیت آب است. تصور کنید که ضخامت لایه آب زیرزمینی در این منطقه حدود ۱۰۰ متر باشد. با کاهش سطح آب، املاح سنگین‌تر به سمت بالا می‌آیند و آب شور که دارای املاح زیادی است، به لایه‌های بالایی سفره‌های آب زیرزمینی می‌رسد. این آب شور به دلیل وزن مخصوص بالاتر، به راحتی جایگزین آب شیرین می‌شود؛ آب شور دشمنی خاموش برای کشاورزی است.

وی افزود: زمانی که کشاورزان از عمق‌های بیشتر آب برداشت می‌کنند، به آب شور و با کیفیت پایین دست پیدا می‌کنند. این وضعیت به تدریج باعث می‌شود که وقتی آب شور به سطح زمین می‌رسد، کیفیت خاک و محصولات کشاورزی به شدت کاهش یابد و در نهایت، بازدهی کشاورزی نزدیک به صفر برسد. این پدیده، به ویژه در زمین‌های حاصلخیز، می‌تواند عواقب وخیمی برای امنیت غذایی استان داشته باشد.

مدیریت منابع آب؛ کلید حفظ امنیت غذایی

رئیس بخش زلزله‏‌شناسی و خطرپذیری مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی بر ضرورت کنترل استحصال آب اشاره و تصریح کرد: این موضوع را می‌توان به یک حساب پس‌انداز تشبیه کرد. اگر بخواهیم در طول سال منابع آب را به طور بی‌رویه مصرف کنیم، در نهایت با کمبود مواجه خواهیم شد. برای حفظ امنیت غذایی، باید به این نکته توجه کنیم که چه محصولاتی کشت می‌شوند و درآمد کشاورزان چگونه تضمین می‌شود. این موضوع نه تنها به نفع کشاورزان است، بلکه به حفظ نسل‌های آینده نیز کمک می‌کند.

بیت‌اللهی با بیان اینکه طبق گفته مسئولین وزارت جهاد کشاورزی حدود ۳۰ درصد از محصولات کشاورزی به دلیل عدم مدیریت صحیح و اتلاف آب به هدر می‌روند، ادامه داد: باید یک جامعه، مسئولیت‌پذیر بیشتر در قبال نوع آبیاری و کشاورزی داشته باشیم. روش‌های مختلفی وجود دارد که می‌تواند به جلوگیری از هدررفت محصولات کشاورزی کمک کند. این هدررفت نه تنها به معنای از بین رفتن محصولات است، بلکه به معنای اتلاف منابع آبی نیز محسوب می‌شود. به طور متوسط، برای تولید هر یک کیلوگرم محصولات کشاورزی، حدود ۵۰۰ الی ۷۰۰ لیتر آب مصرف می‌شود. این مقدار آب، سهم بزرگی از منابع آبی را به خود اختصاص می‌دهد و اگر این محصولات به فروش نروند یا به دلیل عدم مدیریت مناسب فاسد شود، عملاً این منابع آبی به هدر رفته‌ است.

سرمایه‌گذاری در خطر؛ تأثیر فرونشست بر جذب سرمایه

رئیس بخش زلزله‏‌شناسی و خطرپذیری مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی در بررسی تاثیرات فرونشست زمین و زلزله‌های اخیر بر سرمایه‌گذاری خارجی در خراسان رضوی، اظهار کرد: در خراسان رضوی نگرانی‌های جدی درباره سرمایه‌گذاری در بخش‌های مختلف به ویژه کشاورزی و زیرساخت‌ها وجود دارد. سرمایه‌گذاران به طور طبیعی به دنبال اطمینان از پایداری و کیفیت منابع آب، امنیت غذایی و شرایط زیست‌محیطی هستند. اگر آن‌ها احساس کنند که هیچ اقدامی برای کنترل پدیده‌های منفی مانند فرونشست زمین انجام نمی‌شود، تمایل کمتری به سرمایه‌گذاری خواهند داشت. این نکته بسیار مهم است، زیرا سرمایه‌گذاران معمولاً با عقلانیت و دقت به بررسی جوانب مختلف یک پروژه می‌پردازند.

وی افزود: خراسان رضوی همچنین به دلیل وجود گسل‌های لرزه‌خیز، از جمله بزرگ‌ترین گسل ایران، در معرض خطر زلزله قرار دارد. این گسل‌ها می‌توانند تأثیرات جدی بر زیرساخت‌ها و ساختمان‌ها داشته باشند. در مناطقی که فرونشست زمین رخ می‌دهد، ساختمان‌ها و زیرساخت‌ها به تدریج دچار آسیب می‌شوند. این آسیب‌ها می‌تواند شامل ترک‌خوردگی و شکستگی در فونداسیون و دیوارها باشد. زمانی که ساختمان‌ها به دلیل فرونشست زمین ضعیف شوند، در برابر زلزله‌های متوسط نیز آسیب‌پذیر خواهند بود. این موضوع می‌تواند خسارت ناشی از زلزله را به شدت افزایش دهد و به تبع آن، امنیت و پایداری سرمایه‌گذاری‌ها را تهدید کند.

بیت‌الهی تاکید کرد: بنابراین، ضروری است که در برنامه‌ریزی‌های عمرانی و کشاورزی، به این دو پدیده توجه ویژه‌ای شود تا از بروز بحران‌های جدی جلوگیری گردد و شرایط بهتری برای سرمایه‌گذاری فراهم شود. با اتخاذ روش‌های مدیریتی مناسب و همکاری بین مسئولان و سرمایه‌گذاران، می‌توان به حفظ زیرساخت‌ها و امنیت غذایی استان کمک کرد و آینده‌ای پایدار برای نسل‌های آینده فراهم نمود. 

وی بر ضرورت تصویب و ابلاغ مقررات ملی در زمینه فرونشست زمین و تأثیرات مثبت آن بر مدیریت منابع آب و کشاورزی تاکید و بیان کرد: این مقررات می‌تواند به عنوان یک چارچوب قانونی عمل کند که تمامی دستگاه‌های اجرایی و کشاورزان را ملزم به رعایت اصول و روش‌های صحیح آبیاری و کشاورزی کند. بدون وجود چنین الزامی، هرچند که فرهنگ‌سازی و آگاهی‌بخشی از طریق رسانه‌ها و مسئولین بسیار مهم است، اما در عمل ممکن است تغییرات لازم به سرعت اتفاق نیفتد.

رئیس بخش زلزله‏‌شناسی و خطرپذیری مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی خاطرنشان کرد: برای مثال، جهاد کشاورزی خراسان رضوی می‌تواند به کشاورزان راهنمایی کند که به جای کشت محصولات آب‌بر، به سمت کشت محصولاتی با نیاز آبی کمتر حرکت کنند. همچنین، شهرداری‌ها و دیگر نهادهای مرتبط باید در زمینه تغذیه مصنوعی سفره‌های آب زیرزمینی اقدام کنند و بودجه‌های لازم را به این کار اختصاص دهند. اما اگر این اقدامات به صورت الزامی و قانونی نباشد، ممکن است در جلسات فقط صحبت شود و در عمل هیچ تغییر ملموسی ایجاد نشود.

بیت‌الهی ادامه داد: در حال حاضر هیچ ضابطه‌ای وجود ندارد که به مسئولان اجازه دهد مجوز ساخت و ساز در زمین‌های دچار فرونشست را صادر نکنند. این موضوع نیازمند توجه جدی و اقدام فوری است تا از بروز بحران‌های جدی در آینده جلوگیری شود. با تصویب مقررات ملی و الزام‌آور، می‌توانیم به مدیریت پایدار منابع آب و کشاورزی دست یابیم و از خسارات ناشی از فرونشست زمین و زلزله جلوگیری کنیم. این اقدام نه تنها به نفع کشاورزان و سرمایه‌گذاران خواهد بود، بلکه به حفظ امنیت غذایی و توسعه پایدار استان کمک می‌کند.

انتهای پیام