رضا رحمانی، چهارشنبه ۱۲ آذر در پنجمین کنفرانس ملی هیدرولوژی ایران که در دانشگاه ارومیه با حضور نماینده فائو در ایران برگزار شد، موضوع دریاچه ارومیه را بسیار مهم و حیاتی دانست و افزود: اگر احیای دریاچه به یک بحث سیاسی یا جناحی تبدیل شود، ظلم مضاعفی به این سرمایه طبیعی کشور وارد خواهد شد.
وی با بیان اینکه دولتهای پیشین نیز اقداماتی برای احیای دریاچه ارومیه انجام دادند، افزود: دولت چهاردهم و شخص رئیسجمهور، احیای دریاچه را در اولویت برنامههای خود قرار دادهاند و همکاری با دانشگاهها و پژوهشگران، به ما کمک میکند تا تصمیمات علمی و عملی برای کاهش مخاطرات آب و مدیریت منابع اتخاذ شود.
رحمانی با بیان سابقه بحران آب در دریاچه ارومیه توضیح داد: از اوایل دهه ۸۰ بحران جدی شروع شد و با وجود اقدامات مصوب و اجراشده در طول سالها، تا امروز چالشها همچنان ادامه دارد. اما با اجرای طرحهای جدید، از جمله قراردادها و تفاهم نامههای کاهش مصرف آب با جهاد کشاورزی، انتظار میرود مصرف آب در بخش کشاورزی کاهش یابد و به این ترتیب، گام مهمی در مسیر احیای دریاچه برداشته شود.
استاندار آذربایجان غربی با تأکید بر نقش دانشگاهها و پژوهشگران در ارائه راهکارهای علمی افزود: برای احیای دریاچه ارومیه از ظرفیت دانشگاهها استقبال میکنیم تا ضمن استفاده از دانش علمی، خروجی همایشها و مقالات در قالب راهنمای عملی و عامهفهم به مردم منتقل شود تا همگان نسبت به اهمیت احیای دریاچه حساس باشند.
وی گفت: علاوه بر پروژههای اجرایی و باروری ابرها، کاهش مصرف آب، لایروبی رودخانهها و انتقال آب به مخزن اصلی دریاچه، همه اقدامات باید بهطور همزمان و جدی پیگیری شوند. مشارکت مردم، حتی با رعایت صرفهجوییهای کوچک، تأثیر قابلتوجهی دارد و تنها با همکاری همگان، میتوانیم امید داشته باشیم که دریاچه ارومیه احیا شود.
استاندار خاطرنشان کرد: در راستای احیای دریاچه ارومیه، ایجاد معیشت پایدار و جایگزین برای مردم منطقه در دستور کار قرار دارد.
تراز منفی دریاچه ارومیه نتیجه کاهش ورودیها و تبخیر پنجبرابری است
رئیس دانشگاه ارومیه، نیز در این کنفرانس با تشریح وضعیت نگرانکننده تراز آب دریاچه ارومیه گفت: حوضه آبریز دریاچه یک حوضه کاملاً بسته است و تغییرات اقلیمی، افزایش تبخیر و کاهش ورودیها، شرایطی ایجاد کرده که تراز دریاچه به شکل جدی منفی شده و پیامدهای محیطزیستی و اقلیمی گستردهای را رقم زده است.
محمود رضازاد با اشاره به نقش تغییرات اقلیمی در خشک شدن دریاچه افزود: در سالهای اخیر شرایط آبوهوایی تغییر کرده، دما افزایش یافته و سطح آب پایین آمده است. همین عوامل موجب شده تبخیر تا پنجبرابر ورودی آب افزایش پیدا کند و این موضوع یکی از مهمترین دلایل افت تراز دریاچه است.
رئیس دانشگاه ارومیه با بیلن اینکه ورودیهای اصلی دریاچه از بارشهای مستقیم، روانآبها و رودخانهها تأمین میشود، گفت: حدود ۱۴ رودخانه اصلی بر جریان سطحی تأثیرگذار در این حوضه وجود دارد که متأسفانه به دلیل کاهش بارندگی و افزایش مصرف آب در بخش کشاورزی، میزان ورودی آنها کاهش چشمگیری داشته است.
به گفته رضازاد، بررسی تصاویر هوایی سالهای گذشته نشان میداد که حتی آبهای زیرزمینی از برخی مناطق شمالی مثل شبستر به دریاچه میریخت، اما امروز به دلیل افت سطح آبهای زیرزمینی، آن ورودیهای طبیعی نیز قطع شده است.
وی درباره پیامدهای هیدرولوژیکی خشکشدن دریاچه ارومیه گفت: افزایش شوری، تبدیل بخشهایی از دریاچه به کویر نمک، از بین رفتن زیستگاهها و تغییرات اقلیمی از آثار قطعی کاهش تراز دریاچه است.
رئیس دانشگاه ارومیه یکی از مهمترین راهکارهای احیای دریاچه را اصلاح الگوی مصرف آب در بخش کشاورزی دانست و افزود: تفاهمنامههایی در خصوص توسعه آبیاری هوشمند زیرسطحی و تغییر الگوی کشت در حال اجراست و تحقق کامل این برنامهها میتواند تأثیر بسزایی بر کاهش برداشت آب داشته باشد.
وی با اشاره به کاهش شدید منابع آبی کشور تأکید کرد: آبهای تجدیدپذیر ایران از حدود ۱۳۰ میلیارد مترمکعب به ۹۰ میلیارد مترمکعب رسیده است. این سقوط، نشاندهنده ورود کشور به فاز بحران است و لازم است مردم صرفهجویی در مصرف آب را جدی بگیرند.
ارسال ۲۰۰ مقاله به دبیرخانه کنفرانس هیدرولوژی
حسین رضایی، دبیر علمی کنفرانس هیدرولوژی نیز، اعلام کرد: در سال جاری، بیش از ۵۰ درصد شرکتکنندگان در این همایش را دانشجویان مقطع دکترا تشکیل دادند و سهم مشارکت دانشجویان کارشناسی ارشد و کارشناسی نیز به ترتیب حدود ۳۹ و ۱۱ درصد بوده است. این موضوع نشاندهنده محوریت علمی و سطح بالای پژوهشی همایش است.
وی با بیان اینکه مقالات ارسالی به همایش از تمامی شهرهای ایران بوده است، گفت: بیش از ۲۰۰ مقاله شامل ۸۸ مقاله به صورت پوستر و ۳۴ مقاله ارائه شفاهی، پذیرفته و ارائه شدهاند.
دبیر علمی همایش در ادامه بیان کرد: نگاهی به روند پژوهشهای منابع آب در ایران نشان میدهد که طی سالهای اخیر، مشارکت علمی در حوزه هیدرولوژی رشد قابل توجهی داشته است و مقالات در دو نقطه اوج قابل توجه، هم در سطح استانی و هم کشوری، ارائه شده است.
رضایی با اشاره به اینکه دانشگاههای ارومیه، تبریز و تهران بیشترین تحقیقات علمی در خصوص بحران خشکی دریاچه ارومیه انجام دادند، افزود: این امر نشان میدهد خشکی دریاچه ارومیه یکی از مهمترین دغدغه دانشگاههای آذربایجان در دو ساحل شرقی و غربی این دریاچه است.
بحران آب در آذربایجان غربی؛ کاهش منابع آب و نشست زمین چالش اصلی استان
مدیرعامل شرکت آب منطقهای آذربایجان غربی با تشریح وضعیت منابع آبی استان، هشدار داد: کاهش شدید منابع آب و افت سطح آبخوانها در چند دهه اخیر، این استان را با چالشهای جدی در بخش کشاورزی، شرب و صنعت مواجه کرده است.
رستگاری با اشاره به چهار حوضه آبریز اصلی در استان و هزار کیلومتر مرز مشترک با سه کشور، تصریح کرد: بارش بلندمدت استان حدود ۳۵۸ میلیمتر است که نسبت به گذشته کاهش یافته و این مسأله بحران آب را تشدید کرده است.
وی افزود: مصارف آب استان حدود سه میلیارد و ۷۰۰ میلیون متر مکعب است که سهم کشاورزی بیش از ۸۳ درصد، شرب ۱۵ درصد و صنعت دو درصد است.
مدیرعامل شرکت آب منطقهای استان ادامه داد: منابع آب سطحی استان از ۱۵ رودخانه اصلی تأمین میشود که زرینه رود و ارس نقش کلیدی دارند و کاهش آب این رودخانهها، بخش جنوبی دریاچه ارومیه را تحت تاثیر قرار داده است.
رستگاری با اشاره به وضعیت آبخوانها گفت: اکنون یک میلیارد و ۵۰۰ میلیون متر مکعب از منابع زیرزمینی ما تخلیه شده و برداشت بیش از حد موجب افت سطح ایستایی چاهها، افزایش شوری در بخشهای جنوب و شرق دریاچه و بروز فرو نشست در دشت سلماس شده است. بر اساس دادههای پیزومتری، نشست زمین در برخی مناطق به بیش از ۱۴ تا ۱۶ سانتیمتر رسیده است.
مدیرعامل شرکت آب منطقهای استان، درباره روند شکلگیری دریاچه ارومیه توضیح داد: حوزه آبریز دریاچه حدود ۵۰۰۰ کیلومتر مربع است و ۱۴ رودخانه اصلی به آن میریزند. رسوبات درشت و ریز این رودخانهها در کف و حومه دریاچه اثرگذار بوده و کاهش تراز آب باعث شده که اکنون آب از عمق ۴۰ متری استخراج شود، در حالی که قبلاً از عمق ۳ متری قابل دسترسی بود. این روند موجب پیشروی آب شور دریاچه شده و مدیریت منابع آب را پیچیده کرده است.
وی با تأکید بر اهمیت برنامهریزی چندوجهی افزود: برای احیای دریاچه ارومیه و مدیریت منابع آب، باید کاهش مصرف در کشاورزی، انتقال روانابها، کنترل آبخوانها و اقدامات سختافزاری بهطور همزمان اجرا شود و مشارکت مردم نیز نقش تعیینکنندهای دارد.
انتهای پیام
نظرات