مهدی بازمانده چهارم آذر در نشست مروّجان کتاب و کتابخوانی در جهاد دانشگاهی کرمان به بیان اهمیت ترویج فرهنگ مطالعه پرداخت و از تلاش‌های مروجان کتاب و فعالان فرهنگی استان قدردانی کرد.
وی با اشاره به همکاری‌های مشترک جهاد دانشگاهی و ستاد هماهنگی کانون‌های فرهنگی و هنری مساجد گفت: در ماه‌های اخیر جلسات متعددی با حضور مدیر ستاد کانون‌های مساجد استان برگزار شده و به‌زودی تفاهم‌نامه‌ای میان دو مجموعه امضا می‌شود تا فعالیت‌های آموزشی، فرهنگی و هنری جهاد دانشگاهی در دو مسجد منتخب استان راه‌اندازی شود. این اقدام می‌تواند زمینه‌ساز گسترش آموزش‌های مهارتی و فرهنگی در سطح محلات با محوریت مساجد باشد.
بازمانده با تشریح فعالیت‌های جهاد دانشگاهی در سه حوزه آموزشی، پژوهشی و فرهنگی افزود: جهاد دانشگاهی در گروه‌های مختلف آموزشی، از کودک و نوجوان تا بزرگسال، دوره‌های متنوعی در حوزه‌های فنی‌مهندسی، مهارتی، علوم پزشکی، فرهنگ و هنر ارائه می‌دهد و هم‌اکنون سه مرکز آموزشی در شهر کرمان فعال است.
وی در ادامه به پروژه‌های پژوهشی این نهاد اشاره کرد و گفت: سند اقامه نماز استان کرمان که سال گذشته توسط جهاد دانشگاهی تهیه شد، از سوی کنفرانس بین‌المللی نماز به‌عنوان یکی از طرح‌های موفق و کاربردی مورد تقدیر قرار گرفت.
رئیس جهاد دانشگاهی استان کرمان با اشاره به نقش مهم نشر در ترویج فرهنگ مطالعه، توضیح داد: سازمان انتشارات جهاد دانشگاهی از سال ۱۳۷۹ فعالیت خود را آغاز کرده و سالانه بیش از ۳۰ عنوان کتاب در گروه‌های مختلف منتشر می‌کند. علاوه بر چاپ کتب علمی و فرهنگی، برنامه‌هایی همچون فصل سخن برای نقد کتب علوم انسانی، بررسی پایان‌نامه‌ها و مسابقه کتاب سه‌دقیقه‌ای نیز در این مجموعه برگزار می‌شود.
بازمانده همچنین از راه‌اندازی پلتفرم جامع کتاب الکترونیکی ۱۶ خبر داد و گفت: تمام آثار منتشر شده جهاد دانشگاهی به‌صورت الکترونیکی در این سامانه ارائه شده و در دسترس کاربران سراسر کشور قرار دارد.
وی در ادامه به فعالیت‌های شاخص فرهنگی جهاد دانشگاهی در فضای مجازی اشاره کرد و افزود: سال گذشته از سامانه «مدرسه مقاومت» رونمایی شد؛ طرحی فرهنگی که با رویکردی نوستالژیک برای دانش‌آموزان طراحی شده و محور آن معرفی شخصیت و سبک زندگی شهدای دانش‌آموز دوران دفاع مقدس است. این سامانه مورد استقبال گسترده قرار گرفت.
بازمانده همچنین به طرح شهر دانشجو اشاره کرد و گفت: این سامانه با هدف شناسایی مهارت‌ها و توانمندی‌های دانشجویان و فارغ‌التحصیلان طراحی شده است. اطلاعات شرکت‌کنندگان بررسی می‌شود و افراد توانمند در پروژه‌های آموزشی، پژوهشی و فرهنگی جهاد دانشگاهی یا همکاری‌های بیرونی به‌کار گرفته می‌شوند. برخی از پذیرفته‌شدگان نیز امکان جذب و حتی بهره‌مندی از امریه خدمت سربازی را خواهند داشت.
وی با تأکید بر ظرفیت بالای کتابخانه‌های مساجد برای ترویج فرهنگ مطالعه افزود: فعالان کتابخانه‌های مساجد می‌توانند نقش مهمی در معرفی برنامه‌های فرهنگی و جذب علاقه‌مندان به طرح‌هایی که جهاد دانشگاهی اجرا می‌کند، داشته باشند.
رئیس جهاد دانشگاهی استان کرمان ضمن قدردانی از تلاش مروجان کتاب گفت: امیدواریم با همکاری مستمر دستگاه‌های فرهنگی و مجموعه‌های مردمی، گام‌های مؤثری در جهت تعمیق و گسترش فرهنگ کتابخوانی در استان برداریم.
وی در ادامه سخنانش کتاب را فراتر از مجموعه‌ای از کلمات دانست و تأکید کرد: کتاب پلی است میان تجربه‌های گذشته و آینده، میان ذهن‌های بزرگ و جستجوگر، میان خیال و واقعیت.
رئیس جهاد دانشگاهی استان کرمان افزود: هر ورق کتاب فرصتی است برای یادگیری، تفکر، الهام‌گیری و رشد فردی. جامعه‌ای که کتاب در آن زنده باشد، اندیشه در آن زنده است و جامعه‌ای که اندیشه در آن زنده باشد، راه پیشرفت و تعالی را پیدا خواهد کرد.
بازمانده با اشاره به تأثیر فضای دیجیتال و شبکه‌های اجتماعی بر عادات مطالعه، بیان کرد: در ازدحام اخبار، پیام‌های کوتاه و شبکه‌های اجتماعی، گاه از عمیق‌خوانی و لذتِ نشستن پای یک کتاب فاصله می‌گیریم. مطالعه نه تنها ذهن ما را تقویت می‌کند، بلکه روح ما را آرام می‌سازد و قدرت تصمیم‌گیری و تحلیل‌مان را بالا می‌برد.
رئیس جهاد دانشگاهی کرمان، فرهنگ کتابخوانی را یک سرمایه ملی خواند و گفت: ترویج کتابخوانی از خود ما شروع می‌شود؛ مانند روزی چند صفحه مطالعه، با هدیه دادن کتاب، صحبت درباره کتاب، با بردن کودکان و نوجوانان به کتابخانه‌ها و کتابفروشی‌ها و تبدیل کردن مطالعه به یک عادت زیبا و مستمر.
بازمانده در پایان سخنانش تأکید کرد که ترویج فرهنگ کتابخوانی نه‌تنها وظیفه فردی بلکه رسالتی ملی است و می‌تواند مسیر پیشرفت و تعالی جامعه را هموار کند.
چرا مطالعه ذهن و قلب را می‌سازد
رئیس پژوهشکده فرهنگ اسلام و ایران دانشگاه شهید باهنر کرمان هم در این مراسم با اشاره به نقش معنوی و تمدنی کتاب در زندگی فردی و اجتماعی گفت: کتاب هدیه‌ای الهی است که تجربه نسل‌ها را برای انسان امروز حفظ کرده است.
محمدرضا صرفی با بیان اینکه روح و قلب انسان‌ها درگیر روزمرگی‌های زندگی شده و نیاز به تطهیر دارند، تأکید کرد: کتاب می‌تواند انسان را از فرسودگی روزانه بیرون بکشد و تجربه‌هایی را در اختیار او بگذارد که در زندگی شخصی امکان لمس آن‌ها وجود ندارد.
وی با اشاره به سخنی از امام حسن مجتبی علیه السلام افزود: اگرچه ما فقط چند دهه زندگی می‌کنیم، اما ادبیات تجربه تمام ملت‌ها و اقوام را به ما هدیه می‌دهد.
این عضو هیئت علمی دانشگاه گفت: مطالعه زندگی‌های متفاوت از رزمندگان دفاع مقدس تا انسان‌های گرفتار آسیب‌های اجتماعی می‌تواند افق ادراک انسان را گسترش دهد، بی‌آنکه فرد تجربه‌ای پرهزینه یا خطرناک را پشت سر بگذارد.
صرفی با اشاره به اینکه دو سوم قرآن به روایت سرگذشت پیشینیان اختصاص دارد، کتاب را وسیله اتصال انسان‌ها به یکدیگر دانست و افزود: کتاب اندیشه‌های پراکنده را گرد هم جمع می‌کند و علاوه بر پیوندهای خونی، نوعی نسبت معنوی میان انسان‌ها می‌سازد. ما همه اهل کتابیم؛ نه فقط به معنای فقهی، بلکه به معنای اهل معرفت و مطالعه.
وی با اشاره به نمونه‌هایی از میراث فرهنگی ایران، از جمله نقش ابن‌سینا در کتابخانه سامانیان و تجربه مسعود سعد سلمان در دربار غزنویان، گفت: بزرگان فرهنگ ما با کتاب ساخته شدند. اگر کتاب نبود، تجربه‌ها با مرگ افراد از میان می‌رفت و ما از گذشته چیزی نمی‌فهمیدیم.
صرفی با بیان اینکه کتاب نه فقط ابزار دانایی، بلکه پناهگاه روح انسان است، اظهار کرد: استاد باستانی پاریزی نیز در آثار خود نقش تاریخی کتاب در کرمان را تشریح کرده و نشان داده که این شهر در برخی حوزه‌ها آغازگر سنت‌های ماندگار فرهنگی بوده است.
وی با تأکید بر اینکه توجه به کتاب و کتابخوانی باید در کانون‌های فرهنگی هنری مساجد و تمام نهادهای فرهنگی به‌عنوان یک ضرورت تمدنی دنبال شود، ادامه داد: کرمان با وجود ۲۳۵ کتابخانه عمومی و ده‌ها کتابخانه مسجدی ظرفیت کم‌نظیری در کشور دارد. کتابخانه فاطمه‌ها داریم و حتی کتابخانه‌های سیار که با وجود مشکلات فراوان در برخی شهرها مثل رفسنجان ایجاد شده‌اند، نشان از عشق مردم این سرزمین به دانایی دارد.
وی با اشاره به رواج کتاب‌های الکترونیکی و منابع آنلاین گفت: تصور می‌شود با وجود این امکانات دیگر نیازی به کتاب نیست، اما تجربه ثابت کرده اطلاعات فضای مجازی ماندگاری لازم را ندارد. آن‌چیزی که در حافظه می‌ماند و در ذهن اثر می‌گذارد، تجربه مواجهه مستقیم با کتاب است؛ لمس کاغذ و دیدن واژه‌ها.
صرفی برای توضیح تأثیر کتاب بر ذهن به فرآیندهای روانشناختی و عصب‌شناختی اشاره کرد و گفت: هنگام مطالعه، مغز چندین مرحله را هم‌زمان طی می‌کند، تشخیص بصری واژه‌ها، تبدیل ناخودآگاه آن‌ها به صوت ذهنی، بازیابی معنی از حافظه زبانی و سپس ساختن تصویر و تجربه ذهنی از مفاهیم.
وی افزود: وقتی کلمه‌ای مثل جنگل یا دریا را می‌خوانیم، ذهن ما تصویر واقعی آن را بازسازی می‌کند. این یعنی کتاب جهانی موازی می‌آفریند که محدودیت جهان واقعی را ندارد.
به گفته این استاد دانشگاه، خواننده در فرآیند مطالعه منفعل نیست بلکه فعالانه وارد متن می‌شود، حدس می‌زند، پیش‌بینی می‌کند، غافلگیر می‌شود، با شخصیت‌ها غم و شادی را تجربه می‌کند و حتی نقش آن‌ها را برای لحظاتی بر عهده می‌گیرد.
وی افزود: به همین دلیل است که مطالعه، قوی‌ترین شکل تربیت ذهن و جان است.
رئیس پژوهشکده فرهنگ اسلام و ایران دانشگاه شهید باهنر با بیان اینکه قصه و کتاب از گذشته تاکنون درمانگر روح انسان بوده‌اند، به کتاب‌درمانی اشاره کرد و نمونه آن را در داستان هزار و یک شب دانست؛ جایی که شهرزاد با قصه‌گویی جان دختران را نجات می‌دهد.
صرفی در ادامه با اشاره به چالش‌های اقتصادی و فرهنگی حوزه کتاب گفت: در دورانی زندگی می‌کنیم که گاه مشاغل پر درآمد، ارزشمندتر از فعالیت‌های فرهنگی جلوه داده می‌شوند، اما حقیقت این است که خدمت به کتاب و ترویج آن یکی از مقدس‌ترین فعالیت‌هاست.
استاد دانشگاه شهید باهنر کرمان برای کارآمدی برنامه‌های ترویج کتاب انتخاب کتاب مناسب برای زمان مناسب، تعلیم فرهنگ کتابخوانی و گفت‌وگو درباره کتاب را توصیه کرد و توضیح داد: در شرایط بحران روحی یا فشارهای اجتماعی، خواندن یک کتاب علمی یا پیچیده کمکی نمی‌کند و باید کتاب‌هایی معرفی شوند که به بهبود وضعیت روانی فرد کمک کنند.
وی تأکید کرد: باید روش درست کتاب‌خواندن را آموزش دهیم؛ هم در مدارس، هم در مساجد، هم در خانواده‌ها.
صرفی گفت: وقتی به یکدیگر می‌رسیم، به جای گفت‌وگوهای کم‌اهمیت، درباره کتاب‌هایی که خوانده‌ایم سخن بگوییم. مرور کتاب‌ها موجب می‌شود مهم‌ترین نکات در ذهن ماندگار شود و کتاب به بخشی از زیست ما تبدیل شود.
وی با اشاره به اینکه دانستن بدون عمل کافی نیست، تصریح کرد: کتاب فقط دانایی نمی‌آورد؛ چراغ راه عمل است. ما باید آنچه را از کتاب می‌آموزیم، وارد زندگی کنیم. تنها در این صورت است که جامعه‌ای اهل تفکر، اخلاق و پیشرفت خواهیم داشت.
صرفی با اشاره به اهمیت انسانِ اندیشمند افزود: زندگی بشر بر سه پایه فطری بنا شده است؛ پایه‌هایی که انسان هرگز بدون آن‌ها قابل تصور نیست؛ اندیشه، احساس و تخیل. هیچ‌کس نمی‌تواند از فکر کردن جدا شود؛ اندیشه مثل نفس کشیدن است. وقتی حرف می‌زنیم، وقتی تصمیم می‌گیریم، وقتی حتی بی‌صدا به اطراف نگاه می‌کنیم، جریان اندیشه هزار برابر تندتر از کلمات در ذهن ما حرکت می‌کند. احساسات ما و تخیل ما نیز همین‌گونه‌اند؛ نیروهایی که انسان بودن ما را شکل می‌دهند.
وی ادامه داد: کتاب دقیقاً در همین سه قلمرو وارد می‌شود؛ کمک می‌کند اندیشه‌مان عمق پیدا کند، احساسات‌مان پالایش شود و تخیل‌مان وسعت بگیرد. با کتاب است که می‌توانیم اندیشه و احساس و خیال خود را در اختیار دیگران بگذاریم و در مقابل، شریک تجربه و احساس و دانایی بزرگان و اندیشمندان شویم. کتاب یعنی مشارکت در زندگی دیگران؛ یعنی قدم زدن در جهان‌هایی که شاید هیچ‌وقت در دنیای واقعی امکان تجربه‌اش را نداشته باشیم.
صرفی با بیان اینکه کتاب، لذت را به زندگی بازمی‌گرداند، افزود: اگر از همراهی با بزرگانِ اندیشه و هنر جدا شویم، در واقع خودمان را از بهترین لحظات زندگی محروم کرده‌ایم.
وی با تأکید بر اینکه ترویج کتاب و کتابخوانی رسالتی مقدس است، گفت: امروز بیش از هر زمان دیگری نیاز داریم که کتاب به زندگی مردم بازگردد. در دورانی که بحران‌های شخصیتی و فشارهای روانی فراوان است، شناخت کتاب مناسب برای شرایط مناسب یک ضرورت است. برخی کتاب‌ها در یک موقعیت خاص می‌توانند دست انسان را بگیرند، آرامش بدهند و راه عبور از دشواری‌ها را نشان دهند. بهترین کتاب همیشه یکسان نیست؛ وابسته به وضعیت روحی و شرایط زندگی افراد است.
صرفی سخنانش را با این جمله به پایان رساند: زندگی با کتاب، زندگی گسترده‌تر و پربارتر است. با کتاب است که می‌توانیم بهتر فکر کنیم، زیباتر احساس کنیم و آزادتر خیال‌پردازی کنیم.
مدیر ستاد هماهنگی کانون‌های فرهنگی و هنری مساجد استان کرمان در ادامه این نشست با تأکید بر اهمیت افزایش سرانه مطالعه در خانواده‌ها گفت: برنامه‌های کانون‌های مساجد با هدف قرار دادن کتاب در سبد فرهنگی خانواده طراحی شده است.
علی مهدی‌خانی با اشاره به همکاری‌های مشترک میان مجموعه‌های آموزشی، پژوهشی و فرهنگی استان اظهار کرد: پس از شکل‌گیری این پایگاه مشترک، وظایف هر نهاد مشخص شد و محور فعالیت ما در کانون‌های مساجد، ترویج کتابخوانی با روش‌های ساده اما تأثیرگذار است.
مهدی‌خانی از طرح شنبه‌های با کتاب به‌عنوان یکی از برنامه‌های پایه‌ای کانون‌های مساجد یاد کرد و گفت: این طرح با معرفی هفتگی کتاب در محلات آغاز می‌شود و سپس با طرح‌های تکمیلی ادامه می‌یابد.
به گفته وی، طرح دانایی یکی از این برنامه‌هاست که شامل معرفی کتاب، نقد گروهی و شکل‌گیری حلقه‌های کتابخوانی در کتابخانه‌های مساجد است.
مدیر ستاد کانون‌های فرهنگی و هنری مساجد استان کرمان افزود: اما فعالیت ما فقط به مطالعه و نقد کتاب محدود نمی‌شود. در مرحله دوم، وارد حوزه هنر و رسانه شده‌ایم تا بتوانیم تولیدات فرهنگی مبتنی بر کتاب ارائه کنیم.
وی توضیح داد: یکی از نمونه‌های این فعالیت‌ها، پرداختن به کتاب «سرباز روز نهم» و روایت زندگی یکی از شهدای مقاومت است که تیم‌های فرهنگی کانون‌ها آن را برای ساخت آثار هنری و انیمیشن در فضای مجازی آماده می‌کنند.
مهدی‌خانی با اشاره به اینکه ای مجموعه برنامه‌ها با تأکید بر رهنمودهای رهبر معظم انقلاب اسلامی درباره گسترش فرهنگ مطالعه طراحی شده است، افزود: هدف ما این است که تولیدات کتاب‌محور را به زبان هنر و رسانه به نسل جدید منتقل کنیم.
انتهای پیام
نظرات