سنندج را بە مقصدی زیبا ترک می‌کنیم و راهی جادەهای پر پیچ و خم سنندج بە دیواندرە می‌شویم، سوز صدای موسیقی با طبیعت پاییزی در ‌آمیختە و لحظات هیجان انگیزی را برایمان رقم می‌زند.

هنوز زمان زیادی را در جادە نبودیم کە دیدن تصادف ماشین در مسیر و سقوط آن بە درە آن هم بە دلیل سرعت غیرمجاز، اوقات تلخی را برایمان رقم زد و با ذهنی مشغول بە راە خود ادامە دادیم.

ساعت حدودا دو بعدازظهر را نشان می‌داد کە بە محوطە غار کرفتو رسیدیم، به هنگام پیادە شدن اول چیزی کە خودنمایی می‌کرد، نمایشگاە صنایع دستی در نظر گرفتە شدە در همان ابتدای ورود گردشگران بود کە از حصیر بافی و محصولات تولیدی کشاورزی بگیر تا فرش و گلیم دست‌بافت و صنایع دستی زیبای زنان و مردان کرد در این نمایشگاە خودنمایی می‌کرد.

بعد از بازدید از نمایشگاە، به سمت محوطە اصلی غار کرفتو بە راە افتادیم، استیج بزرگی برای برگزاری برنامە در نظر گرفتە شدە بود کە قرار بود لحظات شادی را برای گردشگرانی رقم بزند کە از گوشە کنار کردستان و از شهرهای دیگر برای دیدن این مراسم بە کرفتو آمدە بودند.

نگاهی بە ساعت می‌اندازم، ساعت یک ربع ماندە بە سه بعدازظهر را نشان می‌دهد و سین برنامەها شروع آن را چهارونیم اعلام کردە بود، این یعنی هنوز تا شروع برنامە وقت هست؛ بدون وقفە بە سمت غار قدم برمی‌دارم، اولین‌باری است کە بە کرفتو آمدەام از پایین تا بە بالای غار نگاهی گذرا می‌اندازم، راە طولانی است و برای رسیدن بە غار باید حسابی پلەنوردی کنید.

دربارە غار کرفتو داستان‌ها و تعریفات بسیاری را شنیدەام، از اینکە این غار خانە هراکلس بودە تا اینکە این غار محل زندگی انسان‌ها در هزار سال پیش بودە و اولین آپارتمان بشری نیز محسوب می‌شود و حالا قرار است از نزدیک شاهد آن باشم.

پلەها را یکی یکی بالا میرویم، صدای چشمەهای غار و خنکی محوطە و زیبایی غار و کوەهای سربەفلک کشیدە مقابل غار روح آدمی را حسابی سر وجد می‌آورد و با نگاە کردن به این زیبایی‌ها بالارفتن از پلەها را برای‌مان سهل‌تر می‌کند.

با عبور از پلەهای سنگی و بالا رفتن از دو نردبان فلزی در دهانه غار سرانجام وارد نخستین اتاق دست کنده غار می‌شوم و شاهد پنجره‌هایی مشرف به دره و منظره طبیعی دره هستم.

با ورود بە غار نسیم خنکی وجودم را احاطە می‌کند کە گرمای بیرون را حسابی از تنم بیرون کرد کە این نشان از هوای معتدل داخل غار داشت و آنگونە کە من شنیدەام این غار در فصل تابستان خنک و در فصل زمستان گرم است.

با رسیدن به اتاق حوضی شکل، ساروجی کم عمق و یک آتشدان خودنمایی می‌کند که گویا محلی برای انجام مراسم‌های دینی مردمی بوده که سالیانی بس دور در این غار سکونت داشته‌اند.

طبقه دوم غار بر روی شکافی ساخته شده که دهانه طبیعی غار محسوب می‌شود که دیوارهای دو طرف آن را افقی و به طور منظم سوراخ کرده‌اند.

 از طریق یک راهرو ١٠ پله‌ای و یک تنوره ٣ متری در طبقه دوم  و با عبور از آن می‌توان به طبقه سوم غار راه یافت.

یکی از داستان‌های شگفت‌انگیزی کە هموارە از غار کرفتو شنیدەام این است کە در هزاران سال پیش هراکلس در این غار زندگی کردە است و سر در ورودی یکی از اتاق‌های غار کتیبەای بە این عنوان وجود دارد.

مطمئناً همە ما بارها و بارها نام هرکول، پهلوان و اسطورە نامدار یونانی را شنیدە و داستان‌ها، افسانەها و فیلم‌های بسیاری راجب بە این شخصیت افسانەای دیدە و خواندەایم! و جالب است بدانید که غار کرفتو بە غار هرکول هم شهرت دارد و دلیل آن وجود کتیبەای بر سر غار است کە بر آن نوشتە شدە "این خانە هراکلس است، هرکس کە در آن وارد شود در امان است.

تصاویر و نقوش باستانی متعددی از جمله تصویر انسان حیوانات و گیاهانی همانند گوزن، مارال، سوارکار سوار بر اسب و حیواناتی ناشناس بر در و دیوار غار آدمی را مدتی به تفکر وا می‌دارد.

برخی از اتاق‌ها سقف بلندی داشت و مانعی برای عبور نداشت اما در بازدید خود از این غار تاریخی گاە وارد قسمت‌هایی می‌شدم کە بە دلیل سقف‌های کوتاهی کە داشت باید بە صورت کاملا خمیدە وارد آن می‌شدم.

بخش طبیعی این غار دارای دالان‌های متعدد و کم ارتفاع با گذرگاه‌های صعب‌العبوری است که به دلیل فرسایش و رسوبات این بخش به شکل‌های منحنی و کروی و چند بُعدی درآمده که فضا را به فضایی رازآلود تبدیل کردە است.

وجود آشپزخانه، دالان‌ها، اتاق‌های متعدد و و پنجره‌های این غار نشان از سکونت انسان باستان در این غار دارد.

غار کرفتو به‌عنوان یکی از آثار مهم و شاخص استان کردستان، تحت شماره‌ ۳۳۰ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است کە این غار در طول سال، پذیرای شمار زیادی از علاقه‌مندان و گردشگران داخلی و خارجی است.

غار کرفتو از نوع غارهای آهکی و طبیعی است و به احتمال زیاد در دوران سوم زمین‌شناسی شکل گرفته است و در طول تاریخ به‌دلیل سکونت اقوام گوناگون، تغییرات و دگرگونی‌هایی در ساختار طبیعی غار به‌وجود آمده و فضاهایی به‌شکل اتاق‌های تودرتو، راهروها، دالان‌های عبوری و ... در آن ایجاد شده است؛ از همین‌رو این غار در میان غارهای دست‌کن ایران شهرتی ویژه دارد.

برای یک لحظە بە خودم می‌آیم و دل از زیبایی‌های غار برمی‌گیرم و نگاهی بە ساعت می‌اندازم، دقیقەهای ساعت بە زمان شروع برگزاری مراسم نزدیک می‌شود بە ناچار فضای خنک و دلربای غار را رها می‌کنم و پلەها را این بار بە قصد خارج از شدن غار و رسیدن بە مراسم طی می‌کنم.

در طول مدتی کە مشغول بازدید از غار کرفتو بودیم، گردشگران بسیاری بە منظور دیدن مراسم بە کرفتو آمدە بودند و جایگە تعبیە شدە برای مردم، مملوء از مسافران و گردشگران بود.

خانم مرادی یکی از مجریان باسابقە استان کردستان مراسم را با بیان زیبای خود آغاز کرد و گفت: «مفتخرم که در استان کردستان، دیار عشق و مهربانی، میزبان رویدادی فرهنگی بسیار باشکوه هستیم و به خود می‌بالیم که این سرزمین، بزرگانی را در دامان خود پرورانده است که هر یک، صفحات ارزشمندی از تاریخ پرافتخار ایران عزیز را رقم زده‌اند؛ بله، امروز کردستان بار دیگر با فرهنگ، هنر و اصالت خود می‌درخشد و ما با دلی سرشار از عشق، این آیین باشکوه را آغاز می‌کنیم.

غار کرفتو ظرفیت ملی و جهانی دارد و نماد هویت فرهنگی کردستان است

در ادامه، ناصح محمد خانی فرماندار دیواندره ضمن خیرمقدم به مهمانان این رویداد فرهنگی، اظهار کرد: مدیریت شهرستان در راستای اقدامات فرهنگی مرتبط با ثبت جهانی غار کرفتو، مفتخر است که امروز میزبان برگزاری نخستین سالگرد ثبت جهانی این اثر ارزشمند و آیین مهرگان باشد.

وی در سخنان خود با اشاره به سوابق ارزشمند در مسیر ثبت جهانی این اثر گفت: جا دارد از جناب آقای بهرام فاتحی، فرماندار پیشین شهرستان دیواندره، قدردانی ویژه‌ای داشته باشیم که نخستین گام را در سال ۱۳۹۵ با برگزاری همایش علمی ملی ثبت جهانی غار کرفتو برداشتند کە متأسفانه پس از ایشان، این روند مدتی متوقف شد، اما اکنون با تلاش مدیریت جدید شهرستان و استان این مسیر با جدیت دنبال می‌شود.

فرماندار دیواندره ادامه داد: غار تاریخی کرفتو با قدمتی بیش از ۴۷۰۰ سال نه تنها یکی از گنجینه‌های ارزشمند کردستان بلکه میراثی ملی و جهانی است کە خوشبختانه با همت مجموعه مدیریت استان و پشتیبانی نمایندگان محترم مجلس در سال جاری ۲۵ میلیارد تومان اعتبار برای تسریع در روند ثبت جهانی و حفاظت این اثر اختصاص یافته است که شامل ۵ میلیارد تومان از محل فرمانداری شهرستان، ۵ میلیارد تومان از دکتر فتحی، ۵ میلیارد تومان از دکتر مرادی و ۱۰ میلیارد تومان از محل حمایت‌های استانداری کردستان است.

وی افزود: پس از حدود یک دهه این میزان اعتبار بالاترین بودجه‌ای است که تاکنون برای غار کرفتو اختصاص یافته و بیانگر توجه ویژه مدیریت استان به توسعه فرهنگی و گردشگری کردستان است.

فرماندار در پایان تأکید کرد: با اتکا به خرد جمعی، همدلی و انسجام در میان اعضای شورای تأمین و شورای اداری شهرستان، رویکرد توسعه‌خواهی و ارتقای اعتبار اجتماعی در دیواندره نهادینه شده است کە نمونه روشن این همدلی را می‌توان در حوزه مدرسه‌سازی مشاهده کرد؛ به‌گونه‌ای که تنها در مدت پنج ماه ۱۴ مدرسه توسط خیرین در شهرستان احداث شده است.

ثبت جهانی غار کرفتو مطالبە اصلی مردم این منطقە است

در ادامە این مراسم رئیس فراکسیون گردشگری مجلس شورای اسلامی بر لزوم ثبت جهانی غار تاریخی کرفتو تأکید کرد و گفت: این اثر ارزشمند می‌تواند به عنوان نمادی از تمدن کهن کردها و یکی از محورهای توسعه گردشگری در منطقه شناخته شود.

محسن فتحی با اشاره به پیشینۀ غنی فرهنگی و تاریخی مردم کرد، اظهار کرد: کردها از کهن‌ترین اقوام آریایی هستند و پیشینۀ تمدنی آن‌ها به بیش از دو هزار و پانصد سال پیش از میلاد مسیح بازمی‌گردد.

وی با قدردانی از برگزارکنندگان جشنواره‌ها و برنامه‌هایی که در معرفی جاذبه‌های گردشگری کردستان نقش دارند، گفت: غار کرفتو یکی از آثار منحصربه‌فرد طبیعی و تاریخی ایران است که از جنبه‌های باستان‌شناسی و معماری، ارزش فوق‌العاده‌ای دارد و می‌تواند به عنوان یکی از مقاصد اصلی گردشگری غرب کشور مطرح شود.

فتحی با اشاره به ظرفیت‌های اقتصادی این جاذبه، تصریح کرد: ثبت جهانی غار کرفتو نه تنها موجب معرفی بهتر فرهنگ و تاریخ کردها خواهد شد، بلکه می‌تواند زمینه‌ساز ایجاد اشتغال پایدار و رونق اقتصادی در دیواندره و دیگر شهرستان‌های کردستان شود.

رئیس فراکسیون گردشگری مجلس افزود: این غار بخشی از میراث فرهنگی ملت کرد و نشانی از اصالت و هویت ماست و شایسته است با همکاری دستگاه‌های استانی و محلی، روند ثبت آن در فهرست جهانی یونسکو تسریع شود.

وی تأکید کرد: فراکسیون گردشگری و میراث فرهنگی مجلس با تمام توان از ثبت جهانی غار کرفتو و توسعه گردشگری در استان کردستان حمایت خواهد کرد تا این میراث ارزشمند بیش از پیش در سطح بین‌المللی شناخته شود.

فتحی اضافه کرد: یکی از مطالبات اصلی نە تنها مردم دیواندرە کە مردم کردستان ثبت جهانی غار کرفتو بودە و هست و انتظار ما این است کە این مطالبە بە حق مردم تحقق پیدا کند.

یکی دیگر ازبرنامەهای مراسم اجرای رقص کردی سنتی منطقەدیواندرە بود کە رقص کردی سە پا و آن لباس‌های مرز زیبا و اصیل کردی، جلوەای از اصالت و هنر را در مقابل چشم همگان بە نمایش گذاشت.

مهرگان تنها یک جشن نیست، بلکه بازتاب هویت فرهنگی ایرانیان است

یکی از سخنرانان مراسم قطب‌الدین صادقی، بازیگر، کارگردان و پژوهشگر برجسته فرهنگ و هنر ایران است کە حرف و کلامش آنقدر شیوا و رسا است کە روح و روان شنوندە را صیقل می‌دهد.

وی در گفت‌وگویی به بررسی لایه‌های اسطوره‌ای و فرهنگی جشن باستانی مهرگان پرداخت و آن را یکی از ژرف‌ترین و کهن‌ترین جلوه‌های اندیشه ایرانی معرفی کرد.

قطب‌الدین صادقی تأکید کرد که مهرگان نه صرفاً جشنی برای دگرگونی فصل‌ها، بلکه نمادی از باورهای بنیادین نیاکان ایرانی است؛ باوری که در آن پیوند انسان، طبیعت و ایزدان به شکلی نمادین و آیینی بازتاب یافته است.

وی در توضیح پیشینه تاریخی این آیین، مهرگان را جشنی ملی و مذهبی دانست که در کنار نوروز، جایگاهی والا در فرهنگ ایرانی دارد.

این پژوهشگر برجستە افزود: این جشن ریشه در اسطوره‌ای دارد که به زایش ایزد مهر بازمی‌گردد؛ ایزدی که با طلوع نخستین پرتو خورشید، نشانه‌ای از آغاز هستی و بیداری تمدن انسانی را به جهان عرضه کرد و به باور ایرانیان باستان، آن لحظه تولد مهر لحظه پیدایش نور و آگاهی در برابر تاریکی و ناآگاهی بود.

وی با اشاره به تأثیر گسترده آیین مهر بر فرهنگ ایران و جهان گفت: آیین مهر، که در دوران اشکانیان رونقی دوباره یافت، تنها محدود به مرزهای ایران نماند، بلکه از طریق گسترش فرهنگی و نظامی امپراتوری روم به سراسر جهان باستان راه یافت و در شکل‌گیری برخی باورهای دینی، به‌ویژه در مسیحیت اولیه، اثرگذار بود.

این پژوهشگر فرهنگ ایرانی با اشاره به اینکه بسیاری از آیین‌ها و نمادهای مذهبی در اروپا ریشه در مهرپرستی ایرانی دارند، در ادامه سخنان خود به بازتاب‌های آیین مهر در زندگی روزمره ایرانیان اشاره کرد و گفت که ردپای این باور کهن را می‌توان در معماری سنتی، آیین‌های پهلوانی و حتی روابط اجتماعی ایرانیان مشاهده کرد.

وی به‌ویژه معماری زورخانه‌ها و خانه‌های قدیمی را یادآور شد و اظهار داشت: ساختار و نمادپردازی این بناها از اصول مهری الهام گرفته است؛ از نورگیرها و حیاط‌های مرکزی گرفته تا نقش‌های خورشید و گل مهر در تزئینات آن‌ها.

صادقی در بخش دیگری از سخنان خود بر اهمیت زنده نگه‌داشتن آیین‌های کهن ایرانی تأکید کرد و گفت: احیای جشن‌هایی مانند مهرگان تنها بازگشت به گذشته نیست، بلکه راهی برای بازسازی هویت فرهنگی و معنوی جامعه امروز است.

وی افزود: مهرگان جشن زندگی، مهر، دوستی و همدلی انسان‌هاست؛ جشنی که باید در قالبی نوین و معاصر احیا شود تا نسل‌های آینده نیز بتوانند با روح آن ارتباط برقرار کنند و از میراث نیاکان خود الهام بگیرند.

به گفته ای پژوهشگر، پاسداشت مهرگان یعنی پاسداشت نور، خرد و دوستی؛ ارزش‌هایی که در بطن فرهنگ ایرانی جای دارند و می‌توانند چراغ راه جامعه در روزگار کنونی باشند.

روشنی هوا کم کم رو بە افول بود و ماە بزرگ سرخ رنگی بر بلندای کرفتو خودنمایی می‌کرد اما مراسم هنوز ادامە داشت، تنبور نوازان یکی یکی بر بلندای کرفتو و بر حدود ۱۰۰ تنبور نواز نیز بر روی استیج مستقر شدە بودند.

خانم مرادی نام خوانندە مشهور استان سعداللەنصیری را اعلام و کرد جو مراسم را بە حال و هوای دیگری برد.

با شروع هنر تنبور نوازان و اجرای سعداللە نصیری مراسم از حال و هوای یک مراسم رسمی بە یک جشن خودمانی تبدیل شد، حاضران در مراسم بە دور تنبور نوازان حلقە زدە و بر روی زمین نشستە بودند و برای لحظاتی هرچند کوتاە بە دور از هیاهوی شهر غرق در آیین و فرهنگ و شور و آواز بودند.

انتهای پیام