شهادت فاطمه زهرا(س) تنها یک واقعه تاریخی نیست؛ زخم عمیقی است که هنوز بر حافظه جمعی مسلمانان سنگینی می‌کند. خانه‌ای که روزی مأمن وحی بود، در روزهای پس از رحلت پیامبر(ص) به صحنه فشارهای سیاسی و رنج‌های پنهان تبدیل شد. غربت فاطمه(س) نه از جنس اشک‌های احساسی، بلکه نشانه شکاف عمیقی است که میان عدالت ادعایی جامعه و واقعیت رفتار آنها با اهل‌بیت شکل گرفت.
رنج‌هایی که بر او رفت، صرفاً مصیبت شخصی نبود؛ مقاومت زنی بود که حقیقت را در برابر تحریف ایستاده نگاه داشت. دفاعش از حق علی(ع)، خطبه‌هایش و حتی سکوت‌های حساب‌شده‌اش بیانیه‌ای بود علیه بی‌عدالتی. شهادت او نتیجه ایستادگی بر اصولی بود که حاضر نشد برای مصلحت‌های سیاسی از آنها بگذرد.
شهادت فاطمه(س) نقطه پایان نبود بلکه سرچشمه جریانی شد که بعدها در کربلا به اوج رسید. یاد او هشداری دائمی است: هر جامعه‌ای که عدالت را فدای قدرت کند، دیر یا زود از درون می‌پوسد. او با زندگی کوتاه اما پرمعنا نشان داد حقیقت اگرچه زیر فشار خاموش شود، اما خاموش‌ماندنش دوام ندارد. نام فاطمه(س) همچنان پرچمی برای بیداری، مسئولیت‌پذیری و دفاع از حق است.
شهادت حضرت زهرا(س) نقطه عطف تاریخ اسلام است
حجت‌الاسلام سعید علیزاده، عضو هیئت علمی دانشگاه تبریز، در گفت‌وگو با ایسنا ضمن تسلیت این ایام، بر ضرورت بازخوانی سیره حضرت فاطمه(س) در شرایط فعلی جامعه تأکید کرد.
وی با بیان اینکه «سیره فاطمی ظرفیت‌های گسترده‌ای برای حل چالش‌های اخلاقی و اجتماعی امروز دارد»، گفت: زندگی حضرت زهرا(س) الگویی عملی برای جوامعی است که با بحران‌های سیاسی، فرهنگی و اقتصادی مواجه‌اند.
مدیریت خانواده در سیره فاطمی پاسخی به فروپاشی خانواده‌های امروز
وی مدیریت خانواده، تربیت نسل و ایجاد تعادل در نقش‌های خانوادگی را از مهم‌ترین ابعاد سیره ایشان برشمرد و افزود: حضرت زهرا(س) در سخت‌ترین شرایط تاریخی توانست الگوی بی‌بدیلی از همسرداری، تربیت فرزند و صبر ارائه دهد؛ الگویی که در بحران فروپاشی خانواده و گسست نسلی امروز بیش از هر زمان ضروری است.
این استاد دانشگاه تبریز تأکید کرد: خطبه فدکیه نشان می‌دهد که آن حضرت در دفاع اخلاقی و اجتماعی از حق سکوت نکرد و حضور اجتماعی ایشان، در چارچوب عفت و منطق، برای فعالان فرهنگی امروز الگوی روشنی است.
مسئولیت‌پذیری اجتماعی و مبارزه با مصرف‌گرایی حضرت فاطمه زهرا (س)
وی با اشاره به روحیه ایثار و گذشت حضرت زهرا(س)، بیان کرد: کمک به محرومان در نگاه ایشان یک وظیفه الهی بود، نه فعالیتی وابسته به دولت‌ها. این پیام برای جامعه گرفتار شکاف طبقاتی امروز، هشداری جدی است.
مصرف‌گرایی بنیان جامعه را فرسوده کرده است
وی با تاکید اینکه ساده‌زیستی در سیره فاطمی، مقابله‌ای صریح با فرهنگ مصرف‌گرایی است، افزود: مصرف‌گرایی بنیان خانواده، اقتصاد و حتی محیط‌زیست را تهدید می‌کند. سبک زندگی حضرت زهرا(س) راهبردی اجتماعی برای جلوگیری از این آسیب‌ها است.
حجت السلام علیزاده با اشاره به بستر تاریخی شهادت حضرت زهرا(س) اظهار کرد: شهادت ایشان فقط یک حادثه عاطفی نیست؛ نخستین فریاد اعتراض به انحرافی بود که پس از رحلت پیامبر(ص) رخ داد.
وی ادامه داد: این شهادت نقش مهمی در تثبیت خط امامت و ولایت داشت و به یکی از اصلی‌ترین ارکان هویت شیعی تبدیل شد.
نقش سیاسی و اجتماعی حضرت زهرا(س) در صدر اسلام
وی ساختار قبیله‌ای صدر اسلام را فضایی پیچیده و پرتنش توصیف کرد و گفت: حضرت زهرا(س) با بهره‌گیری از جایگاه خانوادگی خود در بنی‌هاشم، مشروعیت جریان‌های سیاسی پس از پیامبر(ص) را به چالش کشید. خطبه فدکیه نیز یکی از مهم‌ترین اقدامات سیاسی آن دوران بود.
عضو هیئت علمی دانشگاه تبریز افزود: حضرت زهرا(س) آخرین سنگر دفاع از رسالت بود. حضور ایشان مانع بروز اختلافات مسلحانه‌ای شد که می‌توانست اساس اسلام نوپا را متزلزل کند.
وی در پایان تأکید کرد: سیره و شهادت حضرت زهرا(س) سه پیام جاودانه دارد: الگوی زن مسلمان، آشکارسازی انحراف سیاسی و تثبیت هویت عدالت‌خواهانه شیعه. بازخوانی این سیره امروز ضرورتی غیرقابل چشم‌پوشی است.
فاطمه زهرا(س) نقطه آغاز هویت‌یابی زن در تاریخ اسلام است
شمایل منصوری، استاد دانشگاه تبریز در گفت‌وگو با ایسنا به تبیین جایگاه زن در اندیشه فاطمی و تحلیل ریشه‌های شکاف‌های سیاسی_اجتماعی صدر اسلام پرداخت و اظهار کرد: تصویر حضرت فاطمه(س) از نقش زن با فرهنگ رایج عصر جاهلی تفاوتی بنیادین و سرنوشت‌ساز ایجاد کرد و این تغییر هنوز برای جامعه امروز الهام‌بخش است.
زن در جاهلیت؛ «کالا» نه «هویت»
وی با اشاره به وضعیت فرهنگی آن دوران گفت: در عصر جاهلیت، زن و مرد هر دو در فضای جهل و خشونت زندگی می‌کردند؛ با این تفاوت که مرد در قالب جنگ‌طلبی و تبعیت از امیال نفسانی معنا پیدا می‌کرد و زن نیز در حد ابزاری برای رفع نیازهای مرد تقلیل یافته بود. زن نه صاحب جایگاه سیاسی بود، نه اهلیت اجتماعی و نه امکان بروز عقلانیت.
آغاز تحول از خانه پیامبر(ص)
وی مطرح کرد: حضرت خدیجه(س) نخستین کسی بود که این نگاه را شکست و زن را به عنوان پشتوانه، تصمیم‌گیر و انسان دارای ظرفیت معرفی کرد که حضرت فاطمه(س) نیز ادامه‌دهنده همین مسیر بود؛ مسیری که زن را از حد یک «متعلق» به سطح یک «هویت مستقل دارای مسئولیت دینی، اخلاقی و اجتماعی» ارتقا داد.
نگاه کالایی به زن، نسخه به‌روز شده جاهلیت است
این استاد دانشگاه تبریز در تحلیل پیام‌های الهیاتی و اخلاقی سیره حضرت فاطمه(س) برای جامعه امروز تأکید کرد: امروز جریان دیگری در حال شکل‌گیری است که زن را در راستای اهداف تبلیغاتی، سیاسی و سرمایه‌داری تعریف می‌کند. زن در ظاهر در جامعه حضور دارد، اما بیشتر به‌عنوان ابزار مصرفی و تزیینی دیده می‌شود. این نگاه نسخه بزک‌شده همان جاهلیت است.
وی افزود: در مقابل، الگوی فاطمی بر حضور آگاهانه، متعهدانه و هدفمند زن تأکید دارد. این الگو معیار و محکی برای زن مسلمان امروز است؛ معیاری که برخلاف جریان‌های تبلیغاتی کم‌عمق، دارای ریشه و حقیقت است.
شهادت حضرت زهرا(س) و شکاف سیاسی صدر اسلام
وی درباره تأثیر شهادت حضرت زهرا(س) بر شکل‌گیری شکاف‌های سیاسی صدر اسلام تشریح کرد: اختلاف پس از رحلت پیامبر(ص) یک نزاع شخصی یا رقابت سیاسی نبود؛ تقابل دو جریان بود: جریان هدایت نبوی و جریان بازگشت به جاهلیت. جامعه‌ای که تنها ۲۳ سال از تربیت پیامبر بهره‌مند شده بود، هنوز در معرض بازگشت به ساختار قبیله‌ای و تعصب‌محور قرار داشت.
منصوری ادامه داد: حضرت علی(ع) و حضرت فاطمه(س) هر دو ادامه‌دهندگان رسالت نبوی بودند. خطبه‌ها و روشنگری‌های حضرت زهرا(س) نشان می‌دهد که ایشان در لباس دختر پیامبر، نقش تعیین‌کننده‌ای در تبیین توحید، رسالت و امامت داشتند. اگر این روشنگری‌ها نبود، تاریخ اسلام مسیر دیگری را ثبت می‌کرد.
انتهای پیام
نظرات