یک عضو هیأت علمی دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی گفت که باید تحقیقات فوری و سریع در مورد فاجعه منا انجام شود تا وقایع این موضوع مشخص شود.

به گزارش خبرنگار حقوقی خبرگزاری دانشجویان ایران ( ایسنا)، محسن عبداللهی در نشست علمی « بررسی فاجعه منا از منظر موازین حقوقی بین‌المللی و اندیشه اسلامی » که در کمیسیون حقوق بشر اسلامی ایران برگزار شد اظهار کرد: از آنجا که دلایل واقعه پوشیده و بیشتر به گمانه‌زنی شبیه است؛ لذا از ورود به بحث اثباتی در این زمینه خودداری می‌کنم؛ زیرا مسأله برای اثبات نیاز به دادگاه و بررسی وقایع و ... دارد.

وی درباره مسئولیت بین‌المللی عربستان در نقض تعهدات بین‌المللی که در مورد این حادثه بر عهده دارد نیز ابراز عقیده کرد: مسئولیت کیفری در مورد دولت بی‌معنی است. بعد دولت عربستان مسئولیت کیفری ندارد؛ زیرا دولت در حقوق بین‌المللی فاقد مسئولیت کیفری است اما مسئولیت ماموران دولت عربستان قابل بررسی می‌باشد.

وی ادامه داد: اگرچنین موضوعی در مورد عربستان به اثبات برسد، جنایت علیه بشریت محسوب می‌شود و من این موضوع را بعید می‌دانم؛ زیرا به نظر می‌رسد که این دولت به طور عمد و سیستماتیک قصد سلب حیات افراد را نداشته است.

این استاد دانشگاه درباره مسئولیت مدنی بین‌المللی دولت عربستان در مورد فاجعه منا گفت: برای احراز مسئولیت مدنی یک دولت دو رکن لازم است؛ رکن اول این است که حوادث و سلب حیات به دولت عربستان قابل انتساب باشد و دیگر این‌که ما بتوانیم تعهدات لازم اجرایی را پیدا کنیم که دولت عربستان آن را نقض کرده باشد. مشکل این است که دولت عربستان با طرح ادعاهایی مبنی بر بی‌نظمی حجاج مسأله را از خودش سلب کرده است البته بررسی این موضوع مستلزم دیدن فکت‌هاست. در واقع باید گفت که دولت عربستان نمی‌تواند از مسئولیت خودش در این زمینه طفره برود.

وی یادآور شد: عربستان عضو میثاق‌ها نیست و به اعلامیه جهانی حقوق بشر رای منفی داده است. دولت‌ها وظیفه دارند در مواردی که جان افراد در خطر است تدابیر لازم را در نظر بگیرند؛ لذا اگر دولت عربستان می‌دانسته خطری متوجه افراد است باید تدابیر لازم را در مورد آن در نظر می‌گرفت و به نوعی می‌توان گفت که دولت عربستان باید نسبت به حادثه منا علم لازم را می‌داشت.

وی تاکید کرد: باید تحقیقات فوری و سریع در مورد حادثه منا انجام شود که ظرفیت روشن‌سازی وقایع را در این زمینه داشته باشد. این تحقیقات حق ایران است؛ زیرا اگر این تحقیقات انجام نشود عربستان در مظان اتهام قرار می‌گیرد.

عبداللهی با اشاره به این‌که «برخی از مصدومین حادثه منا به دلیل نبود آب و عدم دسترسی به خدمات بهداشتی جان باختند» ادامه داد: حق دسترسی به بهداشت موضوعی است که در موضوع عربستان در مورد حجاج مطرح می‌شود. ناگفته نماند گزارشاتی رسیده مبنی بر این‌که عربستان نسبت به حجاج ایرانی رفتار تبعیض‌آمیزی را داشته است.

وی با بیان این‌که «حقوق بین‌الملل از ظرفیت لازم برای مسؤول شناختن عربستان در مورد حادثه منا برخوردار است» گفت: این ظرفیت‌ها را ما داریم و دولت عربستان با بیش از تجربه مدرن در برگزاری مناسک حج یا می‌دانسته یا باید اشراف می‌داشته سوءمدیریت معابر حرکت حجاج جان آنان را در معرض خطر واقعی و قریب الوقوع قرار می‌دهد. بر همین اساس این کشور نمی‌تواند به راحتی از بار مسئولیت خود در این زمینه شانه خالی کند. دولت عربستان در مورد حق حجاج مانند حق برخورداری آن‌ها از آب آشامیدنی و ... مرتکب قصور شده است؛ زیرا این دولت می‌توانسته حداقل با هلی‌کوپتر به مردم آب آشامیدنی برساند.

وی تصریح کرد: دولت عربستان حق دسترسی به بهداشت حجاج را نیز نقض کرده است و به نظرم بهتر است تعدادی از سازمان‌های ایرانی ، کمیته حقیقت یاب را برای بررسی موضوع تشکیل دهند که این کمیته مرکب از نمایندگان قربانیان این حادثه باشد و می‌تواند وب‌سایتی را ایجاد کند تا خانواده‌های قربانیان را شناسایی و مصاحبه‌هایی با بازماندگان حادثه منا صورت دهند.

وی با اشاره به این‌که «ایران باید اطلاعیه‌هایی را تهیه و به خانواده‌های قربانیان و نهادهای حقوق بشری بفرستد» ادامه داد: ما می‌توانیم سازمان بهداشت جهانی را در جریان موضوع قرار دهیم و از این سازمان بخواهیم که ناظر بر خدمات بهداشتی که ارائه می‌شود، باشد.

این استاد حقوق پیشنهاد داد: درخواست‌های ایرانیان از عربستان می‌تواند شامل انجام تحقیقات مستقل و فوری و سریع ،‌حفظ عدله و مدارک حادثه شامل حافظه دوربین‌های موجود، ترغیب قانونی مسببین مقصر در حادثه و پرداخت غرامت فوری و مدنی به قربانیان حادثه و عذرخواهی رسمی و جلب رضایت دولت ایران و نیز درخواست تضمین و عدم تکرار چنین وقایعی باشد. ناگفته نماند که این فهرست و درخواست‌ها حق دولت زیان دیده است.

در ادامه این نشست حجت الاسلام و المسلمین بهمن اکبری پژوهشگر ارشد مطالعات اسلام و حقوق بشر نیز با اشاره به این‌که «ما فاجعه منا را می‌توانیم با رویکردهای مختلف نگاه کرده و بررسی کنیم» گفت: جا دارد این موضوع از منظر حقوق بشر مورد بررسی قرار دهیم؛ مانند حق بر عبادت و این‌که انسان‌ها از لحاظ حقوق بشری آیا می‌توانند در فضای امن به عبادت بپردازند یا خیر؟ همچنین از نگاه فقهی موضوع قابل بررسی است.

وی افزود: در فضای مجازی موضوعات مختلفی در مورد این فاجعه مطرح شده و برخی آن را تهدید امنیتی علیه ایران قلمداد کرده‌اند و برخی دیگر آن را به موساد و دستگاه دیگر ارتباط می‌دهند که در این زمینه هم وزیر کشور اعلام کرد که چنین چیزی واقعیت ندارد.

وی تاکید کرد: اگر دولت عربستان عنایت به خرج می‌داد و به جای این‌که در نخستین واکنش مطرح کند که ما مقصر نبودیم و مقصرین حادثه منا آفریقایی‌ها هستند مسئولیت خود را می‌پذیرفت شاید موضوع بهتر برای ما هضم می‌شد. همچنین دولت عربستان مطرح کرد که ایران با ما برخورد سیاسی می‌کند که این نشاندهنده بی‌کفایتی و بی‌مسئولیتی این دولت است و به نوعی می‌توان گفت که اولین واکنش عربستان از سر بی‌کفایتی دولت بوده است.

اکبری گفت‌: درست است که این حادثه یکی از حوادث نادر است، ولی باید یادآور شوم که ما در گذشته هم چنین حوادثی را داشته‌ایم و این پدیده سابقه تاریخی داشته و از جرم و جنایت آل سعود نمی‌توان گذشت. در واقع اکنون تمام جهان اسلام و منطقه در بحران است. در تمام کشورها اعم از هند و اندونزی و پاکستان درگیر موضوع شده‌اند.

بر اساس این گزارش در پایان این نشست حسن ضیائی‌فر دبیر کمیسیون حقوق بشر اسلامی ایران در گذشت دکتر قربان‌نیا یکی از حقوقدانان کشورمان در فاجعه منا را تسلیت گفت.

انتهای پیام