به گزارش ایسنا، محمدرضا نقوی، مدیرکل سیاستگذاری و توسعه پژوهشی دانشگاه تهران در سی و چهارمین جشنواره پژوهش و فناوری دانشگاه تهران با تبریک هفته پژوهش و فناوری، با اشاره به ارائه گزارش سالانه عملکرد حوزه سیاستگذاری و توسعه پژوهشی دانشگاه تهران، اظهار کرد: این گزارش ناظر بر وضعیت کمی و کیفی فعالیت‌های پژوهشی دانشگاه و همچنین راهکارهای پیشِ‌رو برای ارتقای جایگاه علمی دانشگاه تهران است.

افت کمیت مقالات در سال‌های اخیر

این مقام مسئول با اشاره به وضعیت کمیت مقالات چاپ‌شده دانشگاه تهران در ۲۵ سال اخیر، تصریح کرد: بر اساس داده‌های نمایه‌های بین‌المللی از جمله وب آو ساینس، روند انتشار مقالات دانشگاه تهران طی سال‌های اخیر به یک وضعیت نسبتاً افقی رسیده و از سال ۲۰۲۱ به بعد، کاهش نسبی در تعداد مقالات مشاهده می‌شود. این کاهش در آمارهای اسکوپوس نیز به‌وضوح دیده می‌شود.

وی با بیان اینکه اوج تعداد مقالات دانشگاه تهران در نمایه اسکوپوس مربوط به سال ۲۰۲۲ بوده است، اظهار کرد: پس از آن، در چند سال اخیر هم در شاخص اسکوپوس و هم در وب آو ساینس افتی از نظر تعداد مقالات ثبت شده که نشان‌دهنده کاهش کمیت تولیدات علمی دانشگاه است.

رشد قابل توجه کیفیت مقالات دانشگاه تهران

نقوی با تأکید بر بهبود چشمگیر کیفیت مقالات، عنوان کرد: برخلاف کاهش کمیت، کیفیت مقالات دانشگاه تهران رشد بسیار مطلوبی داشته است؛ به‌گونه‌ای که نزدیک به ۵۳ درصد از کل انتشارات دانشگاه در چارک اول مجلات علمی قرار گرفته‌اند. این وضعیت هم در وب آو ساینس و هم در اسکوپوس مشاهده می‌شود.

وی با اشاره به نسبت انتشارات دانشگاه تهران در چارک‌های اسکوپوس، افزود: در سال‌های اخیر حدود ۵۹ درصد از کل مقالات دانشگاه تهران در چارک اول قرار داشته‌اند که نشان‌دهنده جایگاه مناسب دانشگاه از منظر کیفیت پژوهش‌هاست. در مجموع می‌توان گفت دانشگاه تهران اگرچه در چند سال اخیر از نظر کمیت مقالات با افت مواجه بوده، اما از حیث کیفیت عملکرد بسیار قابل قبولی داشته است.

جایگاه دانشگاه تهران در رتبه‌بندی‌های ملی و جهانی

مدیرکل سیاستگذاری و توسعه پژوهشی دانشگاه تهران با اشاره به رتبه دانشگاه در نظام‌های رتبه‌بندی مختلف، بیان کرد: دانشگاه تهران در رتبه‌بندی ملی ISC طی سال‌های متمادی رتبه اول کشور را با فاصله نسبت به سایر دانشگاه‌ها حفظ کرده است. در رتبه‌بندی‌های جهانی نیز وضعیت دانشگاه قابل توجه است.

وی با اشاره به رتبه دانشگاه تهران در نظام‌های بین‌المللی، گفت: در رتبه‌بندی تایمز، جایگاه دانشگاه تهران نسبت به سال قبل اندکی تغییر داشته، اما در نظام QS همچنان رتبه نخست کشور را در اختیار داریم. همچنین در رتبه‌بندی شانگهای در حوزه پزشکی، دانشگاه تهران رتبه اول را کسب کرده و در آخرین آمار، جایگاه دانشگاه از رتبه ۱۲ به ۶ ارتقا یافته است. در نظام رتبه‌بندی یوزمول نیز دانشگاه تهران رتبه اول کشور را دارد.

نقوی تأکید کرد؛ در مجموع، با در نظر گرفتن نظام‌های مختلف رتبه‌بندی، دانشگاه تهران همچنان جایگاه نخست را در سطح ملی حفظ کرده است.

کمیت مقاله؛ یکی از عوامل تعیین‌کننده در رتبه‌بندی‌ها

وی با اشاره به معیارهای مؤثر در رتبه‌بندی دانشگاه‌ها، اظهار کرد: یکی از مهم‌ترین پارامترها در اغلب نظام‌های رتبه‌بندی، کمیت مقالات است که تأثیر زیادی بر جایگاه دانشگاه دارد. همان‌طور که اشاره شد، دانشگاه تهران در این بخش با افت مواجه بوده است.

این مقام مسئول ادامه داد: اگرچه کیفیت مقالات دانشگاه به‌طور قابل توجهی ارتقا یافته، اما این بهبود نتوانسته کاهش کمیت مقالات را به‌طور کامل جبران کند. در نظام‌هایی مانند QS و تایمز، کمیت مقاله نقش مهمی دارد و کیفیت به‌تنهایی کافی نیست.

نقش کلیدی ارتباطات بین‌المللی در ارتقای رتبه دانشگاه

نقوی با تأکید بر اهمیت ارتباطات بین‌المللی، بیان کرد: یکی از راهکارهای مؤثر برای بهبود جایگاه دانشگاه تهران، تقویت همکاری‌ها و ارتباطات بین‌المللی است؛ چه به‌صورت مستقیم و چه غیرمستقیم. این ارتباطات می‌تواند تأثیر بسزایی در ارتقای رتبه دانشگاه داشته باشد.

اهمیت شاخص شهرت در نظام‌های رتبه‌بندی

وی با اشاره به شاخص شهرت دانشگاه، تصریح کرد: یکی از پارامترهای مهمی که تاکنون دانشگاه تهران کمتر به آن پرداخته، شاخص شهرت یا ریپوتیشن است. این شاخص در برخی نظام‌های رتبه‌بندی تا ۲۰ درصد و در برخی دیگر حتی تا ۴۰ درصد از امتیاز نهایی را به خود اختصاص می‌دهد.

مدیرکل سیاستگذاری و توسعه پژوهشی دانشگاه تهران افزود: شهرت می‌تواند به‌صورت آکادمیک و از طریق اعضای هیئت علمی، دانشجویان دکتری و جامعه دانشگاهی شکل بگیرد یا به‌صورت غیرآکادمیک و از سوی کارفرمایانی باشد که با دانشگاه تهران همکاری دارند. تکمیل پرسشنامه‌ها و نظرسنجی‌های مرتبط با این شاخص می‌تواند نقش مهمی در ارتقای جایگاه دانشگاه ایفا کند و تا حدی کمبود کمیت مقالات را جبران کند.

ارتقای مجلات دانشگاه؛ راهکاری مکمل برای بهبود رتبه‌بندی

نقوی در ادامه با اشاره به اهمیت مجلات علمی دانشگاه تهران، گفت: یکی دیگر از پارامترهای مهم، تعداد و کیفیت مجلات دانشگاه است. هرچه بتوانیم مجلات دانشگاه تهران را ارتقا دهیم، امکان چاپ مقالات بیشتری در نمایه‌های معتبر بین‌المللی فراهم می‌شود و این موضوع می‌تواند تأثیر مستقیمی بر بهبود جایگاه دانشگاه در نظام‌های رتبه‌بندی داشته باشد.

وی با اشاره به وضعیت مجلات علمی دانشگاه تهران، بیان کرد: تعداد کل مجلات فعال دانشگاه تهران ۱۲۰ عنوان است که از این تعداد، ۴۹ مجله دارای رتبه علمی، ۲۵ مجله نمایه‌شده در پایگاه اسکوپوس و ۸ مجله نمایه‌شده در وب آو ساینس هستند. در یک سال گذشته نیز یکی از مجلات دانشگاه موفق به اخذ نمایه از پایگاه استاتوس شده، ۹ مجله در پایگاه DOAJ نمایه شده‌اند و ۱۰ مجله نیز در رتبه‌بندی مجلات فارسی، موفق به کسب رتبه «الف» شده‌اند.

رشد قابل توجه ارتباط دانشگاه تهران با صنعت

مدیرکل سیاستگذاری و توسعه پژوهشی دانشگاه تهران با تأکید بر اهمیت ارتباط با صنعت، اظهار کرد: یکی از پارامترهای مهم، نحوه ارتباط دانشگاه با صنعت است که خوشبختانه در این حوزه رشد بسیار خوبی داشته‌ایم. تعداد قراردادهای منعقدشده نسبت به سال قبل افزایش داشته و اعتبار مصوب قراردادها و اعتبار جذب‌شده به ترتیب رشد ۹۸ درصدی و ۶۷ درصدی را تجربه کرده‌اند.

وی با بیان اینکه این آمار مربوط به سال اخیر تا شهریورماه ۱۴۰۴ است، افزود: پیش‌بینی می‌شود تا پایان سال، رشد بیشتری نیز در این شاخص‌ها ثبت شود. در حال حاضر حدود یک‌سوم از درآمدهای دانشگاه تهران مربوط به مؤسسات پژوهشی است.

وضعیت مؤسسات پژوهشی دانشگاه تهران

نقوی با اشاره به تعداد مؤسسات پژوهشی دانشگاه تهران، گفت: دانشگاه تهران دارای ۶۸ مؤسسه پژوهشی است که شامل ۳۶ تا ۳۷ مؤسسه پژوهشی نوع ۲، ۱۷ مؤسسه پژوهشی نوع ۱ و ۳۲ مؤسسه پژوهشی نوع ۳ می‌شود. میزان اعتبار مصوب و اعتبار جذب‌شده این مؤسسات در نمودارها مشخص است و در مجموع، حدود یک‌دهم از کل اعتبار مصوب دانشگاه توسط مؤسسات پژوهشی جذب شده است.

افزایش جذب پژوهشگران غیرمقیم

وی در ادامه با اشاره به برنامه جذب پژوهشگران غیرمقیم، تصریح کرد: از میان ۷۲ تا ۷۳ متقاضی همکاری و استفاده از ظرفیت ایرانیان غیرمقیم، ۲۸ نفر جذب دانشگاه تهران شده‌اند. بیشترین جذب در قالب جایگزین خدمت خارج از کشور با ۱۱ مورد و دوره‌های پسادکتری با ۹ مورد بوده است.

این مقام مسئول افزود: از سال ۱۴۰۱ تا ۱۴۰۴، آمار جذب پژوهشگران غیرمقیم در دانشگاه تهران روندی افزایشی داشته و بیشترین میزان جذب مربوط به سال ۱۴۰۴ با ۲۱ مورد بوده است.

نقوی با اشاره به فعالیت‌های اداره کل سیاستگذاری و نوآوری دانشگاه تهران، بیان کرد: این اداره کل طی حدود دو سال اخیر فعالیت‌های بسیار مؤثری داشته و درآمدهای قابل توجهی نیز در این حوزه ایجاد شده است. در سال ۱۴۰۴، ۹ پرونده در این اداره کل در حال بررسی است.

وی ادامه داد: یکی از اقدامات مهم این اداره کل، ایجاد دفتر تجاری‌سازی و انتقال فناوری است که در حوزه تجاری‌سازی، هدایت همکاری با صنعت و حمایت از هسته‌های نوپا، با همکاری پارک علم و فناوری فعالیت می‌کند.

ترویج فناوری در دانشگاه تهران

مدیرکل سیاستگذاری و توسعه پژوهشی دانشگاه تهران با اشاره به فعالیت‌های ترویجی حوزه فناوری، اظهار کرد: ترویج فناوری نیز از دیگر مأموریت‌های اداره کل سیاستگذاری و نوآوری است که از طریق برگزاری مصاحبه‌ها، جشنواره‌ها و برنامه‌های تشویقی مختلف دنبال می‌شود.

وی در بخش دیگری از سخنان خود به فعالیت‌های انتشارات دانشگاه تهران اشاره کرد و گفت: در سامانه انتشارات دانشگاه تهران، ۳۱۱ عنوان کتاب جدید ثبت شده که از این تعداد، ۹۱ عنوان پذیرش شده، ۹۶ عنوان در حال طی فرایند بررسی و ۱۲۴ عنوان نیز یا بازگشت داده شده‌اند یا تأیید نهایی دریافت نکرده‌اند.

نقوی با اشاره به روند چاپ کتاب‌ها، افزود: از سال ۱۴۰۲ تا ۱۴۰۴، روند چاپ اول کتاب‌ها و تجدید چاپ آن‌ها رشد قابل توجهی داشته است؛ به‌طوری‌که تعداد چاپ اول از ۷۷ عنوان به ۱۱۵ عنوان و تعداد تجدید چاپ از ۲۶ عنوان به ۲۴۸ عنوان افزایش یافته است.
وی همچنین از انتشار سه عنوان کتاب مشترک با انتشارات اشپرینگر خبر داد و تصریح کرد: این همکاری در حال توسعه و افزایش است.

گزارشی از فعالیت‌های کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران

این مقام مسئول با اشاره به فعالیت‌های کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران، بیان کرد: اقداماتی در زمینه دسترسی ویژه برای نابینایان از طریق استفاده از مشاوره‌های همتا و بهره‌گیری از هوش مصنوعی برای گویاسازی منابع درخواستی انجام شده است. همچنین بیش از ۶ هزار فایل نسخه خطی به ایران‌خانه دیجیتال آذرسا افزوده شده و تصاویر گسترده‌ای از نسخه‌های خطی در سامانه آرشیو ثبت شده است.

وی افزود: ۷۰۷ هزار فایل پایان‌نامه قدیمی در کتابخانه دیجیتال آذرسا بارگذاری شده و پشتیبانی نرم‌افزاری آذرسا برای حدود ۵۰ کتابخانه دانشگاه تهران انجام شده است. همچنین دسترسی به پایگاه‌های اطلاعاتی جدید، قبلی و فارسی خریداری و بهره‌برداری از اپلیکیشن کتابخانه هوشمند «ثابت» با همکاری شرکت‌های مرتبط آغاز شده است.

نقوی ادامه داد: برای نخستین‌بار در دانشگاه تهران، ۲۲ کارگاه آموزشی و مجموعه‌ای از فیلم‌های آموزشی در حوزه فهرست‌نویسی و کاربرد هوش مصنوعی برگزار شده و بیش از ۹۰۰ عنوان کتاب فارسی و لاتین در حوزه کتابداری فهرست‌نویسی شده است.

تقدیر از برگزیدگان پژوهش و کتاب دانشگاه تهران

وی در پایان با اشاره به برگزاری جشنواره‌های پژوهش و کتاب، گفت: امروز میزبان ۸۶ نفر از برگزیدگان دانشگاه تهران در چهلمین جشنواره پژوهش و سی‌اُمین جشنواره کتاب هستیم. در این مراسم از پژوهشگران پیشکسوت، پژوهشگران برجسته، پژوهشگران نمونه، پژوهشگران جوان نمونه، مجریان برتر ارتباط با صنعت و جامعه، پایان‌نامه‌ها و رساله‌های نمونه، مدیران پژوهشی نمونه، کتابخانه‌ها و آزمایشگاه‌های نمونه، کارشناسان پژوهشی اجرایی نمونه، مؤسسات پژوهشی نمونه، کارفرمایان نمونه، منتخبین فناوری و همچنین ۱۰ کتاب برگزیده شامل ۹ کتاب فارسی و یک کتاب انگلیسی تقدیر می‌شود.

انتهای پیام