علیرضا تمیزی دوشنبه ۷ مهر در همایش علمی، فرهنگی و پژوهشی با عنوان «گردشگری؛ فرصت‌ها و چالش‌ها» که در دانشگاه پیام نور تبریز برگزار شد، به نقش گردشگری و جایگاه صنعت توریسم اشاره کرد و گفت: امروزه صنعت گردشگری به‌عنوان سومین صنعت درآمدزا جهان پس از نفت، گاز و پتروشیمی شناخته می‌شود و جایگاه مهمی در اقتصاد جهانی دارد.
وی افزود: پنج کشور نخست در جذب گردشگران بین‌المللی شامل آمریکا، فرانسه، اسپانیا، ایتالیا و امارات هستند که نشان می‌دهد حتی کشورهای نفت‌خیز نیز می‌توانند با سرمایه‌گذاری مناسب در گردشگری موفق باشند.
وی بیان کرد: ایران با پیشینه تاریخی، فرهنگی و طبیعی غنی خود ظرفیت‌های فراوانی در این صنعت دارد، از جمله بازار تاریخی تبریز، جنگل‌های ارسباران، سواحل دریاچه‌ها و صنایع‌دستی متنوع استان‌ها. گردشگری حدود ۱۰ درصد از اشتغال و تولید ناخالص ملی دنیا را تشکیل می‌دهد. در ترکیه، گردشگری به‌عنوان دومین منبع درآمد ارزی با بیش از ۴۰ میلیون گردشگر سالانه و درآمد بیش از ۲۰۰ میلیارد دلار، نقش حیاتی در اقتصاد دارد.
سرپرست دانشگاه پیام نور استان آذربایجان شرقی اظهار کرد: ایران با برخورداری از ظرفیت‌های چهار فصل می‌تواند پذیرای گردشگران در تمام سال باشد. کشورهایی مانند امارات با سرمایه‌گذاری، بهره‌گیری از توان علمی و جذب سرمایه‌گذاری خارجی، جایگاه جهانی یافته‌اند. بنابراین ایران نیز با مدیریت صحیح و معرفی جاذبه‌ها می‌تواند موفق شود.
وی افزود: وابستگی بودجه کشور به نفت سبب شده تحریم‌ها اثرگذار باشند، حدود ۲۰ درصد بودجه کشور به نفت وابسته است. توسعه گردشگری می‌تواند منابع درآمدی پایدار ایجاد کرده، آثار منفی تحریم‌ها را کاهش دهد، اشتغال ایجاد کند و به رشد اقتصادی پایدار منجر شود.
شیرینی‌های تبریز، میراثی فرهنگی که گردشگران را جذب می‌کند
همچنین ناصر کریمی، داور بین‌المللی و کارآفرین برتر حوزه شیرینی در این همایش ضمن تبریک هفته گردشگری، اظهار کرد: امروزه گردشگری تنها بازدید از آثار تاریخی و طبیعت نیست، بلکه تجربه‌ای عمیق از شناخت فرهنگ، آداب‌ورسوم، میراث و هویت یک شهر یا کشور محسوب می‌شود. بخشی از این هویت در فرهنگ خوراک و شیرینی‌های سنتی جلوه‌گر است و همان‌طور که صنعت شیرینی و شکلات آذربایجان جایگاهی ممتاز دارد، نیازمند حفاظت و ثبت جهانی است.
وی بیان کرد: حرفه قنادی برای من تنها یک شغل نیست، بلکه میراث خانوادگی و نمادی از کارآفرینی است. امروز مجموعه ما با بیش از ۲۰۰ نفر نقش مؤثری در اشتغال‌زایی ایفا می‌کند. همین نگاه بود که باعث شد در دوران مسئولیت در اتحادیه قنادان، پیگیر ثبت ملی شیرینی‌های سنتی تبریز شوم. با همراهی مسئولان میراث فرهنگی، سه شیرینی «قرابیه»، «اریس» و «رشته‌ختایی» در فهرست آثار ناملموس ملی ثبت شدند تا هویت فرهنگی حفظ و تجربه‌ای فرهنگی برای گردشگران فراهم شود.
وی گفت: در ادامه، با همکاری آموزش و پرورش و دانشگاه آزاد، رشته «قنادی» و آموزشگاه تخصصی «قنادی تبریز» راه‌اندازی شد تا جوانان مهارت‌های خود را ارتقا دهند و پیوند میان آموزش، فرهنگ و اقتصاد برقرار شود، پیوندی که زمینه‌ساز نوآوری و توسعه است.
این کارآفرین برتر حوزه شیرینی افزود: نقش اساتید و پژوهشگران در توسعه گردشگری بسیار برجسته است؛ آموزش و پژوهش آنان، نسل جوانی تربیت می‌کند که می‌توانند آینده گردشگری کشور را بسازند.
وی خطاب به دانشجویان تأکید کرد: با خلاقیت و نوآوری می‌توانید میراث ارزشمند شهر و میهن خود را به جهانیان معرفی کرده و اثری ماندگار برای آینده سرزمین‌تان به یادگار بگذارید.
توسعه گردشگری حلال؛ راهبردی برای جذب درآمد ارزی و اشتغال
همچنین حجت‌السلام رحیم قربانی، مدیر موسسه فرهنگی میراث شیعه و پژوهشگر حوزه گردشگری ایرانی اسلامی در این همایش اظهار کرد: من در سال ۱۳۹۸ به‌عنوان دبیر علمی همایش بین‌المللی پساکرونا در گردشگری فعالیت داشتم و کتاب «گردشگری از منظر قرآن» را تدوین کردم.
وی ادامه داد: گردشگری حلال نیازمند زیرساخت‌های نظری، اقتصادی، فنی و صنعتی است و جمعیت نزدیک به دو میلیارد مسلمان جهان، بازار اصلی آن محسوب می‌شوند. براساس آمار سازمان همکاری‌های اسلامی، گردش مالی این بازار در سال ۲۰۲۴ حدود ۲۲۰ میلیارد دلار خواهد بود. کشورهای ترکیه، عربستان و بنگلادش در این حوزه فعال‌اند، اما ایران تاکنون از این درآمد محروم بوده است.
این پژوهشگر برجسته گردشگری ایرانی اسلامی عنوان کرد: ایجاد زیرساخت‌های گردشگری حلال، نیازمند سیاست‌گذاری هوشمندانه و فرهنگی است. ایران با ظرفیت‌های طبیعی، فرهنگی و دینی خود می‌تواند جایگاه خود را در گردشگری حلال به سرعت تثبیت کند.
وی اضافه کرد: علاوه بر زیرساخت‌ها، پلورالیسم اجتماعی اهمیت ویژه‌ای دارد، یعنی احترام به تمامی باورها و فرهنگ‌ها در جامعه که زمینه حضور گردشگران داخلی و خارجی را فراهم می‌کند.
وی بیان کرد: در نهایت، یکی از وظایف مهم نهادهای حاکمیتی و وزارت گردشگری، فراهم کردن مقدمات عضویت ایران در سازمان همکاری‌های اسلامی گردشگری حلال است تا کشور بتواند از این ظرفیت عظیم اقتصادی بهره‌مند شده و سهم خود از گردش مالی ۲۲۰ میلیارد دلاری این بازار را دریافت کند.
آذربایجان شرقی، نگین گردشگری ایران با ظرفیت‌های تاریخی و طبیعی
همچنین نسیم علیپور، کارشناس و پژوهشگر اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری آذربایجان شرقی در این همایش اظهار کرد: استان آذربایجان شرقی با برخورداری از تنوع آثار تاریخی، فرهنگی و طبیعی و زیرساخت‌های مدرن، یکی از مقاصد اصلی گردشگری ایران به شمار می‌رود. این استان با داشتن بازار تاریخی تبریز، جنگل‌های ارسباران، سواحل دریاچه‌ها و صنایع‌دستی متنوع، فرصت‌های بی‌نظیری برای گردشگران داخلی و خارجی فراهم کرده است.
وی عنوان کرد: گردشگری ادبی و فرهنگی نیز در استان برجسته است، از جمله مقبره‌الشعرا، شیخ محمد شبستری، اوحدی مراغه‌ای و حکیم نباتی و تنها موزه ادبی تخصصی کشور در اهر. استان همچنین دارای بیش از ۱۸۰۰ اثر ثبت ملی و پنج اثر ثبت جهانی، از جمله قلعه ضحاک هشترود و مسجد کبود است.
وی ادامه داد: در حوزه گردشگری سلامت، تبریز با بیش از ۵۰ بیمارستان و کلینیک تخصصی و وجود چشمه‌ها و آبگرم‌های متعدد، قطب گردشگری سلامت محسوب می‌شود. علاوه بر این، ۲۶۰ واحد بوم‌گردی و حدود ۱۳ هزار تخت اقامتی در استان فعال است و زیرساخت‌های حمل و نقل شامل دو فرودگاه و دو ایستگاه راه‌آهن دسترسی آسان به استان را فراهم می‌کنند.
کارشناس و پژوهشگر اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری آذربایجان شرقی اعلام کرد: سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در گردشگری استان روند صعودی داشته و تا شهریور ۱۴۰۴ به ۶۱ هزار میلیارد ریال رسیده است. همچنین تبریز در سال ۲۰۱۸ به‌عنوان پایتخت گردشگری کشورهای اسلامی و پایتخت جهانی فرش دستبافت انتخاب شد و امسال نیز به‌عنوان کاندیدای شهر گردشگری ۲۰۲۶ معرفی شده است.
وی بیان کرد: با توجه به این ظرفیت‌ها، استان آذربایجان شرقی می‌تواند به یکی از قطب‌های اصلی گردشگری ایران و منطقه تبدیل شود و سهم قابل توجهی در جذب گردشگر داخلی و بین‌المللی داشته باشد.
فرهنگ و مدیریت، کلید توسعه گردشگری و کیفیت زندگی در تبریز
مهدی محمدی، عضو هیئت علمی دانشگاه پیام نور آذربایجان شرقی به انتقاد از حوزه گردشگری پرداخت و گفت: مطالعات و بررسی‌های متعدد نشان می‌دهد که ظرفیت‌های فرهنگی و تاریخی تبریز به‌طور کامل بهره‌برداری نمی‌شوند. فرهنگ غنی این شهر شامل لایه‌های متنوعی از زندگی شهروندان است؛ از فرهنگ خانوادگی و تغذیه گرفته تا دین‌داری، کار، زندگی شهری، مقاومت و شهادت. هر یک از این لایه‌ها قابلیت‌های بالقوه‌ای برای توسعه گردشگری و ارتقای کیفیت زندگی شهری دارند.
وی گفت: با این حال، فرهنگ مدیریت و مسئولیت‌پذیری در میان مسئولان اجرایی تبریز هنوز قابل توجه نیست. این امر در برنامه‌ریزی شهری، طراحی پروژه‌ها و اجرای زیرساخت‌ها به وضوح دیده می‌شود. نمونه‌های متعدد سوءمدیریت، از جمله پروژه‌هایی که قرار بود گره‌های شهری را باز کنند، اما نه تنها کارکرد اصلی خود را ندارند، بلکه موجب نارضایتی شهروندان شده‌اند، حاکی از این ضعف است.
وی خاطرنشان کرد: حمل و نقل عمومی و ایستگاه‌های سی‌ان‌جی نیز از جمله چالش‌هاست؛ دستگاه‌ها و خدمات گاهی به‌درستی عمل نمی‌کنند و نیازمند نظارت و پیگیری دقیق هستند. اصلاح این مشکلات تنها با فرهنگ مسئولیت‌پذیری، نظارت مستمر و مطالبه‌گری علمی امکان‌پذیر است. اتوبوس‌ها و ایستگاه‌های عمومی نیز نیازمند تابلوهای دیجیتال، اطلاع‌رسانی دقیق و برنامه حرکت منظم هستند تا تجربه شهری برای شهروندان بهبود یابد.
عضو هیئت علمی دانشگاه پیام نور آذربایجان شرقی اعلام کرد: با وجود این چالش‌ها، تبریز ظرفیت‌های برجسته‌ای برای گردشگری و توسعه شهری دارد. بهره‌گیری از این ظرفیت‌ها مستلزم مدیریت علمی، برنامه‌ریزی دقیق و ارتقای فرهنگ مسئولیت‌پذیری است. پژوهشگران می‌توانند نقش مشورتی و تصمیم‌ساز در این مسیر ایفا کنند و مطالبه‌گری منطقی، بخشی از فرآیند بهبود شهری خواهد بود.
وی افزود: در نهایت، فرهنگ و میراث غنی تبریز سرمایه‌ای ارزشمند برای گردشگری، آموزش، اقتصاد و تعاملات بین‌المللی به شمار می‌آید. با برنامه‌ریزی دقیق، توجه به مدیریت علمی و بهره‌گیری از تجارب علمی، تبریز می‌تواند به مدلی الگویی در گردشگری و مدیریت شهری تبدیل شود.
انتهای پیام
نظرات