عادل میرمجیدی، امروز چهارشبه ۹ مهر در آیین افتتاح اولین رویداد ملی مدیریت پسماند و ضایعات کشاورزی و صنایع غذایی ایران که با همکاری اتاق بازرگانی و دانشگاه صنعتی اصفهان برگزار شد، رسالت اصلی وزارت جهاد کشاورزی را تأمین امنیت غذایی جامعه عنوان و اظهار کرد: این امنیت، طبق تعریف سازمان ملل، دسترسی همه افراد به غذای کافی و سالم برای داشتن زندگی فعال و سالم است.
وی افزود: سه مؤلفه اصلی امنیت غذایی شامل تأمین غذا، دسترسی به غذا و پایداری در دریافت آن است. در شرایط فعلی، ضایعات بالای تولیدات کشاورزی، سیاست‌های موجود و برخی تهدیدهای محیطی، چالش‌های جدی در مسیر تأمین امنیت غذایی ایجاد کرده‌اند.
مشاور وزیر جهاد کشاورزی در امور مدیریت ضایعات و پسماندهای کشاورزی با اشاره به سیاست‌های کلی نظام در بخش کشاورزی، ادامه داد: این سیاست‌ها بر توسعه پایدار کشاورزی با حفاظت از منابع طبیعی، اصلاح ساختار بهره‌برداری، نوسازی تولید بر پایه دانش و بومی‌سازی فناوری، ارتقای بهره‌وری آب، گسترش زیرساخت‌ها، ساماندهی فرایند تولید و اصلاح نظام بازار، تخصیص هدفمند منابع و ارتقای درآمد و سطح زندگی روستاییان متمرکز است.
میرمجیدی اسناد بالادستی مرتبط با امنیت غذایی را تشریح و خاطرنشان کرد: بند ۱۲ اصل سوم قانون اساسی بر ضرورت ایجاد رفاه و رفع محرومیت‌های تغذیه‌ای تأکید دارد و تمامی برنامه‌های پنج‌ساله توسعه کشور، از برنامه سوم تا هفتم، امنیت غذایی و مدیریت ضایعات کشاورزی را مورد توجه قرار داده‌اند. از جمله این اسناد، قانون احکام دائمی برنامه‌های کشور و سند ملی امنیت غذایی است که بر کاهش ۵۰ درصدی تلفات و ضایعات محصولات کشاورزی در افق ده‌ساله تأکید دارد.
وی تصریح کرد: برآوردها نشان می‌دهد حدود ۳۰ درصد از محصولات کشاورزی و غذایی در ایران از مرحله تولید تا مصرف هدر می‌رود؛ این معادل ۳۵ میلیون تن مواد غذایی با ارزشی بالغ بر ۱۵ میلیارد دلار و هدررفت ۹/۳ میلیارد متر مکعب آب است که می‌تواند غذای ۲۵ میلیون نفر را تأمین کند.
مشاور وزیر جهاد کشاورزی در امور مدیریت ضایعات و پسماندهای کشاورزی ضایعات کشاورزی را شامل تغییرات کیفیتی محصول دانست که باعث غیرقابل مصرف شدن آن می‌شود و افزود: تلفات به کاهش کمی و کیفی محصول پیش از خرده‌فروشی اطلاق می‌شود و ضایعات یا دورریز شامل مراحل خرده‌فروشی تا مصرف است. مدیریت و کاهش آن با مشارکت ذینفعان زنجیره ارزش امکان‌پذیر است.
میرمجیدی با بیان اهمیت امنیت غذایی از منظر اقتصادی، سیاسی و استراتژیک گفت: کاهش ضایعات به‌عنوان ابزاری پدافندی برای امنیت غذایی اهمیت دارد. به‌طور متوسط، در کشورهای در حال توسعه ۲۴ درصد میوه و ۴۲ درصد سبزیجات ضایعات دارند؛ در ایران نیز ضایعات محصولات زراعی حدود ۱۶ درصد و محصولات باغی ۲۸ درصد برآورد شده است.
وی در ادامه به جزئیات برنامه راهبردی امنیت غذایی وزارت جهاد کشاورزی اشاره کرد و اضافه کرد: این طرح در اواخر ۱۴۰۱ ابلاغ شد و با مشارکت دانشگاه‌ها، مراکز پژوهشی و بخش‌های اجرایی تدوین شد. هدف اصلی کاهش ۵۰ درصدی تلفات و ضایعات در ده سال آینده است. شاخص‌های کمی شامل سنجش دقیق ضایعات محصولات اساسی، شناسایی نقاط بحرانی، تعیین ارزش اقتصادی و کاهش هزینه‌های اقتصادی حلقه‌ها است. اهداف کیفی شامل اصلاح زنجیره برداشت و مصرف، افزایش تاب‌آوری کشور، ارتقای بهره‌وری تولید و حفاظت از منابع طبیعی است.
مشاور وزیر جهاد کشاورزی در امور مدیریت ضایعات و پسماندهای کشاورزی افزود: در کنار افزایش تولید، بهره‌گیری بهینه از تولیدات موجود و کاهش ضایعات کم‌هزینه‌ترین و مؤثرترین راهبرد برای تحقق امنیت غذایی است. متأسفانه تاکنون تمرکز اصلی وزارت بر تولید محصول بوده است، در حالی که مدیریت پس از برداشت و فرآوری محصولات نیز ضروری است.
میرمجیدی محورهای کلان پروژه ملی کاهش ضایعات را تشریح کرد: محور او؛: سنجش دقیق تلفات و ضایعات محصولات کشاورزی شامل محصولات زراعی، باغی، دام و طیور، شیلات و آبزیان، محور دوم؛ اصلاح و ارتقای فناوری‌های کاهش ضایعات از مرحله برداشت تا فرآوری و نگهداری و محور سوم؛ بهره‌گیری از ضایعات و پسماندهای تولیدات کشاورزی با ارزش افزوده اقتصادی و محیط‌زیستی.
وی گفت: در اجرای این طرح، اقدامات اجرایی شامل مدیریت زیرساخت‌ها، اصلاح ساختار تشکل‌های تولیدی، مدیریت منابع انسانی، آموزش و انتقال یافته‌ها به کشاورزان، اصلاح چرخه توزیع و استانداردسازی عملیاتی تدوین شده و به دستگاه‌های اجرایی ارائه می‌شود.
مشاور وزیر جهاد کشاورزی در امور مدیریت ضایعات و پسماندهای کشاورزی خاطرنشان کرد: با اجرای کامل این راهبردها، می‌توانیم علاوه بر کاهش ضایعات، امنیت غذایی کشور را تقویت کرده و منابع طبیعی و اقتصادی را نیز بهینه مدیریت کنیم.
بحران آب در ایران «مدیریتی» است نه «طبیعی»
سیدضیاء نصرتی، مدیرکل دفتر تخصصی کشاورزی و منابع طبیعی جهاددانشگاهی نیز اظهار کرد: اگر بپذیریم که ناترازی آب یکی از اصلی‌ترین چالش‌های کشور است، باید اذعان کرد که بخش کشاورزی به‌عنوان مصرف‌کننده بیش از ۹۰ درصد منابع آب کشور، نقش اصلی را در این معادله دارد، بنابراین اگر به‌دنبال حل این مشکل باشیم، نخست باید سراغ کشاورزی برویم.
وی افزود: در همین حوزه نیز انتخاب موضوع ضایعات و پسماند محصولات کشاورزی یکی از بهترین تصمیم‌هاست؛ چراکه ضایعات تا ۳۰ درصد در بهره‌وری پایین مصرف آب تأثیرگذار است. اگر مصرف آب کشاورزی را طبق آمار حدود ۸۰ میلیارد مترمکعب در نظر بگیریم، ۳۰ درصد این میزان یعنی چیزی حدود ۲۴ میلیارد مترمکعب به‌صورت ضایعات هدر می‌رود؛ عددی که حتی در برخی آمارها ۱۰ تا ۱۵ میلیارد مترمکعب عنوان شده است. این میزان معادل و حتی بیشتر از کل آب شرب کشور است.
مدیرکل دفتر تخصصی کشاورزی و منابع طبیعی جهاددانشگاهی با تأکید بر اینکه سخن گفتن از «بحران کم‌آبی» در چنین شرایطی نوعی کفران نعمت است، ادامه داد: خداوند نعمت آب را در اختیار ما گذاشته و کشور ما از نظر منابع تجدیدپذیر در مقایسه با بسیاری از کشورهای پیرامون، وضعیت مطلوب‌تری دارد. شاید ترکیه یا پاکستان شرایط بهتری داشته باشند، اما در خاورمیانه وضعیت ما بسیار عالی است، بنابراین مشکل اصلی ما نه کمبود آب، بلکه بحران مدیریت مصرف است.
نصرتی تصریح کرد: حل این بحران نیازمند ورود جدی تمام حوزه‌های تخصصی کشاورزی و منابع طبیعی است. این رویداد قرار نیست در همین جلسه به پایان برسد، بلکه باید نقطه آغازی باشد برای ایجاد یک معبد علمی که صاحب‌نظران، دانشگاهیان و مدیران اجرایی کشور در آن گرد هم آیند. همان‌طور که همواره دانشگاه‌ها پیشتاز بوده‌اند، امروز نیز دانشگاه صنعتی اصفهان و اساتید برجسته آن بار دیگر پیشگام شده‌اند و امیدواریم مدیران اجرایی و مسئولان کشور نیز به این حرکت بپیوندند.
وی ادامه داد: کاهش ضایعات کشاورزی در اسناد بالادستی کشور نیز به صراحت مورد توجه قرار گرفته است. در سند امنیت غذایی تأکید شده که ضایعات باید از ۳۰ درصد به ۱۵ درصد کاهش یابد. با این حال، در پایان برنامه ششم توسعه، میزان کاهش تنها به حدود ۲۰ درصد رسید؛ زیرا الزامات تحقق اهداف به‌درستی دیده نشده بود. برگزاری چنین رویدادهایی می‌تواند ما را به تحقق اهداف کلان کشور نزدیک‌تر کند.
مدیرکل دفتر تخصصی کشاورزی و منابع طبیعی جهاددانشگاهی در پایان با بیان اینکه کل موزه پژوهش و فناوری جهاددانشگاهی بر روی این موضوع متمرکز شده است، خاطرنشان کرد: هدف ما افزایش بهره‌وری مصرف آب در کشاورزی با هدف دستیابی به امنیت غذایی پایدار است. امروز با دو واقعیت هم‌زمان مواجهیم؛ از یک سو حجم منابع آب در اسناد رسمی از ۸۰ میلیارد مترمکعب به ۶۲ و حتی ۵۰ میلیارد مترمکعب کاهش یافته و از سوی دیگر جمعیت کشور رو به افزایش است، بنابراین ما باید با آب کمتر غذای جمعیت بیشتری را تأمین کنیم و هیچ راهی جز افزایش بهره‌وری نداریم. در این میان، مدیریت ضایعات و پسماند محصولات کشاورزی مهم‌ترین رکن افزایش بهره‌وری است؛ چراکه به تنهایی می‌تواند تا ۳۰ درصد در این مسیر نقش‌آفرین باشد.
انتهای پیام
نظرات