محمد شریفی‌مقدم در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به اینکه پرستاری از مشاغل بسیار حساس به‌دلیل ماهیت و نوع خدمت آن است، اظهار کرد: سلامت، مهم‌ترین دغدغه مردم است و تأمین آن وظیفه حاکمیت است که از طریق وزارت بهداشت و ارائه خدمات بهداشتی و درمانی انجام می‌شود. در این زمینه بیشترین خدمات را پرستاران به مردم ارائه می‌دهند، چراکه جمعیت آن‌ها بیشتر بوده و خدماتشان به‌صورت ۲۴ ساعته و در سراسر کشور صورت می‌گیرد.

وی با بیان اینکه فلسفه وجودی وزارت بهداشت بر پایه تأمین نیروهای صف است که بخش عمده آن را پرستاران تشکیل می‌دهند، افزود: پزشکان در خط مقدم ارائه خدمات هستند و سایر بخش‌ها باید نقش پشتیبان و حمایتی از آنان را داشته باشند. متأسفانه در سال‌های اخیر شاهد عدم حمایت‌های لازم از جامعه پرستاری بوده‌ایم و این حرفه در حال حاضر با مشکلات جدی مواجه است؛ به‌گونه‌ای که می‌توان گفت نظام پرستاری در ارائه خدمات دچار بحران شده است.

دبیرکل خانه پرستار با تاکید بر نقش نیروی انسانی در نظام سلامت، خاطرنشان کرد: برای ارائه خدمات مطلوب، ابتدا باید نیروی کافی، کارآمد و باانگیزه وجود داشته باشد، در حالی که ما در این زمینه با کمبود مواجه هستیم. طبق استانداردهای سازمان جهانی بهداشت، در کشورهای اروپایی به ازای هر ۱۰۰۰نفر جمعیت، بیش از ۱۰ پرستار وجود دارد، در کشورهای منطقه مانند گرجستان و ارمنستان این عدد حدود شش است و حداقل قابل‌قبول سه پرستار است. اما در ایران این رقم تنها حدود ۱.۶ تا ۱.۷ است. به همین ترتیب، به ازای هر تخت بیمارستانی نیز باید کادر پرستاری۲.۳ و ۱.۸ پرستار وجود داشته باشد، در حالی‌که این عدد در کشور ما حدود یک نفر است.

شریفی‌مقدم درخصوص اینکه علاوه بر کمبود نیرو، وزارت بهداشت در زمینه حفظ و نگهداشت نیروهای موجود نیز با مشکل مواجه است، تصریح کرد: حقوق ثابت پرستاران پایین‌ترین سطح در میان کارکنان دولت است و دریافتی متغیر در قالب کارانه نیز اختلافی چند ده برابری میان افراد دارد. این بی‌عدالتی و پایین بودن حقوق، در کنار جذابیت مالی سایر کشورها، موجب شده بسیاری از پرستاران به مهاجرت یا تغییر شغل روی بیاورند. به طور مثال میانگین حقوق پرستاران در ایران حدود ۱۸ تا ۲۰ میلیون تومان است که معادل کمتر از ۲۰۰ دلار محسوب می‌شود؛ در حالی که حقوق پرستاران در کشورهای اروپایی چهار هزار دلار، در آمریکا پنج هزار دلار و در کشورهای حوزه خلیج فارس حدود دو هزار دلار است.

تغییر شغل دومین گزینه پرستاران پس از مهاجرت است

وی با اشاره به سختی‌ها و مشکلات شغل پرستاری، بیان کرد: کار پرستاری بسیار سخت و پر استرس است و مواجهه مداوم با بیماری‌های خطرناک و شرایط پرخطر، سلامت جسم و روان پرستاران را تهدید می‌کند، بسیاری از پرستاران جوان نیز به‌دلیل فشار کاری و فرسودگی شغلی جان خود را از دست داده‌اند. از همین رو، تغییر شغل دومین گزینه پرستاران پس از مهاجرت است و بسیاری از آن‌ها ترجیح می‌دهند در حوزه‌های دیگر از جمله تجهیزات پزشکی، بیمه، آموزش و یا حتی مشاغل آزاد فعالیت کنند. برخی نیز ترجیح می‌دهند در مشاغلی مانند تاکسی‌های اینترنتی فعالیت کنند تا اینکه در بیمارستان بمانند.

دبیرکل خانه پرستار با بیان اینکه بخشی از پرستاران نیز به‌طور کامل از حرفه خود فاصله گرفته‌اند، توضیح داد: طبق آمار، حدود ۶۰ هزار پرستار در کشور خانه‌نشین هستند و تمایلی به ادامه فعالیت ندارند. این وضعیت در حالی است که هر سال با وجود ادعای کمبود نیرو، ظرفیت پذیرش دانشجوی پرستاری افزایش می‌یابد، بدون آنکه زمینه جذب یا حمایت از آن‌ها فراهم شود.

شریفی مقدم با اشاره به تبعات این وضعیت، گفت: پرستاران که زمانی بخشی از طبقه متوسط جامعه بودند، امروز با حقوق فعلی در آستانه فقر مطلق قرار گرفته‌اند. این مسئله موجب کاهش انگیزه، امید و رضایت شغلی در میان آن‌ها شده است و نتیجه آن آسیب به مردم و تهدید سلامت عمومی است. زیرا پرستاری شغلی حساس است و بی‌انگیزگی در این حوزه می‌تواند خسارات جبران‌ناپذیری به بیماران وارد کند.

وی در ادامه درباره مهم‌ترین دلایل مهاجرت پرستاران گفت: جذابیت مالی کشورهای مقصد از عوامل اصلی این موضوع است. زمانی که پرستار می‌تواند در خارج از کشور ماهانه چند هزار دلار دریافت کند، منطقی نیست با حقوق ۲۰ میلیون تومانی در ایران بماند. البته فقط مسئله مالی نیست؛ احساس بی‌عدالتی در نظام پرداخت و تفاوت‌های فاحش میان گروه‌های مختلف در وزارت بهداشت نیز تأثیر زیادی دارد. در وزارت بهداشت می‌بینیم فردی بدون حضور مداوم در بیمارستان، کارانه چندصد میلیونی می‌گیرد، در حالی‌ که عمده مسئولیت و بار کاری بر دوش تیم پرستاری و اتاق عمل است.

دبیرکل خانه پرستار اضافه کرد: در سال‌های اخیر کشورهای مختلفی مانند آلمان، دانمارک، استرالیا، کانادا و کشورهای حوزه خلیج فارس از مقاصد اصلی پرستاران ایرانی بوده‌اند. کمبود نیروی پرستار در سطح جهانی وجود دارد و کشورهای توسعه‌یافته با جذب نیرو از کشورهایی مانند ایران، این کمبود را جبران می‌کنند.

شریفی مقدم بیان کرد: در کنار مهاجرت، پدیده‌ای به نام «فرار از حرفه» نیز وجود دارد؛ یعنی پرستارانی که از کشور خارج نمی‌شوند اما از کار کنار می‌کشند. حتی در آزمون‌های استخدامی نیز شاهد کاهش استقبال به شغل پرستاری هستیم؛ برای مثال، اگر پیش‌تر برای ۱۰۰۰ظرفیت استخدامی چند ده هزار نفر شرکت می‌کردند، اکنون بسیاری از مجوزهای استخدامی پر نشده باقی می‌ماند. این‌ها همه نشانه‌هایی است از اینکه حرفه پرستاری با مشکلات جدی مواجه است و آسیب آن مستقیماً به مردم می‌رسد. کمبود نیرو سبب می‌شود بیماران خدمات لازم را دریافت نکنند و گاه جانشان را از دست بدهند.

وی با اشاره به ناکارآمدی برخی سیاست‌ها در وزارت بهداشت، افزود: مسئولان معتقدند این قانون تعرفه گذاری در حال اجراست، اما آنچه اکنون انجام می‌شود، به گفته کارشناسان، نه کارشناسی است، نه حقوقی و نه قانونی. اجرای واقعی این قانون باید طبق روش «فی‌فور سرویس» باشد که قانون‌گذار تعیین کرده است. اگر این روش به‌درستی اجرا شود، دریافتی کارانه پرستاران می‌تواند سه تا چهار برابر رقم فعلی افزایش یابد.

دبیرکل خانه پرستار ادامه داد: یکی دیگر از مطالبات اصلی پرستاران، اجرای قانون «فوق‌العاده خاص» است؛ قانونی که دولت و مجلس آن را برای همه کارکنان دولت تصویب کرده‌اند، اما تاکنون برای کارکنان وزارت بهداشت و پرستاران اجرا نشده است. بسیاری از دستگاه‌های دولتی از دو سال پیش این مزایا را دریافت کرده‌اند، اما پرستاران همچنان از آن محروم مانده‌اند. به گفته کارشناسان، اجرای واقعی تعرفه‌گذاری و پرداخت فوق‌العاده خاص می‌تواند بخش زیادی از مشکلات معیشتی پرستاران را برطرف کند.

شریفی مقدم ضمن اشاره به اینکه وزارت بهداشت بر مسائل جزئی مانند افزایش اضافه‌کار، تأمین اسکان یا کاهش مالیات پلکانی تأکید دارد، اظهار کرد: کارشناسان معتقدند مشکل اصلی جامعه پرستاری در همین دو محورِ اجرای واقعی تعرفه‌گذاری و اعمال فوق‌العاده خاص خلاصه می‌شود. برای نمونه، پیشنهاد کاهش مالیات ۱۰ درصدی برای پرستاران در مقایسه با پزشکانی که درآمدهای چندصد میلیاردی دارند، تأثیر چندانی بر وضعیت عمومی آن‌ها ندارد.

وی با اشاره به نقش تعارض منافع در مدیریت نظام سلامت، گفت: بخش عمده منابع مالی حوزه سلامت به جای هدایت به گروه‌های اصلی خدمت‌رسان مانند پرستاران در بخش‌هایی هزینه می‌شود که اثر مستقیم بر سلامت مردم ندارند. این مسئله در کنار مدیریت ناکارآمد منابع، موجب شده است که نظام پرستاری در شرایط بحرانی قرار گیرد.

انتهای پیام