به گزارش ایسنا، روزنامه آمریکایی «وال استریت ژورنال» در مقاله‌ای تصریح می‌دارد چین در عرض یک دهه گذشته پیشرفت‌های عظیمی را در حوزه تسلیحات و تجهیزات نظامی رقم زده و علاوه براینکه به خودکفایی چشمگیری در زمینه تولید تسلیحات پیشرفته رسیده در زمینه فروش و صادرات این تسلیحات نیز حرف زیادی برای گفتن دارد.

به نوشته این روزنامه نقطه اوج این پیشرفت‌ها ساخت موتورهای جت بومی برای جنگنده‌های رادارگریز نسل جدید چین است؛ اتفاقی که کمتر از یک دهه پس از تأسیس شرکت دولتی هوافضای "ایرو انجین کورپوریشن آو چاینا" (AECC) در سال ۲۰۱۶ رقم خورده است. این شرکت یک ماموریت چالش‌برانگیز داشت: توسعه موتورهای هواپیما با بالاترین کیفیت، فناوری‌ که چین مدت‌ها برای دست یافتن به آن تلاش کرده بود. از آن زمان کمتر از یک دهه  طول کشید تا جدیدترین جنگنده‌های رادارگریز پکن با چیزی که مقاماتش آن را "قلب‌های چینی" یا همان موتورهای بومی توصیف کردند، وارد خدمت ‌شوند.

ساخت این موتورها نقطه عطفی است که چین در تلاش برای ایجاد یک صنعت نظامی و تسلیحات سازی که در خور یک قدرت جهانی نوظهور باشد رقم زده است. این در حالی است که چین تا پیش از این در مسیر تبدیل شدن به یک ابرقدرت تمام عیار تا سالها با این واقعیت دشوار مواجه بود که نمی‌تواند تمام سلاح‌های خود را خودش به صورت بومی بسازد.

این پیشرفت، نماد موفقیت چین در رفع یک نقطه ضعف تاریخی است، این کشور آسیایی برای چندین دهه‌ بزرگترین واردکننده سلاح در جهان بود و برای تامین فناوری‌های حیاتی مانند موتور هواپیما، سامانه‌های پدافند هوایی و حتی رادار به کشورهایی مانند روسیه، فرانسه و در گذشته به آمریکا وابسته بود. اما امروز، سهم چین از واردات جهانی تسلیحات به شدت کاهش یافته و این کشور از فهرست ۱۰ خریدار بزرگ خارج شده است. در عوض، چین به‌عنوان چهارمین صادرکننده بزرگ سلاح در جهان ظهور کرده و در برخی فناوری‌ها و توانمندی‌ها مانند موشک‌های هایپرسونیک، حتی از غرب نیز پیشی گرفته است.

پکن نه فقط حالا تسلیحاتش را خودش تولید می‌کند بلکه بیش از هر زمان به کشورهای دیگر سلاح می‌فروشد. پکن در زمینه برخی فن‌آوری‌های نظامی به نظر می‌رسد با تولیدکنندگان بزرگ تسلیحات همچون روسیه و آمریکا برابری کرده و حتی از آنها پیش افتاده است.

 دستیابی چین به این سطح از خودکفایی محصول دیدگاه «شی جین‌پینگ» رئیس جمهور چین در راستای حمایت از کاهش وابستگی کشورش به خارج در تمامی حوزه‌ها از جمله غذا، انرژی و حتی صنعت نیمه‌هادی‌ها است. از نگاه رهبران چین، خودکفایی بیشتر برای جلوگیری از تحریم‌ها و فشارهای استراتژیک غرب ضروری است.

طبق گزارش موسسه تحقیقات صلح بین‌الملل استکهلم (سیپری) چین ۲ دهه پیش بیش از هر کشور دیگری سلاح وارد می‌کرد. چین در گذشته برای تامین هواپیماهای جنگی، موتورهای هواپیما و سامانه‌های پدافند هوایی خود به کشورهایی مانند روسیه و فرانسه متکی بود و حتی در دهه ۱۹۸۰ قراردادهایی برای خرید تسلیحات از آمریکا از جمله سامانه‌های رادار و فناوری توپخانه منعقد کرد. اما طبق داده‌های سیپری، اکنون سهم چین از واردات جهانی سلاح به طور قابل توجهی کاهش یافته و این قدرت آسیایی در سال‌های اخیر از فهرست ۱۰ خریدار اول سلاح در جهان خارج شده است. تحلیلگران می‌گویند چین اکنون می‌تواند بیشتر فناوری‌های نظامی مورد نیاز خود را تولید کند هر چند که همچنان در راستای کاستن از هزینه ها یا دستیابی به کیفیتی بالاتر به استفاده از برخی تجهیزات و تسلیحات خارجی ادامه می‌دهد.»

چین با رقم زدن این موفقیت‌های راهبردی توانسته پتانسیل خود برای دوام آوردن در هر گونه جنگی که ممکن است بین ابرقدرت‌ها در بگیرد را به میزان چشمگیری تقویت کرده است. همچنین این دستاوردهای نظامی بازتاب‌ تلاش‌های پکن برای تقویت پژوهش‌های علمی خود، تغییر ساختار صنایع تسلیحات‌سازی دولتی و به کارگیری شرکت‌های بخش خصوصی برای رفع ملزومات نظامی‌اش است. عوامل مؤثر بر پیشرفت‌های نظامی چین را می‌توان چنین برشمرد.

سرمایه‌گذاری کلان

عوامل متعددی در رقم خوردن این دستاوردهای چین موثر بوده‌اند؛ تعهد رهبران سیاسی به تقویت صنایع نظامی و ارتش و سرمایه‌گذاری کلان آنها در این حوزه. حزب کمونیست چین از دیرباز خواستار خودکفایی نظامی بوده و رهبران متوالی چین با تزریق بودجه‌های سنگین، توسعه فناوری‌ بومی را در کنار خرید فناوری خارجی پیش برده‌اند.

تغییر ساختار صنایع نظامی

عامل دیگر تغییر ساختار صنایع نظامی و تسلیحات‌سازی است. دولت پکن در این راستا با ادغام شرکت‌های دولتی و ایجاد شرکت‌های بزرگ تخصصی (شامل تاسیس شرکت AECC که در تولید موتور تخصص دارد یا تاسیس بزرگترین شرکت کشتی‌سازی جهان) بر مشکل ناکارآمدی و فساد غلبه کرده و رقابت‌پذیری را افزایش داده است.

کسب فناوری

تلاش پکن برای کسب فناوری ها به هر روش و قیمتی از دیگر عوامل این موفقیت است. تحلیلگران غربی ادعا می‌کنند چین از تمامی روش‌ها از جمله جاسوسی صنعتی، حملات سایبری برای سرقت اسرار و مهندسی معکوس غیرقانونی تجهیزات وارداتی (مانند نسخه‌برداری از جنگنده سوخو-۲۷ روسیه تحت عنوان جنگنده J-۱۱) برای پر کردن شکاف‌هایش در بخش فناوری استفاده کرده است.

نقش بخش خصوصی و دانشگاهی

بهره‌گیری موثر از بخش خصوصی و دانشگاهی یک عامل مهم دیگر است. دولت پکن با تشویق همکاری بین شرکت‌های دفاعی و غیرنظامی،دولتی و خصوصی و در مجموع تشویق همکاری با بخش پژوهشی و دانشگاهی در ضمن به کارگیری فناوری‌های جدید مانند هوش مصنوعی برای طراحی‌ ادوات نظامی همچون موتور، سرعت نوآوری‌های خود را افزایش داده است.

مقامات و تحلیلگران غربی می‌گویند چین همچنین از طریق جاسوسی و مهندسی معکوس غیرقانونی تجهیزات وارداتی، برخی از شکاف‌های فناوری را پر کرده است. مقامات آمریکایی آنچه را که حملات سایبری چین با هدف سرقت اسرار ایالات متحده در حوزه هوا-فضا، دریایی و سایر فناوری‌ها توصیف می‌کنند فاش کرده‌اند. سایمون وزمن، محقق ارشد برنامه انتقال تسلیحات در انستیتوی سیپری گفت: چین از هر ترفندی استفاده کرده است.

طبق داده‌های سیپری چین اکنون چهارمین تولیدکننده بزرگ تسلیحات در جهان بعد از آمریکا، فرانسه و روسیه است.

پیشرفت‌های خاص

یکی از پیشرفته‌ترین محصولات چین، موشک‌های هایپرسونیک آن هستند که می‌توانند با سرعت دست کم ۵ برابر سرعت صوت پرواز کرده و از اکثر سامانه‌های پدافند هوایی موجود در جهان بگریزند و در مجموع حتی از معادلهای غربی خود پیشرفته‌تر هستند.

وزارت دفاع چین درباره این تحولات می‌گوید: «چین همیشه به اصول استقلال، خوداتکایی و نوآوری داخلی در زمینه توسعه تجهیزات و تسلیحات پایبند بوده است. چین برای پژوهش، توسعه و تولید نیز به قدرت خود متکی است. برنامه‌های تسلیحاتی پکن کاملا با هدف حفاظت از حاکمیت ملی، امنیت و منافع توسعه در نظر گرفته شده اند.

چالش‌ها

طبق این گزارش پکن در راستای تحقق دستاوردهای نظامی، صنایع دفاعی خود را که تحت سلطه غول‌های دولتی بود و با ناکارآمدی و فساد دست و پنجه نرم می‌کردند و در عین حال در برابر تلاش‌های دولت برای تقویت همکاری با شرکای غیرنظامی مقاومت می‌کردند، سازماندهی مجدد کرد. شرکت ایرو انجین (AECC) که در سال‌های ۲۰۲۰ و ۲۰۲۱ توسط آمریکا تحریم شد حاصل گردهم آوردن دانشمندان و منابع برتر متعلق به ده‌ها شرکت هوافضا و مؤسسه تحقیقاتی کوچکتر دیگر است. پکن میلیاردها دلار به این شرکت جدید تزریق کرد تا با شرکت‌هایی مانند «جنرال الکتریک» و «پرات اند ویتنی» رقابت کند. پکن همچنین دو شرکت دولتی را ادغام کرد تا بزرگترین شرکت کشتی‌سازی جهان را ایجاد کند.

چنین اقداماتی به چین کمک کرد تا توسعه ناوهای هواپیمابر، زیردریایی‌ها و جنگنده بومی خود را تسریع کند. یکی از نقطه‌عطف‌های دیگر این برنامه‌های چین رونمایی از دومین جنگنده رادارگریزش، J-۳۵ در سال ۲۰۲۴ است که نشان داد چین و آمریکا حالا تنها  کشورهایی هستند که بیش از یک مدل جنگنده رادارگریز را عملیاتی کرده‌اند.

موتورهای جت به‌عنوان پیچیده‌ترین بخش یک هواپیما،چالش نهایی چین بودند و چین  برای دستیابی به جنگنده‌هایی با «قلب چینی» در آسمان با چالش‌های زیادی دست و پنجه نرم کرد. 

تسلط بر موتورهای جت یکی از بزرگترین چالش‌ها بود. یک خلبان ارشد بخش آزمایش نظامی چین گفته است موتورهای ساخت داخل با مشکلاتی مانند رانش ناکافی، سطح بالای مصرف سوخت و اتکاپذیری پایین مواجه هستند.

از ابتدایی‌ها تا پیشرفته‌ها

شرکت AECC در ادامه همکاری تحقیقاتی با دانشگاه‌های چین را افزایش داد و اعلام کرد که از فناوری‌های جدید، از جمله هوش مصنوعی، برای سرعت بخشیدن به طراحی و آزمایش موتور استفاده می‌کند. رسانه‌های دولتی چین حالا مهندسان شرکت AECC را به عنوان چهره‌های الهام‌بخشی که به چین در شکستن انحصار فناوری غربی کمک کردند به تصویر می‌کشند.

زمان زیادی نگذشت که سرانجام تلاش‌های مهندسان و دانشمندان چینی شروع به نتیجه دادن کرد. انواع جنگنده‌های جدید چینی که در ابتدا با موتورهای روسی طراحی شده بودند - از جمله جنگنده‌های به اصطلاح "نسل چهارمی" مانند J-۱۰ و J-۱۱ – حالا به موتورهای بومی توسعه یافته و تولید شده توسط نهادهای چینی تحت پوشش شرکت AECC مجهز شده‌اند.

اولین جنگنده رادارگریز نسل پنجم چین، J-۲۰، برای اولین بار در سال ۲۰۲۱ با یک موتور چینی به نمایش گذاشته شد. این اتفاق تقریبا پنج سال پس از رونمایی رسمی پکن از این جنگنده رخ داد. این در حالی است که اخیرا تلویزیون دولتی چین اعلام کرد جنگنده رادارگریز دوم چین، J-۳۵، که تقریبا معادل F-۳۵ آمریکایی است هم به موتورهای ساخت چین مجهز شده است. پکن همچنین در یک تحول دیگر نسخه جدیدی از هواپیمای ترابری سنگین Y-۲۰ خود که مجهز به موتورهای ساخت چین جایگزین شده به جای مدل‌های روسی است را به نمایش گذاشته است.

اخیرا محتوای برخی اسناد که به دست محققان مرکز امنیت و فناوری‌های نوظهور دانشگاه جورج تاون رسیده نشان داده‌اند محققان شرکت AECC در تلاش برای توسعه فناوری پیشران پیشرفته از جمله برای کلاسی از موتورها هستند که بتوانند از حالت‌های کم‌سرعت به حالت‌های مافوق صوت تغییر وضعیت دهند.

پیشتر گزارش‌های متعددی در رسانه‌های غربی پیرامون پیروزی جنگنده‌های چینی J-۱۰  خریداری شده توسط پاکستان بر جنگنده‌های رافال فرانسوی ارتش هند در نبرد کوتاه ۲ کشور در مه ۲۰۲۵ منتشر شد. این گزارش‌ها توسط تحلیلگران به عنوان نشانه‌ای از بلوغ و کارایی صنایع نظامی چین تفسیر شدند.

تلویزیون مرکزی چین چند روز بعد از این نبرد کوتاه یک مستند ۲ قسمتی به نام «افسانه جی-۱۰» را پخش کرد که توسعه این جنگنده را از دهه ۱۹۸۰ روایت ‌کرده و آن را نشانه‌ای از «بلوغ سیستم پژوهش و توسعه بومی چین برای تولید هواپیماهای نظامی» خواند.

«برندن مولوانی» مدیر موسسه مطالعات هوافضای چین، یک اندیشکده وابسته به نیروی هوایی ایالات متحده گفت: «این نبرد آنچه چینی‌ها و دیگران می‌گویند را ثابت می‌کند. اینکه این جنگنده ها توانمند هستند و نباید آنها را دست کم گرفت.»

چین در حوزه تسلیحات دریایی نیز با سرعتی چشمگیر توانست به بزرگترین ناوگان جهان از نظر تعداد شناور های نظامی تبدیل شود. طبق تخمین‌های یک تحلیلگر دفاعی مستقل به نام «تام شوگارت»، نیروی دریایی چین از ۲۰۱۵ تا ۲۰۲۴ ، ۱۵۲ کشتی را عملیاتی کرد در حالی که نیروی دریایی آمریکا تنها ۷۰ کشتی را عملیاتی کرد.

سومین و جدیدترین ناو هواپیمابر چین به نام «فوجیان»  که کاملا در چین طراحی و تولید شده و مجهز به سامانه منجنیق الکترومغناطیسی برای پرواز جنگنده‌ها است هم یک گام بلند نسبت به ناوهای قبلی چین است که فاقد تجهیزات استاندارد به کار رفته در ناوهای هواپیمابر آمریکا بودند.  ناو هواپیمابر اول چین بر اساس شالوده خریداری‌شده از اوکراین طراحی شد و پکن ناو دومش را نیز عمدتا با تقلید و تکرار الگوهای ناو اولش ساخت.

انتهای پیام